discerno (język łaciński)

cortices Zanthoxyli piperiti discreti (1.1) a caulibus et seminibus

wymowa:

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) rozdzielać, oddzielać^[1]

(1.2) wyodrębniać, wyróżniać^[1], ocenić^[2]

(1.3) odróżniać (coś od czegoś), rozróżniać, dokonywać rozróżnienia (między czymś)^[1]

(1.4) osądzać, rozstrzygać (coś), decydować (o czymś), rokować^[1]

(1.5) wykluczyć, pominąć^[2]

odmiana:

(1.1-5) discerno, discernere, discrevi, discretum (koniugacja III)

przykłady:

(1.1) Megalesia ludos scaenicos A. Atilius Serranus, L. Scribonius Libo aediles curules primi fecerunt. Horum aedilium ludos Romanos primum senatus a populo secretus spectavit praebuitque sermones, sicut omnis novitas solet, aliis tandem, quod multo ante debuerit, tributum existimantibus amplissimo ordini, aliis demptum ex dignitate populi, quicquid maiestati patrum adiectum esset, interpretantibus et omnia discrimina talia, quibus ordines discernerentur, et concordiae et libertatis aequae minuendae esse… → Edylowie kurulni, Aulus Atyliusz Serranus i Lucjusz Skryboniusz Libon, pierwsi wprowadzili przedstawienia sceniczne na Igrzyskach Megalezyjskich. Po raz pierwszy także za ich właśnie edylatu senat oglądał Igrzyska Rzymskie siedząc na miejscach wydzielonych. Dał przez to powód do uwag, jak to zwykle bywa przy wszelkich innowacjach. Jedni sądzili, że wreszcie przyznano temu najdostojniejszemu stanowi to, co już dawno należało mu przyznać. Inni tłumaczyli, że wszelkie pomnożenie godności senatorów oznacza ujmę dla godności ludu, i dodawali, że wszelkie tego rodzaju różnice, które pogłębiają przedział między stanami (= oddzielają stany), oznaczają nie tylko osłabienie zgody, ale także równości i wolności.^[3]

(1.2) Ager in medio (inter Cyrenaica et Carthago) harenosus, una specie; neque flumen neque mons erat, qui finis eorum discerneret. Quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit.^[4] → Terytorium leżące między oboma państwami było piaszczyste, o jednakowym krajobrazie i nie było ani rzeki ani góry, która by ich kraje rozgraniczała; fakt ten utrzymywał ich w wielkiej i długotrwałej wojnie wzajemnej.^[5]

(1.3) Democritus luminibus amissis alba scilicet discernere et atra non poterat, at vero bona mala, aequa iniqua, honesta turpia, utilia inutilia, magna parva poterat, et sine varietate colorum licebat vivere beate, sine notione rerum non licebat.^[6] → Demokryt, straciwszy oczy, nie mógł odróżnić białego od czarnego, ale odróżniał dobre od złego, sprawiedliwe od niesprawiedliwego, uczciwe od haniebnego, użyteczne od nieużytecznego, wielkie od małego. Można być szczęśliwym, nie widząc rozmaitych kolorów, ale bez poznania rzeczy nie można.^[7]

(1.4) Iudica me, Deus, et discerne causam meam de gente non sancta; ab homine iniquo et doloso erue me.^[8] → Bądź sędzią moim, Boże, i rozstrzygnij spór mój z narodem bezbożnym! Wybaw mnie od ludzi fałszywych i niegodziwych!^[9]

składnia:

(1.3) discerne +B. a (ab)/ex/de +N. → odróżniać coś/kogoś od czegoś/kogoś

(1.4) discerne +B. → rozstrzygać coś

kolokacje:

(1.1) sedes piorum discerne → wycofać się

(1.3) stultum a sapienti discernere → odróżnić głupiego od mądrego

(1.4) litem discernere → rozstrzygnąć spór

synonimy:

(1.1) cerno, decerno, excerno, secerno, separo

(1.3) cerno, secerno, separo

(1.4) cerno

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

czas. cerno, concerno, condecerno, decerno, excerno, incerno, secerno, subcerno, succerno, supercerno, superincerno

przysł. discernenter, discretim

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1) łac. dis- + cerno < praindoeur. *cri-^[10]; praindoeur. *skēu(-t)- (por. gr. κρίνω)

uwagi:

źródła: