jeden (język polski)

jedna (1.1) sowa
numer jeden (2.1)
wymowa:
IPA: [ˈjɛdɛ̃n], AS: [i ̯edẽn], zjawiska fonetyczne: nazal., ​
podział przy przenoszeniu wyrazu: je•den[1]
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) liczba 1

rzeczownik, rodzaj nijaki

(2.1) cyfra 1

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(3.1) pot. kieliszek wódki

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(4.1) lekcew. osoba

zaimek przymiotny

(5.1) sam, pojedynczy, bez nikogo/niczego innego
(5.2) jednaki, jednakowy
(5.3) pierwszy, rozpoczynający coś
(5.4) tworzący całość
(5.5) jakiś, któryś

zaimek rzeczowny

(6.1) któryś (z większej grupy)
odmiana:
(1.1)
(2.1) nieodm., blm,
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikjedenjeden
dopełniaczjedenjeden
celownikjedenjeden
biernikjedenjeden
narzędnikjedenjeden
miejscownikjedenjeden
wołaczjedenjeden
(3.1)
(4.1)
(5.1-5, 6.1)
przykłady:
(1.1) Jeden plus dwa równa się trzy.
(1.1) W całym bloku tylko jeden mieszkaniec ma telefon.
(2.1) Jeden-dwa to pięć w systemie trójkowym.
(2.1) Dziesięć jest zapisywane jako jeden-zero.
(3.1) A teraz idziemy na jednego[2].
(4.1) Coś ty za jeden?[3]
(5.1) On jeden wytrwał do końca.
(5.1) Jam jest jeden winowajca // karz jednego, jam jest zdrajca[4].
(5.2) Ta czy tamta, jedna cholera.
(5.3) Jeden, drugi, trzeci szew. To było wprost nie do uwierzenia, że te ogromne ręce zdolne są do takiej precyzji[5].
(5.4) Duch polski jest jeden, cały, organiczny, nie podzielony w sobie[6].
(5.5) Jeden gość powiedział mi, że tam nie warto iść.
(6.1) Jeden z nich mnie uderzył!
(6.1) Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.
(6.1) Jeden by wszystkimi rządzić, jeden by wszystkie odnaleźć, jeden by wszystkie zgromadzić, i w ciemności związać[7].
składnia:
kolokacje:
(2.1) jeden jedyny
(5.2) wszystko jedno • jeden i ten sam • jedno i to samo
synonimy:
(2.1) jedynka
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jedyne n, jedynka ż, jedynak mos, jedynaczka ż, jedność ż, jednostka ż, jedynkowicz mos, jednakowość ż, pojedynek mrz, jednia ż, jedno n
przym. jedyny, pojedynczy
przysł. jednako, jednakowo, pojedynczo
partyk. jedynie, jedno
zaim. jedno
związki frazeologiczne:
co dwie głowy, to nie jedna • czytać jednym tchem • jak jeden mąż • jechać na jednym wózku • jeden diabeł • jeden ma w głowie, drugi ma w rękach • jeden pies • jedna owca parszywa całe stado zarazi na jednej nodze • na jedno kopyto • stawiać wszystko na jedną kartę • słuchać jednym uchem, a drugim wypuszczać
etymologia:
uwagi:
(1.1) w złożeniach „dwadzieścia jeden” itp. nieodm.
(1.1) licz. porządkowy: pierwszy
Początkowo wyraz jeden był tylko zaimkiem[8]
zobacz też: dwa • trzy • cztery • pięć • sześć • siedem • osiem • dziewięć • dziesięć
por. raz • razowy • jedynka • jedność • jedyneczka • pojedynczy • jednoraki • solo • solista
tłumaczenia:
  • abazyński: (1.1) закӏы (zaḳy)
  • abchaski: (1.1) акы (aky), аӡәы (aʒ°y)
  • abenaki: (1.1) pazekw
  • achwaski: (1.1) чебе (čebe)
  • aczoli: (1.1) acel
  • adygejski: (1.1) зы (zə)
  • afrykanerski: (1.1) een
  • ajmara: (1.1) maya
  • ajnoski: (1.1) シネ (shine)
  • akadyjski: (1.1) 𒁹 (ištēn)
  • albański: (1.1) një, ni, gegijski nji
  • alemański: (1.1) alzacki eins, aas, oas
  • algonkiński: (1.1) pejig
  • amharski: (1.1) አንድ (ʾänd)
  • amis: (1.1) cecay
  • andyjski: (1.1) себ (seb)
  • angielski: (1.1) one; (2.1) one; (6.1) one
  • antylski: (1.1) martynicki yonn
  • arabski: (1.1) وَاحِد (wāḥid)
  • aramejski: (1.1) hebrajski (judeo-babiloński) חד / syryjski ܚܕ (ḥad)
  • arapaho: (1.1) ceesey
  • arczyński: (1.1) ос (os)
  • arikara: (1.1) áxkux
  • arumuński: (1.1) unu
  • asamski: (1.1) এক (ek)
  • asturyjski: (1.1) un
  • awarski: (1.1) цо (co)
  • awestyjski: (1.1) 𐬀𐬉𐬬𐬀 (aēva)
  • azerski: (1.1) bir / południowy بیر
  • bagulalski: (1.1) цеб (ceb)
  • balijski: (1.1) ᬲᬶᬓᬶ
  • bambara: (1.1) kélen
  • baskijski: (1.1) bat
  • baszkirski: (1.1) бер (ber)
  • bawarski: (1.1) oas, oans, ans
  • bengalski: (1.1) এক (ēk)
  • białoruski: (1.1) адзі́н (adzin)
  • birmański: (1.1) တစ် (tac)
  • bonański: (1.1) nege
  • bośniacki: (1.1) jedan
  • botlichyjski: (1.1) цеб (ceb)
  • bretoński: (1.1) unan
  • brithenig: (1.1) yn
  • bułgarski: (1.1) еди́н (edin), едно́ (edno)
  • buriacki: (1.1) нэгэн (negen)
  • cebuano: (1.1) usa
  • cerkiewnosłowiański: (1.1) единъ (edinŭ), едьнъ (edĭnŭ)
  • chakaski: (1.1) пір (pír)
  • chaladzki: (1.1) bî
  • chiński standardowy: (1.1) 一 (yī); (5.1) 个 (gè), 一 (yī); (5.5) 个 (gè), 一 (yī); (6.1) 个 (gè)
  • chorasański: (1.1) بیر (bir)
  • chorwacki: (1.1) jèdan
  • czagatajski: (1.1) بیر (bir)
  • czamalalski: (1.1) себ (seb)
  • czamorro: (1.1) uno, daw. håcha, maisa, hachiyai, takhachun
  • czeczeński: (1.1) цхьаъ (cḥaʾ)
  • czeski: (1.1) jeden
  • czułymski: (1.1) пир (pir)
  • czuwaski: (1.1) пӗрре (pĕrre), пӗр (pĕr)
  • dagurski: (1.1) nyk
  • dolnołużycki: (1.1) jaden
  • dołgański: (1.1) биир (biir)
  • dothraki: (1.1) at
  • duński: (1.1) en, et
  • dżurdżeński: (1.1) (әmu)
  • esperanto: (1.1) unu; (2.1) unuo; (6.1) unu
  • estoński: (1.1) üks; (5.1) üks
  • ewenkijski: (1.1) умун / умӯн (umūn), умӯкэ̄н (umūkė̄n)
  • eweński: (1.1) өмэн (ömėn)
  • farerski: (1.1) ein
  • fenicki: (1.1) 𐤀𐤇𐤃 (ʼiḥad)
  • fidżyjski: (1.1) dua
  • fiński: (1.1) yksi
  • francuski: (1.1) un; (5.1) seul
  • fryzyjski saterlandzki: (1.1) aan, een
  • górnołużycki: (1.1) jedyn
  • gyyz: (1.1) አሐዱ (ʾäḥädu)
  • hausa: (1.1) ɗaya
  • hawajski: (1.1) kahi
  • hebrajski: (1.1) אֶחָד (ékhad) m, אַחַת (ákhat) ż
  • hiligaynon: (1.1) isa
  • hindi: (1.1) एक (ek)
  • hiszpański: (1.1) uno, un; (5.1) solo
  • ido: (1.1) un
  • iliski: (1.1) bir
  • ilokano: (1.1) maysa
  • inari: (1.1) ohtâ
  • indonezyjski: (1.1) satu
  • interlingua: (1.1) un
  • irlandzki: (6.1) duine m
  • islandzki: (1.1) einn
  • jaćwieski: (1.1) ans
  • jagnobijski: (1.1) ӣ (ī)
  • jakucki: (1.1) биир
