sznur (język polski)

sznur (1.1)
sznur (1.2) ludzi
sznury (1.2) paciorków
sznur (1.3)
sznury (1.4)
sznur (1.5)
wymowa:
IPA: [ʃnur], AS: [šnur]
​
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) splot wielu włókien w jedno grubsze cięgno; zob. też sznur w Wikipedii
(1.2) grupa ludzi, zwierząt lub przedmiotów ustawionych jeden za drugim
(1.3) pot. izolowany przewód zasilający urządzenie elektryczne
(1.4) noszona na ramieniu pleciona ozdoba będąca częścią munduru galowego
(1.5) daw. wąski, długi pas pola uprawnego
(1.6) daw. jednostka długości historycznie używana w Polsce równa dziesięciu prętom; zob. też sznur (miara) w Wikipedii
(1.7) daw. miara powierzchni równa stu prętom
odmiana:
(1.1-7)
przykłady:
(1.1) Graf Rosenheim, gdy go dzwonnik za wcześnie na kazanie dzwonieniem rozbudził, kazał mu zjeść sznur dzwonniczy od węzła do węzła[1].
(1.2) Wyleciał, lecąc sznur żurawi biały, / A na nim wisząc za śnieżne ramiona / Mglista niewiasta…[2]
(1.3) Bezpieczny sznur przy żelazku powinien być odporny na wysoką temperaturę.
(1.4) Sznur galowy w kolorze srebrnym, przeplatany niebieską nitką zawieszany na prawym ramieniu, (…) przypina się do pierwszego górnego guzika kurtki mundurowej. (z regulaminu mundurowego straży pożarnej)
(1.5) Rzekł Rejent mimojazdem: „Ja mówiłem wczora, / Że polowanie nasze udać się nie może: / Jeszcze zbyt wcześnie, jeszcze na pniu stoi zboże / I mnóstwo sznurów chłopskiej nie zżętej jarzyny; / Stąd i Hrabia nie przybył mimo zaprosiny.” [3]
składnia:
(1.1) sznur z + D. • sznur u + D. • sznur od + D.
(1.2) sznur + D.
(1.3) sznur od + D.
kolokacje:
(1.1) wiązać / związywać / przywiązywać / krępować sznurem • przeciąć / uciąć sznur • splatać / rozplatać / kręcić sznur • plątać / motać / rozplątywać sznur • ciągnąć / przywiązać / szarpać sznur • założyć sznur na szyję • skakać przez sznur • ciągnąć / pociągnąć za sznur • wisieć / dyndać na sznurze • cienki / gruby / mocny / bawełniany / azbestowy / druciany / konopny / rzemienny / sizalowy sznur • sznur do firanek / do zasłon / do rolety / do żaluzji • sznur do (suszenia) bielizny / prania • sznur u dzwonu / u dzwonka / u bramy / u powały • sznur wisielczy • sznur z węzłami • sznur pakowy • sznur muchowy
(1.2) sznur samochodów / aut / pojazdów • sznur kiełbasek / parówek / serdelków • sznur paciorków / korali / pereł / kamieni
(1.4) sznur generalski / galowy / funkcyjny / sygnalny / mundurowy / naramienny
biol. med.: sznur skrzeku • sznur żurawi / dzikich gęsi / kormoranów / ptaków • sznur białkowy • sznur endodermalny • sznur boczny • sznur pępkowy / pępowinowy / zarodkowy • sznur komórkowy
fiz. mat.: teoria sznura
rel.: sznur aka • sznur modlitewny / różańcowy
roln. leśn.: sznur do snopowiązałki • sznur Guyota • sznur skośny
techn.: sznur murarski / ciesielski / traserski / spawalniczy / smołowy • sznur dylatacyjny • sznur uszczelniający / oringowy • sznur elektryczny / telefoniczny • sznur więźbowy
synonimy:
(1.1) lina, powróz, postronek, trok; gw. (Górny Śląsk) sznora
(1.2) rząd, kolejka, ciąg
(1.3) kabel, przewód
(1.4) akselbant
(1.5) zagon
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. osznurowanie n, osznurzenie n, sznurkowiec m, sznurowanie n, sznurownia ż, sznurówka ż, sznurowadło n, sznurowanka ż
zdrobn. sznurek m, sznureczek m
czas. odsznurować dk., przysznurować dk., sznurkować ndk., sznurować ndk., zasznurować dk.
przym. bezsznurowy, sznureczkowy, sznurkowy, sznurowy
ims. zasznurowany
związki frazeologiczne:
awantura o gacie na sznurze • jak po sznurze • przepasanie sznurem • równo jak pod sznur • rzucić się na sznur • urwać się ze sznura • za mundurem panny sznurem • zawiązać węzeł, a końce sznura wsadzić w wodę • środ. spuścić jaszczura ze sznura • w domu powieszonego nie mówi się o sznurze
etymologia:
niem. Schnur[4]
uwagi:
zob. też sznur w Wikipedii
zobacz też: przysłowia o sznurze
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Henryk Sienkiewicz Krzyżacy
  2. ↑ Juliusz Słowacki Balladyna, akt V, scena IV
  3. ↑ Adam Mickiewicz Pan Tadeusz, Księga druga: Zamek
  4. ↑ Hasło „sznur” w: Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 1995 i nn.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.