czarny (język polski)

czarny (1.1) ptak

czarne (2.1)

wymowa:

IPA: [ˈʧ̑arnɨ], AS: [čarny] ​

​

znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) mający najciemniejszy możliwy kolor

(1.2) fiz. pochłaniający padające całe promieniowanie

(1.3) szach. należący do czarnych (2.1)

(1.4) nielegalny

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(2.1) bierka w czarnym (1.1) kolorze w grze w szachy, warcaby itp.; czarne (1.1) pole w ruletce; także gracz lub stawka ich dotycząca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(3.1) pogard. Murzyn

(3.2) pogard. ksiądz

odmiana:

(1.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	czarny		czarna	czarne	czarni	czarne
dopełniacz	czarnego		czarnej	czarnego	czarnych
celownik	czarnemu		czarnej	czarnemu	czarnym
biernik	czarnego	czarny	czarną	czarne	czarnych	czarne
narzędnik	czarnym		czarną	czarnym	czarnymi
miejscownik	czarnym		czarnej	czarnym	czarnych
wołacz	czarny		czarna	czarne	czarni	czarne
stopień wyższy czarniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czarniejszy czarniejsza czarniejsze czarniejsi czarniejsze dopełniacz czarniejszego czarniejszej czarniejszego czarniejszych celownik czarniejszemu czarniejszej czarniejszemu czarniejszym biernik czarniejszego czarniejszy czarniejszą czarniejsze czarniejszych czarniejsze narzędnik czarniejszym czarniejszą czarniejszym czarniejszymi miejscownik czarniejszym czarniejszej czarniejszym czarniejszych wołacz czarniejszy czarniejsza czarniejsze czarniejsi czarniejsze
stopień najwyższy najczarniejszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najczarniejszy najczarniejsza najczarniejsze najczarniejsi najczarniejsze dopełniacz najczarniejszego najczarniejszej najczarniejszego najczarniejszych celownik najczarniejszemu najczarniejszej najczarniejszemu najczarniejszym biernik najczarniejszego najczarniejszy najczarniejszą najczarniejsze najczarniejszych najczarniejsze narzędnik najczarniejszym najczarniejszą najczarniejszym najczarniejszymi miejscownik najczarniejszym najczarniejszej najczarniejszym najczarniejszych wołacz najczarniejszy najczarniejsza najczarniejsze najczarniejsi najczarniejsze

(2.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	czarny	czarne
dopełniacz	czarnego	czarnych
celownik	czarnemu	czarnym
biernik	czarny	czarne
narzędnik	czarnym	czarnymi
miejscownik	czarnym	czarnych
wołacz	czarny	czarne

(3.1-2)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	czarny	czarni
dopełniacz	czarnego	czarnych
celownik	czarnemu	czarnym
biernik	czarnego	czarnych
narzędnik	czarnym	czarnymi
miejscownik	czarnym	czarnych
wołacz	czarny	czarni

przykłady:

(1.1) Asia ma czarne włosy.

(1.3) Czarny król uciekł z zagrożonego pola.

(1.4) W rzeczywistości realnego socjalizmu posiadanie i sprzedaż dolarów lub marek było traktowane jako proceder czarnego rynku.

(2.1) Zazwyczaj grając czarnymi przegrywam partię.

składnia:

kolokacje:

(1.1) bocian czarny • czarna ryba • czarny chleb • czarny lud • Czarnogóra

(1.1) biało-czarny • brązowo-czarny • brunatno-czarny • brunatnoczarny • granatowo-czarny • granatowoczarny • popielatoczarny • szaro-czarny • zielono-czarny

(1.1) czarno-biały • czarnobrązowy • czarno-zielony • czarno-żółty

(1.2) ciało doskonale czarne, czarna dziura

(1.4) czarny interes, czarny rynek

(2.1) grać czarnymi

synonimy:

(1.4) bezprawny, nieoficjalny, szemrany, zabroniony, zakazany

(3.1) klecha, ksiądz

(3.1) pogard. czarnuch, asfalt

antonimy:

(1.1-3) biały

(2.1) białe

(3.1) białas

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. czarnuchowate nmos, czarnucha ż, czerń ż, czernidło n, Czarny m, Czarna ż, czarnuch m, czarnulka ż, czarnuszek m, czernina ż, czernienie n, poczernienie n, oczernienie n, oczernianie n, czarniak mzw, czarnuszka ż, czerniak mrz, czarność ż, czarnek m, czernina ż

czas. czernić, czernieć ndk., poczernieć dk., oczerniać ndk., oczernić dk.

