rządzić (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈʒɔ̃ɲʥ̑iʨ̑], AS: [žõńʒ́ić], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ą  ​

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) sprawować władzę, panować

(1.2) kierować czymś, zarządzać

(1.3) jęz. wiązać z wyrazem określanym jedną z form wyrazu określającego

czasownik zwrotny rządzić się

(2.1) postępować według swojej woli, upodobania

(2.2) być rządzonym, władanym, kierowanym przez kogoś

(2.3) kierować się w swoim postępowaniu

(2.4) pot. prowadzić interesy, zarządzać pieniędzmi lub mieniem

odmiana:

(1.1-3) koniugacja VIa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rządzić
czas teraźniejszy		rządzę	rządzisz	rządzi	rządzimy	rządzicie	rządzą
czas przeszły	m	rządziłem	rządziłeś	rządził	rządziliśmy	rządziliście	rządzili
	ż	rządziłam	rządziłaś	rządziła	rządziłyśmy	rządziłyście	rządziły
	n	rządziłom	rządziłoś	rządziło
tryb rozkazujący		niech rządzę	rządź	niech rządzi	rządźmy	rządźcie	niech rządzą
pozostałe formy czas przyszły m będę rządził, będę rządzić będziesz rządził, będziesz rządzić będzie rządził, będzie rządzić będziemy rządzili, będziemy rządzić będziecie rządzili, będziecie rządzić będą rządzili, będą rządzić ż będę rządziła, będę rządzić będziesz rządziła, będziesz rządzić będzie rządziła, będzie rządzić będziemy rządziły, będziemy rządzić będziecie rządziły, będziecie rządzić będą rządziły, będą rządzić n będę rządziło, będę rządzić będziesz rządziło, będziesz rządzić będzie rządziło, będzie rządzić czas zaprzeszły m rządziłem był rządziłeś był rządził był rządziliśmy byli rządziliście byli rządzili byli ż rządziłam była rządziłaś była rządziła była rządziłyśmy były rządziłyście były rządziły były n rządziłom było rządziłoś było rządziło było forma bezosobowa czasu przeszłego rządzono tryb przypuszczający m rządziłbym, byłbym rządził rządziłbyś, byłbyś rządził rządziłby, byłby rządził rządzilibyśmy, bylibyśmy rządzili rządzilibyście, bylibyście rządzili rządziliby, byliby rządzili ż rządziłabym, byłabym rządziła rządziłabyś, byłabyś rządziła rządziłaby, byłaby rządziła rządziłybyśmy, byłybyśmy rządziły rządziłybyście, byłybyście rządziły rządziłyby, byłyby rządziły n rządziłobym, byłobym rządziło rządziłobyś, byłobyś rządziło rządziłoby, byłoby rządziło imiesłów przymiotnikowy czynny m rządzący, nierządzący ż rządząca, nierządząca rządzące, nierządzące n rządzące, nierządzące imiesłów przymiotnikowy bierny m rządzony, nierządzony rządzeni, nierządzeni ż rządzona, nierządzona rządzone, nierządzone n rządzone, nierządzone imiesłów przysłówkowy współczesny rządząc, nie rządząc rzeczownik odczasownikowy rządzenie, nierządzenie

(2.1-4) : koniugacja VIa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rządzić się
czas teraźniejszy		rządzę się	rządzisz się	rządzi się	rządzimy się	rządzicie się	rządzą się
czas przeszły	m	rządziłem się	rządziłeś się	rządził się	rządziliśmy się	rządziliście się	rządzili się
	ż	rządziłam się	rządziłaś się	rządziła się	rządziłyśmy się	rządziłyście się	rządziły się
	n	rządziłom się	rządziłoś się	rządziło się
tryb rozkazujący		niech się rządzę	rządź się	niech się rządzi	rządźmy się	rządźcie się	niech się rządzą
pozostałe formy czas przyszły m będę się rządził, będę się rządzić będziesz się rządził, będziesz się rządzić będzie się rządził, będzie się rządzić będziemy się rządzili, będziemy się rządzić będziecie się rządzili, będziecie się rządzić będą się rządzili, będą się rządzić ż będę się rządziła, będę się rządzić będziesz się rządziła, będziesz się rządzić będzie się rządziła, będzie się rządzić będziemy się rządziły, będziemy się rządzić będziecie się rządziły, będziecie się rządzić będą się rządziły, będą się rządzić n będę się rządziło, będę się rządzić będziesz się rządziło, będziesz się rządzić będzie się rządziło, będzie się rządzić czas zaprzeszły m rządziłem się był rządziłeś się był rządził się był rządziliśmy się byli rządziliście się byli rządzili się byli ż rządziłam się była rządziłaś się była rządziła się była rządziłyśmy się były rządziłyście się były rządziły się były n rządziłom się było rządziłoś się było rządziło się było forma bezosobowa czasu przeszłego rządzono się tryb przypuszczający m rządziłbym się, byłbym się rządził rządziłbyś się, byłbyś się rządził rządziłby się, byłby się rządził rządzilibyśmy się, bylibyśmy się rządzili rządzilibyście się, bylibyście się rządzili rządziliby się, byliby się rządzili ż rządziłabym się, byłabym się rządziła rządziłabyś się, byłabyś się rządziła rządziłaby się, byłaby się rządziła rządziłybyśmy się, byłybyśmy się rządziły rządziłybyście się, byłybyście się rządziły rządziłyby się, byłyby się rządziły n rządziłobym się, byłobym się rządziło rządziłobyś się, byłobyś się rządziło rządziłoby się, byłoby się rządziło imiesłów przymiotnikowy czynny m rządzący się, nierządzący się ż rządząca się, nierządząca się rządzące się, nierządzące się n rządzące się, nierządzące się imiesłów przymiotnikowy bierny m rządzony, nierządzony rządzeni, nierządzeni ż rządzona, nierządzona rządzone, nierządzone n rządzone, nierządzone imiesłów przysłówkowy współczesny rządząc się, nie rządząc się rzeczownik odczasownikowy rządzenie się, nierządzenie się

przykłady:

(1.1) Arabią Saudyjską rządzi król.

(1.1) Chciałabym kiedyś rządzić jakimś krajem.

(1.2) Nasz szef rządzi firmą od pięciu lat

(1.3) Czasownik rządzi przypadkiem rzeczownika.

(2.1) Jan rządzi się tak, jakby był w swoim domu.

(2.2) Grecja rządziła się bez królów.

(2.3) Rządził się chęcią zysku.

(2.4) Rządził się oszczędnie.

składnia:

(1.1,2,3) rządzić + N.

(2.3) rządzić się + N.

kolokacje:

(1.1,2) rządzić krajem / państwem lub w kraju / w państwie • rządzić twardą / silną ręką / samowładnie / wszechwładnie

synonimy:

(1.1) władać, panować

(1.2) szefować, zarządzać, administrować, dowodzić

(2.3) kierować się

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. rządy nmos, rządzenie n, rząd, zarząd

czas. zarządzać, zarządzić, wyrządzić, przyrządzić, zrządzić

przym. rządowy

związki frazeologiczne:

(1.1) rządzić żelazną ręką

(2.1) rządzić się jak szara gęś

etymologia:

od st.pol. rzędzić, od prasł. *ręditi^[1]

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) rule
• arabski: (1.1) ملك (malaka), حكم (ḥakama), تحكم (taḥakkama)
• czeski: (1.1) vládnout
• duński: (1.1) regere; (1.2) styre; (1.3) styre
• esperanto: (1.1) reĝi, regi; (1.2) regi
• francuski: (1.1) régner, gouverner
• hawajski: (1.1) ʻai
• hiszpański: (1.1) gobernar; (1.2) dirigir; (1.3) regir
• interlingua: (1.1) governar
• litewski: (1.1) valdyti
• łaciński: (1.1) rego, regno
• niderlandzki: (1.1) regeren, heersen; (1.2) aanvoeren
• niemiecki: (1.1) regieren; (2.1) regiert werden
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1-2)
• rosyjski: (1.1) управлять; (1.2) управлять; (2.3) руководиться
• sanskryt: (1.1) सुर् (sur)
• szwedzki: (1.1) regera, härska; (1.2) styra, leda
• tuvalu: (1.1) pule
• wilamowski: (1.1) regiyn, regjyn; (1.2) regiyn, regjyn
• włoski: (1.1) governare; (1.2) governare; (2.1) spadroneggiare

źródła: