pięć (język polski)

pięć (1.1) sów
pięć (2.1)
wymowa:
IPA: [pʲjɛ̇̃ɲʨ̑], AS: [pʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• asynch. ę • i → j , ​
homofon: piędź
​
znaczenia:

liczebnik główny (porządkowy: piąty • zbiorowy: pięcioro)

(1.1) mat. liczba 5

rzeczownik, rodzaj nijaki

(2.1) mat. cyfra 5
(2.2) pot. jedna z ocen w czterostopniowej i sześciostopniowej szkolnej skali ocen, ocena bardzo dobra[1][2]

rzeczownik, forma fleksyjna

(3.1) rzad. D. lm od: pięcie (się)
odmiana:
(1.1) por. uwagi;
(3.1) zob. pięcie
przykłady:
(1.1) W teleturnieju udział brało pięciu panów i pięć pań.
(1.1) Już jest za pięć dwunasta.
(2.1) Pięćdziesiąt jest zapisywane jako pięć-zero.
(2.2) Dostałem dziś w szkole pięć ze sprawdzianu z matmy.
składnia:
(1.1) pięć + D. / pięciu + D.
kolokacje:
synonimy:
(1.1) zapis arabski: 5, zapis rzymski: V
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. piątka ż, piątek mrz, pięciornik mrz, piątak mos/mrz, piona ż, piąteczek mrz, piątunio m, pięcioraczki nmos
przym. piąty, piątkowy
licz. pięcioro
przedr. pięcio-
wykrz. piona
związki frazeologiczne:
mieć swoje pięć minut • ni w pięć, ni w dziewięć • za pięć dwunasta • zamawiacz pięciu piw • znać jak swoje pięć palców
etymologia:
(1.1) prasł. pętь[3] < praindoeur. pénkʷe • por. pali pañca, sanskr. पञ्च
uwagi:
(1.1) Dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego forma mianownika przyjmuje postać dopełniacza („pięciu”; por. przykład).
(1.1) Pierwotnie wyraz pięć był rzeczownikiem[4] rodzaju żeńskiego[5].
tłumaczenia:
(2.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: piątka
źródła:
  1. ↑ publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana płatna rejestracja Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „pięć” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. ↑ Janusz Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, wyd. dziewiąte, Wydawnictwo Tomasz Strutyński, Kraków 2002, s. 33.
  4. ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
  5. ↑ Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 7/1901, s. 102.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.