  • japoński: (1.1) 一つ (ひとつ hitotsu), 一 (いち ichi)
  • jawajski: (1.1) siji / ꦱꦶꦗꦶ
  • jidysz: (1.1) איינס
  • jugorusiński: (1.1) єден
  • kabardyjski: (1.1) зы (zy)
  • kabylski: (1.1) amdan
  • kałmucki: (1.1) негн (negn)
  • kannada: (1.1) ಒಂದು (oṃdu)
  • karaczajsko-bałkarski: (1.1) бир (bir)
  • karagaski: (1.1) бірәә (bīrää), брәә (brää)
  • karakałpacki: (1.1) bir / бир
  • karatajski: (1.1) цеб (ceb)
  • karpatorusiński: (1.1) єде́н (jeden)
  • kaszkajski: (1.1) بیر (bīr)
  • kaszmirski: (1.1) अख (akh)
  • kaszubski: (1.1) jeden
  • kataloński: (1.1) u, un
  • kazachski: (1.1) бір
  • keczua: (1.1) huk
  • khmerski: (1.1) មួយ (muoy)
  • khowarski: (1.1) ای (i)
  • kirgiski: (1.1) бир / بئر / bir
  • kiribati: (1.1) teuana
  • klingoński: (1.1)  / wa'
  • konkani: (1.1) एक / ek / ಏಕ್ / ഏക് / ایک
  • koptyjski: (1.1) bohairski ⲟⲩⲁⲓ (ouai), saidzki ⲟⲩⲁ (oua)
  • koreański: (1.1) 하나, 일
  • kotava: (1.1) tanoy
  • kri: (1.1) peyak
  • krymskotatarski: (1.1) bir / бир
  • lazyjski: (1.1) არ (ar), ართი (arti)
  • lezgiński: (1.1) сад (sad)
  • Lingua Franca Nova: (1.1) un / ун
  • litewski: (1.1) víenas
  • liwski: (1.1) ikš
  • lojban: (1.1) pa
  • luksemburski: (1.1) eent
  • łaciński: (1.1) ūnus
  • łatgalski: (1.1) vīns
  • łotewski: (1.1) viens
  • macedoński: (1.1) еден (eden)
  • maithili: (1.1) एक (ek)
  • malajski: (1.1) satu
  • malgaski: (1.1) isa
  • maltański: (1.1) wieħed
  • mandżurski: (1.1) ᡝᠮᡠ (emu)
  • maoryski: (1.1) tahi
  • marathi: (1.1) एक (ek)
  • marszalski: (1.1) juon
  • mazanderański: (1.1) یک (yak)
  • megrelski: (1.1) ართი (arti)
  • międzysłowiański: (1.1) jedin / једин
  • mikmak: (1.1) newt
  • minangkabau: (1.1) ciek, reg. satu
  • mogolski: (1.1) nikah
  • mongolski: (1.1) нэг (neg)
  • mongolski klasyczny: (1.1) ᠨᠢᠭᠡᠨ (nigen)
  • mongorski: (1.1) nige
  • nanajski: (1.1) эмун (ėmun)
  • nauruański: (1.1) aiquen
  • ndyuka: (1.1) wan
  • negidalski: (1.1) өмөн (ömön)
  • neo: (1.1) un
  • nepalski: (1.1) एक (ek)
  • niderlandzki: (1.1) één
  • niemiecki: (1.1) eins; (2.1) Eins ż; (5.1) allein(e)
  • niue: (1.1) taha
  • norweski (bokmål): (1.1) en
  • norweski (nynorsk): (1.1) ein
  • novial: (1.1) un
  • nowogrecki: (1.1) ένας; (2.1) ένα n; (5.1) ένας; (5.2) ένας
  • nowopruski: (1.1) aīns
  • occidental: (1.1) un
  • ormiański: (1.1) մեկ (mek)
  • orocki: (1.1) umun
  • oroczański: (1.1) омо (omo), омон (omon)
  • orokański: (1.1) ге̄да (gēda), гӣда (gīda)
  • osmański: (1.1) بر (bir)
  • palauski: (1.1) tang
  • pali: (1.1) eka
  • pendżabski: (1.1) ਇੱਕ (ikk)
  • perski: (1.1) یک (yek)
  • pingelapski: (1.1) eu
  • polski język migowy:
  • połabski: (1.1) jadån
  • południowoałtajski: (1.1) бир (bir)
  • południowomarkiski: (1.1) tahi
  • portugalski: (5.1) só, sozinho
  • północnoałtajski: (1.1) пир (pir)
  • północnolapoński: (1.1) okta
  • prakryt magadhi: (1.1) 𑀏𑀓𑁆𑀓 (ekka)
  • prakryt śauraseni: (1.1) 𑀏𑀓𑁆𑀓 (ekka)
  • puluwat: (1.1) eew
  • quenya: (1.1) minë
  • rapanui: (1.1) tahi
  • romániço: (1.1) un
  • rosyjski: (1.1) оди́н
  • rumuński: (1.1) unu; (2.1) unu; (5.1) fiecare
  • ruski: (1.1) одинъ
  • salarski: (1.1) bir
  • samoański: (1.1) tasi
  • sanskryt: (1.1) एक (éka)
  • santyjski: (1.1) niy, nie
  • serbski: (1.1) јѐдан (jedan)
  • siksika: (1.1) ni't
  • sindarin: (1.1) min
  • słowacki: (1.1) jeden
  • słoweński: (1.1) êna
  • słowiński: (1.1) jȧ̃dĕn
  • somalijski: (1.1) kow
  • staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ѥдьнъ (jedĭnŭ), ѥдинъ (jedinŭ)
  • staroczeski: (1.1) jeden
  • staroegipski: (1.1) wꜥ
  • staroormiański: (1.1) մի (mi)
  • staropruski: (1.1) ains
  • staroruski: (1.1) единъ / одинъ
  • starosłowacki: (1.1) jeden / jedon
  • susu: (1.1) keren
  • swański: (1.1) ეშხუ (ešȟu)
  • sybeński: (1.1) ᡝᠮᡴᡝᠨ / емкен (emken)
  • sycylijski: (1.1) unu
  • syngaleski: (1.1) එක (eka)
  • szauniski: (1.1) nekoti
  • szkocki: (1.1) ae, ane
  • szorski: (1.1) пир (pir)
  • szwedzki: (1.1) en
  • tagalski: (1.1) isa
  • tahitański: (1.1) hō'ē
  • talossański: (1.1) viens
  • tatarski: (1.1) ber / бер / بېر
  • tetum: (1.1) ida
  • tigre: (1.1) ዎሮት (worot) m, ሐቴ (ḥäte) ż
  • tigrinia: (1.1) ሓደ (ḥadä) m, ሓንቲ (ḥanti) ż
  • tindyjski: (1.1) цеб (ceb)
  • tobati: (1.1) tei
  • toki pona: (1.1) wan
  • tonga: (1.1) taha
  • turecki: (1.1) bir
  • turkmeński: (1.1) bir / бир
  • tuvalu: (1.1) tasi
  • twi: (1.1) biakõ
  • tybetański: (1.1) གཅིག་ (gcig)
  • ubychski: (1.1) za
  • udehejski: (1.1) омо (omo)
  • ugarycki: (1.1) 𐎀𐎈𐎄 (ʾaḥadu)
  • ujgurski: (1.1) بىر / bir / бир
  • ukraiński: (1.1) один (odyn)
  • ulczyjski: (1.1) уму (umu)
  • urdu: (1.1) ایک (ek)
  • urumski: (1.1) бир / βιρ (bir)
  • uzbecki: (1.1) bir / бир / بىر
  • vedda: (1.1) එකම / எகம​​ (ekama), එකමය් / எகமய் (ekamay)
  • volapük: (1.1) bal
  • walijski: (1.1) un
  • wenedyk: (1.1) wyn
  • wepski: (1.1) üks'
  • węgierski: (1.1) egy
  • wilamowski: (1.1) an, aes; (2.1) an; (5.1) ałan
  • włoski: (1.1) uno, una
  • wolof: (1.1) benn
  • yurok: (1.1) kolin / koleen
  • zachodniojugurski: (1.1) bır / pır
  • zapotecki aloapamski: (1.1) ttubi
  • zelandzki: (1.1) eên
  • żmudzki: (1.1) vėins
źródła:
  1. ↑ Hasło „jeden” w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, Horyzont, Warszawa 2001, ISBN 83-7311-161-1, s. 400.
  2. ↑ M. Zarębina, K. Gąsiorek, Świat wartości w języku studentów krakowskich przełomu wieków. Teksty z lat 1996-2002 z AGH, ASP, UJ, WSP, AE, AR, AM, AWF, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005.
  3. ↑ Ant-Man i Osa: Kwantomania - zwiastun #2
  4. ↑ A. Morgenbesser: Dumy bukowińskie
  5. ↑ Tadeusz Dołęga-Mostowicz: Znachor, wyd. SAGA Egmont, 2023, ISBN 9788726235388, 8726235382, str. 2
  6. ↑ Mieczyslaw Paszkowski : Pisma, wyd. Gubrynowicz i Schmidt, 1875, str. 155
  7. ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, tłum. Maria Skibniewska, inskrypcja na Jedynym Pierścieniu
  8. ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.

jeden (język czeski)

wymowa:
IPA: /ˈjeden/
​ ​
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jednička ż
związki frazeologiczne:
být spolu na jedné lodi
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Czeski - Liczebniki
źródła:

jeden (język kaszubski)

wymowa:
IPA: /ˈjɛdɛn/
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden (nazwa liczby 1)[1]
(1.2) jeden, pewien, niejaki, jakiś
odmiana:
przykłady:
(1.1) Jeden ë jeden są dwa. → Jeden i jeden to dwa.
(1.2) Jednégò dnia. → Pewnego dnia.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) rôz
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
licz. porz. pierszi
licz. gł. jednôsce
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Kaszubski - Liczebniki
(1.1) zobacz też: jeden • dwa • trzë • szterë • piãc • szesc • sétmë • òsmë • dzewiãc • dzesãc
źródła:
  1. ↑ Roman Drzeżdżon, Grzegorz J. Schramke, Słowniczek polsko-kaszubski, Region, Gdynia 2003-2012, ISBN 978-83-7591-191-6.

jeden (język niemiecki)

wymowa:
​
znaczenia:

zaimek

(1.1) zob. jeder
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

jeden (język słowacki)

wymowa:
IPA: /ˈjeden/
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jednotka ż
związki frazeologiczne:
postaviť všetko na jednu kartu
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Słowacki - Liczebniki
źródła:
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.