chcieć (język polski)

wymowa:
​, IPA: [xʲʨ̑ɛ̇ʨ̑], AS: [χʹćėć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.
​
znaczenia:

czasownik modalny niedokonany

(1.1) odczuwać chęć zrobienia czegoś
odmiana:
(1.1) koniugacja VIIa z obocznościami
przykłady:
(1.1) Mamo, nie chcę dziś iść do szkoły.
składnia:
(1.1) chcieć + B. lub + D. • z pojęciami abstrakcyjnymi (wolność, sprawiedliwość, pokój, …) tylko + D. • nie chcieć + D. • chcieć + bezok.
kolokacje:
(1.1) chce mi się spać / jeść / … = chcę spać / jeść / … (= jestem senny / głodny / …)
synonimy:
(1.1) pragnąć, pożądać, mieć chęć, mieć ochotę, odczuwać brak, potrzebować, życzyć sobie, pot. mieć chrapkę, napalić się
antonimy:
(1.1) nie chcieć, nie pragnąć, odmawiać, rezygnować
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. chciwość ż, zachcianka ż, chciejstwo n, chcica ż, chcenie n, zechcenie n
czas. zechcieć dk.
przym. chciwy
przysł. chciwie
związki frazeologiczne:
chcąc nie chcąc • chcieć, a nie móc, to piekło[1] • chcieć to móc • cierp ciało, kiedy ci się chciało • dla chcącego nic trudnego • jakby chciał, a nie mógł • kogo Pan Bóg chce ukarać, temu rozum odbiera • kto chce krowę doić, powinien ją paść • kto chce psa uderzyć, ten kij zawsze znajdzie • nie chce góra przyjść do Mahometa, przyszedł Mahomet do góry • niech się dzieje, co chce
etymologia:
prasł. *xъtěti[2]
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 4/1951, s. 1.
  2. ↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.