przym. czarnawy, czarniawy

zdrobn. czarniutki

przysł. czarno, czarniutko, czarnawo

związki frazeologiczne:

czarna stopa • czarny charakter • czarny jak heban • czarny jak smoła • czarna godzina • czarna niewdzięczność • czarna polewka • czarna skrzynka • czarna owca • czarna magia • czarny rynek • czarno na białym • czarna robota • pracować na czarno • Czarny Ląd • gniewa kruka czarna wrona, a sam czarny jak i ona • czarny scenariusz • czarne chmury

etymologia:

(1.1) prasł. *čŕ̥nъ^[1]; por. scs. чрънъ (črŭnŭ), czes. černý, chorw. crn

(1.3, 2.1, 3.2) od (1.1)

(3.2) ponieważ księża noszą czarne (1.1) sutanny

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Kolory

(2.1) zwykle w liczbie mnogiej

tłumaczenia:

• abazyński: (1.1) квайчӏва
• abenaki: (1.1) mkazawi
• aceh: itam
• afrykanerski: (1.1) swart
• albański: (1.1) zi
• amharski: (1.1) ጥቁር
• angielski: (1.1) black; (1.2) black; (1.3) Black; (2.1) black, Black
• arabski: (1.1) أسود (aswad)
• aragoński: (1.1) negro
• asturyjski: (1.1) prietu
• baskijski: (1.1) beltz
• bengalski: (1.1) কালো
• białoruski: (1.1) чорны
• bułgarski: (1.1) черен
• chiński standardowy: (1.1) 黑 (hēi); (1.4) 黑 (hēi)
• chorwacki: (1.1) crn
• czeski: (1.1) černý
• dolnołużycki: (1.1) carny
• duński: (1.1) sort; (1.4) sort
• esperanto: (1.1) nigra
• fidżyjski: (1.1) loaloa
• fiński: (1.1) musta
• francuski: (1.1) noir
• galicyjski: (1.1) negro
• górnołużycki: (1.1) čorny
• gudźarati: (1.1) કાળું (kāḷuṁ)
• hawajski: (1.1) ʻeleʻele
• hebrajski: (1.1) שחור (szachor)
• hiszpański: (1.1) negro; (1.2) negro; (1.3) negro; (1.4) negro
• interlingua: (1.1) nigre
• irlandzki: (1.1) dubh
• islandzki: (1.1) svartur
• jaćwieski: (1.1) mełno
• japoński: (1.1) 黒い (kuroi)
• jidysz: (1.1) שוואַרץ (szwarc)
• joruba: (1.1) dúdú
• kaszubski: (1.1) czôrny
• kataloński: (1.1) negre
• ketyjski: (1.1) тум
• koreański: (1.1) 검정
• litewski: (1.1) juodas
• łaciński: (1.1) ater, cacabatus, caccabatus, furvus, fuscus, morulus, niger, nigrans, nigricolor, piceus, picinus, pulleiaceus
• macedoński: (1.1) црн
• nepalski: (1.1) कालो (kālō)
• niderlandzki: (1.1) zwart; (1.2) zwart; (1.3) zwart; (1.4) zwart
• niemiecki: (1.1) schwarz; (1.2) schwarz; (1.3) schwarz; (1.4) schwarz
• norweski (bokmål): (1.1) svart
• nowogrecki: (1.1) μαύρος
• ormiański: (1.1) սեւ
• osetyjski: (1.1) сау
• pali: (1.1) kāla
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• połabski: (1.1) cornĕ
• portugalski: (1.1) preto, prateado
• romániço: (1.1) nigra; (1.3) nigra; (2.1) nigro; (3.1) nigro; (3.2) nigro
• rosyjski: (1.1) чёрный; (1.2) чёрный; (1.3) чёрный; (1.4) чёрный
• rumuński: (1.1) negru
• sanskryt: (1.1) कृष्ण
• serbski: (1.1) црна
• slovio: (1.1) cxernju (чернйу)
• słowacki: (1.1) čierny
• słoweński: (1.1) črn
• słowiński: (1.1) čǻrnï
• suahili: (1.1) eusi
• szkocki gaelicki: (1.1) dubh
• szwedzki: (1.1) svart; (1.3) svart; (1.4) svart
• tajski: (1.1) ดำ, สีดำ
• tamazight: (1.1) ⴰⴱⵔⴽⴰⵏ, ⴰⵙⴳⴳⴰⵏ
• tetum: (1.1) metan
• tok pisin: (1.1) blak; (1.2) blak; (1.3) blak; (1.4) blak
• tswana: (1.1) ntsho
• turecki: (1.1) siyah, kara
• tybetański: (1.1) ནག, ནག་པོ
• ukraiński: (1.1) чорний; (1.2) чорний; (1.3) чорний
• wepski: (1.1) must
• węgierski: (1.1) fekete
• wilamowski: (1.1) świöc, śwuöc, świöec
• włoski: (1.1) nero
• wolof: (1.1) ñuul

źródła: