panować (język polski)

wymowa:

IPA: [pãˈnɔvaʨ̑], AS: [pãnovać], zjawiska fonetyczne: nazal. ​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zapanować)

(1.1) być panem, władcą kraju, królestwa

(1.2) być panem, przywódcą czegoś

(1.3) podporządkowywać coś sobie, mieć władzę nad czymś

(1.4) występować, pojawiać się

(1.5) pot. określać kogoś mianem pana, podczas gdy ta osoba nie widzi takiej potrzeby

odmiana:

koniugacja IV

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		panować
czas teraźniejszy		panuję	panujesz	panuje	panujemy	panujecie	panują
czas przeszły	m	panowałem	panowałeś	panował	panowaliśmy	panowaliście	panowali
	ż	panowałam	panowałaś	panowała	panowałyśmy	panowałyście	panowały
	n	panowałom	panowałoś	panowało
tryb rozkazujący		niech panuję	panuj	niech panuje	panujmy	panujcie	niech panują
pozostałe formy czas przyszły m będę panował, będę panować będziesz panował, będziesz panować będzie panował, będzie panować będziemy panowali, będziemy panować będziecie panowali, będziecie panować będą panowali, będą panować ż będę panowała, będę panować będziesz panowała, będziesz panować będzie panowała, będzie panować będziemy panowały, będziemy panować będziecie panowały, będziecie panować będą panowały, będą panować n będę panowało, będę panować będziesz panowało, będziesz panować będzie panowało, będzie panować czas zaprzeszły m panowałem był panowałeś był panował był panowaliśmy byli panowaliście byli panowali byli ż panowałam była panowałaś była panowała była panowałyśmy były panowałyście były panowały były n panowałom było panowałoś było panowało było forma bezosobowa czasu przeszłego panowano tryb przypuszczający m panowałbym, byłbym panował panowałbyś, byłbyś panował panowałby, byłby panował panowalibyśmy, bylibyśmy panowali panowalibyście, bylibyście panowali panowaliby, byliby panowali ż panowałabym, byłabym panowała panowałabyś, byłabyś panowała panowałaby, byłaby panowała panowałybyśmy, byłybyśmy panowały panowałybyście, byłybyście panowały panowałyby, byłyby panowały n panowałobym, byłobym panowało panowałobyś, byłobyś panowało panowałoby, byłoby panowało imiesłów przymiotnikowy czynny m panujący, niepanujący ż panująca, niepanująca panujące, niepanujące n panujące, niepanujące imiesłów przysłówkowy współczesny panując, nie panując rzeczownik odczasownikowy panowanie, niepanowanie

przykłady:

(1.1) Nakłońcie ucha, wy, co nad wieloma panujecie / i chlubicie się mnogością narodów, / bo od Pana otrzymaliście władzę, / od Najwyższego panowanie^[1]

(1.3) Nie umiesz panować nad nerwami.

(1.4) Po wizycie Laury w naszym domu panował radosny nastrój.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) władać, rządzić, królować

(1.2) przewodzić

antonimy:

(1.5) tykać

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. panowanie n, panicz mos, pan mos, pani ż, państwo n, panek mos, panieństwo n

czas. zapanować dk., opanować dk., opanowywać ndk.

przym. pański, opanowany, Pański

związki frazeologiczne:

stan panujący

etymologia:

uwagi:

(1.5) zwykle w formie przeczącej: nie musisz mi panować/paniować^[2] (mówić mi pan / pani)…

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) reign, rule; (1.2) control, reign; (1.3) control, command
• duński: (1.1) herske, regere; (1.2) herske; (1.4) herske
• esperanto: (1.1) regi; (1.2) regi; (1.3) domini, regi
• jidysz: (1.4) זײַן (zajn)
• niemiecki: (1.1) herrschen; (1.2) herrschen; (1.3) beherrschen; (1.4) herrschen
• rosyjski: (1.1) править; (1.2) властвовать, хозяйничать: (1.3) владеть; (1.4) царить; (1.5) выкать, чинопочитательствовать
• szwedzki: (1.4) råda
• ukraiński: (1.1) панувати
• włoski: (1.1) dominare

źródła: