tworzyć (język polski)

wymowa:

​, IPA: [ˈtfɔʒɨʨ̑], AS: [tfožyć], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. stworzyć)

(1.1) budować, konstruować coś nowego (również z niczego); przyczyniać się do powstania czegoś (także pojęć niematerialnych)

(1.2) być składnikiem czegoś; mieć jakiś kształt

(1.3) jęz. służyć do utworzenia jakiegoś wyrazu lub jego formy

odmiana:

(1.1-2) koniugacja VIb

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		tworzyć
czas teraźniejszy		tworzę	tworzysz	tworzy	tworzymy	tworzycie	tworzą
czas przeszły	m	tworzyłem	tworzyłeś	tworzył	tworzyliśmy	tworzyliście	tworzyli
	ż	tworzyłam	tworzyłaś	tworzyła	tworzyłyśmy	tworzyłyście	tworzyły
	n	tworzyłom	tworzyłoś	tworzyło
tryb rozkazujący		niech tworzę	twórz	niech tworzy	twórzmy	twórzcie	niech tworzą
pozostałe formy czas przyszły m będę tworzył, będę tworzyć będziesz tworzył, będziesz tworzyć będzie tworzył, będzie tworzyć będziemy tworzyli, będziemy tworzyć będziecie tworzyli, będziecie tworzyć będą tworzyli, będą tworzyć ż będę tworzyła, będę tworzyć będziesz tworzyła, będziesz tworzyć będzie tworzyła, będzie tworzyć będziemy tworzyły, będziemy tworzyć będziecie tworzyły, będziecie tworzyć będą tworzyły, będą tworzyć n będę tworzyło, będę tworzyć będziesz tworzyło, będziesz tworzyć będzie tworzyło, będzie tworzyć czas zaprzeszły m tworzyłem był tworzyłeś był tworzył był tworzyliśmy byli tworzyliście byli tworzyli byli ż tworzyłam była tworzyłaś była tworzyła była tworzyłyśmy były tworzyłyście były tworzyły były n tworzyłom było tworzyłoś było tworzyło było forma bezosobowa czasu przeszłego tworzono tryb przypuszczający m tworzyłbym, byłbym tworzył tworzyłbyś, byłbyś tworzył tworzyłby, byłby tworzył tworzylibyśmy, bylibyśmy tworzyli tworzylibyście, bylibyście tworzyli tworzyliby, byliby tworzyli ż tworzyłabym, byłabym tworzyła tworzyłabyś, byłabyś tworzyła tworzyłaby, byłaby tworzyła tworzyłybyśmy, byłybyśmy tworzyły tworzyłybyście, byłybyście tworzyły tworzyłyby, byłyby tworzyły n tworzyłobym, byłobym tworzyło tworzyłobyś, byłobyś tworzyło tworzyłoby, byłoby tworzyło imiesłów przymiotnikowy czynny m tworzący, nietworzący ż tworząca, nietworząca tworzące, nietworzące n tworzące, nietworzące imiesłów przymiotnikowy bierny m tworzony, nietworzony tworzeni, nietworzeni ż tworzona, nietworzona tworzone, nietworzone n tworzone, nietworzone imiesłów przysłówkowy współczesny tworząc, nie tworząc rzeczownik odczasownikowy tworzenie, nietworzenie

przykłady:

(1.1) Bank Zachodni tworzy nowy oddział w Mławie.

(1.2) Te kamienie tworzyły w istocie skomplikowane obserwatorium astronomiczne. One tworzą niemal idealny okrąg.

(1.3) I tak -ość w połączeniu z tematem przymiotnikowym tworzy nomina actionis (burzliwość), nomina attributiva (cenność, społeczność, zręczność, narodowość) i nomina essendi (cichość, stronność).^[1]

składnia:

(1.1-3) tworzyć + B. • nie tworzyć + D.

kolokacje:

(1.1) tworzyć świat / dom / dzieło sztuki / utwór / rząd / …

(1.2) tworzyć okrąg / kwadrat / substancję / małżeństwo / …

(1.3) tworzyć czasownik / przymiotnik / rzeczownik odczasownikowy / nomen actionis / …

synonimy:

(1.1) kreować, konstruować, budować, komponować, formować

(1.2) stanowić, formować, obrazować, przedstawiać (zob. uwagi)

antonimy:

(1.1) niszczyć, likwidować

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. tworzywo n, tworząca ż, tworzenie n, stworzenie n, twór m, twórca m, twórczyni ż, twórczość ż, stwórca m, twornik m

czas. stwarzać ndk., stworzyć dk.

przym. twórczy, stwórczy

przysł. twórczo

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.1) „tworzyć” oznacza wykonywanie czegoś bez materiałów lub te materiały nie są istotne dla sensu wypowiedzi; „kreować” jest synonimem pochodzącym z łaciny; „budować” oznacza długotrwały proces z podkreśleniem użycia materiałów, zwykle wywołujące skojarzenie z budynkami; „konstruować” może oznaczać samo planowanie czegoś, ewentualnie ograniczenie się do powstania konstrukcji, a więc nie całego działa (w domyśle: budynku); „komponować” oznacza tworzenie dzieła muzycznego, także np. rozkładu elementów w przestrzeni, w tym sensie zbliżone do „planować”; „formować” jest najbliższe do „tworzyć”, jednak narzuca użycie jakiegoś miękkiego materiału

(1.2) „formować” narzuca tworzenie przez elementy jakiegoś luźnego kształtu; „obrazować” sugeruje, że przedmioty tworzą pewien płaski obraz, ewentualnie tworzą symbol czegoś (ma wtedy znaczenie przenośne); „przedstawiać (sobą)” jest zbliżone do „obrazować”, ale może też narzucać skojarzenie z teatrem, a więc bardziej trójwymiarowy układ plastyczny

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) create; (1.2) form, constitute
• arabski: (1.1) خلق, كون
• baskijski: (1.1) sortu
• duński: (1.1) skabe
• esperanto: (1.1) krei, estigi, konstrui, formi; (1.2) formi
• francuski: (1.1) créer, former, composer; (1.2) former, composer
• hawajski: (1.1) hana
• hiszpański: (1.1) crear, formar
• kataloński: (1.1) crear, fer
• łaciński: (1.1) creo
• niderlandzki: (1.1) creëren
• niemiecki: (1.1) schaffen, bilden
• rosyjski: (1.1) создавать, творить
• slovio: (1.1) tvorit (творит)
• szwedzki: (1.1) skapa
• ukraiński: (1.1) творити
• węgierski: (1.1) alkot
• włoski: (1.1) creare

źródła: