matka (język polski)
.jpg.webp)
- wymowa:
- , IPA: [ˈmatka], AS: [matka]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) rodzic płci żeńskiej; zob. też matka w Wikipedii
- (1.2) zool. samica mająca potomstwo
- (1.3) ent. u niektórych owadów: samica zdolna do rozrodu
- (1.4) rel. zakonnica, przełożona klasztoru
- (1.5) bot. roślina przeznaczona na rozsadę
- (1.6) sport. osoba stojąca po zewnętrznej stronie boiska podczas gry w dwa ognie
- (1.7) mała mata
- (1.8) daw. gw. więz. gąsior z alkoholem[1]
- (1.9) gw. (Śląsk Cieszyński) tereny górskie babcia[2]
- (1.10) gw. (Śląsk Cieszyński) macica
- odmiana:
- (1.1-7)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik matka matki dopełniacz matki matek celownik matce matkom biernik matkę matki narzędnik matką matkami miejscownik matce matkach wołacz matko matki - przykłady:
- (1.1) Po rozwodzie sąd przyznał dziecko matce.
- (1.2) Wysyłali łodzie z marynarzami, żeby w Atlantyku łapać w sieci delfiny wraz z orkami, w tym młode osobniki wciąż odżywiające się mlekiem matki[3].
- (1.4) Na wiosnę matka generalna kazała wymalować altanę w klasztornym ogrodzie.
- (1.7) Przygotować stanowisko do pracy, rozłożyć bambusową matkę, a na nią położyć pojedynczy arkusz wodorostów nori[4].
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) Matka Boska / Matka Najświętsza / Matka Przenajświętsza • matka chrzestna • matka zastępcza • biologiczna matka • królowa matka / cesarzowa matka • kukułcza matka • samotna matka • szkoła matek • przybrana / przyszła / rodzona matka • Dzień Matki • kochać / szanować matkę
- (1.3) matka roju
- synonimy:
- (1.1) przest. mać, macierz; przest. gw. matula; przest. podn. rodzicielka; pot. mama; zdrobn. mamcia, mamusia, mamunia, mamuśka, mateńka, mateczka, matuchna, matczysko, matuś, matusia, staruszka; obraź. stara; slang. starsza; reg. śl. macierz
- (1.3) królowa
- (1.4) przełożona
- (1.8) matka drutu → gąsior wódki[1]
- (1.10) reg. śl. maternik
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.1) rodzic
- (1.2) samica
- hiponimy:
- (1.1) instamatka, macocha, matka zastępcza
- holonimy:
- (1.1) rodzice
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. mać ż, macierz ż, matula ż, mateńka ż, mateczka ż, matuchna ż, matczysko n, matuś ż, matusia ż, macocha ż, matkowanie n, matecznik m
- czas. matczyć ndk., matkować ndk.
- przym. matczyn, matczyny, mateczny
- związki frazeologiczne:
- być (dla kogoś/komuś) matką • być ojcem i matką • matka Polka • matka dzieciom • powtarzać jak za panią matką • wrócić do łona matki • wyssać z mlekiem matki • o matko i córko
- przysłowia: droga to chatka, gdzie mieszka matka • jak ojciec umrze, dziecko półsierota, ale jak matka, to cała sierota • jaka matka, taka córka / jaki bugiel, tako dziurka – jako matka, tako córka / jaki chleb, taka skórka, jaka matka, taka córka • jakie matki, takie dziatki • jedna matka dziesięć synów wychowa, a jednej matki dziesięć synów żywić nie mogą • kto matce nie wycierpi, ten ojcu oczy wyłupi • kto nie słucha ojca, matki, niech słucha psiej skóry / kto ojca i matki słuchać nie chce, ten katu musi przyjść w ręce / kto za młodu ojca, matki nie słucha, ten na starość byczej skóry posłucha • nadzieja matką głupich • ojca i matki tylko za grosz nie dostanie / za pieniądze ojca, matki nie kupisz / za pieniądze wszystkiego dostanie, prócz ojca i matki • potrzeba jest matką wynalazków • powtarzanie jest matką wiedzy • lepsza u matki polewka niż u obcych marcepany
- etymologia:
- (1.1) zdrobn. od st.pol. mać[5][6]
- (1.2-6) od (1.1)
- (1.7) zdrobn. od pol. mata
- uwagi:
- zob. też matka w Wikicytatach
- (1.1) por. mama • mamusia • mamunia • mamuśka • mateńka • mateczka • matuchna • matczysko • matuś • matusia • rodzicielka • mać • macierz • matula • staruszka
- (1.3) por. królowa
- tłumaczenia:
- (1.7) dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: mata
- (1.9) zobacz listę tłumaczeń w hasłach: babcia, babka
- (1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: macica
- abchaski: (1.1) ан
- aceh: (1.1) ma
- afrykanerski: (1.1) moeder
- ajnoski: (1.1) ハポ (hapo)
- aklanon: (1.1) ina, nanay
- alabama: (1.1) iki, piichi, maama; (1.2) iki
- aleucki: (1.1) anaq, ana-x̂
- amharski: (1.1) እናት
- angielski: (1.1) mother
- arabski: (1.1) أم ż, والدة ż, egip. arab. ام ż
- awarski: (1.1) эбел
- azerski: (1.1) ana
- baskijski: (1.1) ama; (1.2) ama; (1.4) ama
- beludżi: (1.1) مات
- białoruski: (1.1) маці ż
- bretoński: (1.1) mamm ż
- bułgarski: (1.1) майка ż
- chantyjski (wachowski): (1.1) ӛңкӓ
- chiński standardowy: (1.1) 母亲
- chorwacki: (1.1) majka ż
- czeski: (1.1) matka ż, pot. máti ż, przest. poet. máť ż, przest. zgrub. mutr ż; (1.4) mater ż
- czukocki: (1.1) ытԓя
- dolnołużycki: (1.1) maś ż
- duński: (1.1) mor w, moder w
- dzongkha: (1.1) ཨ་མ
- esperanto: (1.1) patrino
- estoński: (1.1) ema
- fiński: (1.1) äiti
- francuski: (1.1) mère ż; (1.2) mère ż; (1.4) mère ż
- fryzyjski: (1.1) mem w
- górnołużycki: (1.1) mać ż
- grenlandzki: (1.1) anaana
- gruziński: (1.1) დედა (deda)
- guarani: (1.1) sy
- hausa: (1.1) uwa
- hebrajski: (1.1) אם ż (em)
- hindi: (1.1) माता ż, अम्मा ż
- hiszpański: (1.1) madre ż; (1.2) madre ż; (1.4) madre ż
- ido: (1.1) matro
- indonezyjski: (1.1) ibu, bunda, ibunda
- interlingua: (1.1) matre
- inuktitut: (1.1) ᐊᓈᓇ (anaana)
- islandzki: (1.1) móðir ż
- jaćwieski: (1.1) ate ż
- japoński: (1.1) お母さん (おかあさん, okāsan), 母 (はは, haha)
- jidysz: (1.1) מאַמע ż (mame), מוטער ż (muter); (1.2) מאַמע ż (mame), מוטער ż (muter), מאַטקע ż (matke); (1.3) מוטער ż (muter), קיניגין ż (kinigin); (1.4) מוטער ż (muter)
- joruba: (1.1) màmá
- kannada: (1.1) ಅಮ್ಮ (am'ma)
- karelski: (1.1) emä, muamo
- kaszubski: (1.1) mëma ż
- kataloński: (1.1) mare ż
- kazachski: (1.1) шеше
- koreański: (1.1) 어머니 (eomeoni)
- łaciński: (1.1) mater ż
- łotewski: (1.1) māte ż
- macedoński: (1.1) мајка ż
- maltański: (1.1) omm ż
- mikmak: (1.1) giju'
- nawaho: (1.1) amá
- niderlandzki: (1.1) moeder ż
- niemiecki: (1.1) Mutter ż
- nowogrecki: (1.1) μητέρα ż, μάνα ż, μαμά ż
- nowopruski: (1.1) mūti ż
- orija: (1.1) ଜନନୀ, ମାତା
- ormiański: (1.1) մայր
- pali: (1.1) ammā ż
- perski: (1.1) مادر (mādar)
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
, 
, 
- portugalski: (1.1) mãe ż; (1.2) madre ż
- rosyjski: (1.1) мать ż; (1.2) настоятельница ż, игуменья ż
- rumuński: (1.1) mamă ż
- sanskryt: (1.1) अक्का ż, मातृ ż, सुतिनी ż, जननी ż, सूषणा ż; (1.2) अक्का ż
- słowacki: (1.1) matka ż, pot. mati ż, ekspr. mať ż, ekspr. mater ż
- starogrecki: (1.1) μήτηρ ż, μήτης ż, τοκάς ż
- staroperski: (1.1) 𐎶𐎠𐎫𐎠
- sycylijski: (1.1) matri ż; (1.2) matri ż
- syngaleski: (1.1) අම්මා
- szkocki: (1.1) mither
- szkocki gaelicki: (1.1) màthair ż
- szwedzki: (1.1) mor w, moder w, mamma w
- tahitański: (1.1) metua vahine
- tajski: (1.1) มารดา, แม่, คุณแม่
- tatarski: (1.1) ana
- tocharski A: (1.1) mācar ż
- tocharski B: (1.1) mācer ż
- tonga: (1.1) fae
- turecki: (1.1) ame, ana, anne
- turkmeński: (1.1) eje
- tuvalu: (1.1) matua fafine, matua
- tybetański: (1.1) ཨ་མ
- ukraiński: (1.1) мати ż
- verlan: (1.1) reum
- wepski: (1.1) mamoi
- węgierski: (1.1) anya
- wilamowski: (1.1) muytter ż, mu̇tter ż, mütter ż, müter ż
- włoski: (1.1) madre ż; (1.2) madre ż; (1.4) madre ż
- źródła:
- 1 2 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 297.
- ↑ Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. Jadwiga Wronicz, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2010, ISBN 978-83-60551-28-8.
- ↑ Ingrid Newkirk, Wolność dla zwierząt
- ↑ Sushi maki z tuńczykiem (pl). Kulinarne pogawędki, 2020-06-26. [dostęp 2023-04-24].
- ↑
Porada „matka, niedziela i pierścionek” w: Poradnia językowa PWN. - ↑ Prof. Jan Miodek o etymologii słowa matka, raciborz.com.pl
matka (język czeski)
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) matka (rodzic)
- (1.2) matka (zakonnica)
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik matka matky dopełniacz matky matek celownik matce matkám biernik matku matky wołacz matko matky miejscownik matce matkách narzędnik matkou matkami - przykłady:
- składnia:
- kolokacje:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- przym. matčin
- rzecz. mateřština ż, mamka ż
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Czeski - Rodzina
- źródła:
matka (język fiński)
- wymowa:
- IPA: /ˈmɑt̪ka/
- znaczenia:
rzeczownik
matka (język słowacki)
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) matka[1]
- (1.2) zool. matka
- (1.3) ent. matka
- (1.4) rel. matka
- (1.5) techn. pot. nakrętka, mutra
- (1.6) anat. pot. macica
- odmiana:
- (1.1-6)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik matka matky dopełniacz matky matiek celownik matke matkám biernik matku matky miejscownik matke matkách narzędnik matkou matkami - przykłady:
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) Matka Božia / Božia Matka → Matka Boża • krkavčia matka → kukułcza matka • slobodná matka → samotna matka • stará matka → babka, babcia • láskavá / starostlivá matka → łaskawa / troskliwa matka • budúca / nastávajúca / mnohodetná matka → wielodzietna / przyszła matka • Deň matiek → Dzień Matki
- (1.3) rojová matka → matka rojowa • včelia matka → matka pszczela
- synonimy:
- (1.1) mama, mať, mater; pot. mati; zdrobn. mamka, mamička, mamina, maminka, mamuľa, mamulienka
- (1.3) kráľovná
- (1.4) abatiša
- (1.5) matica
- (1.6) maternica
- antonimy:
- (1.1) otec
- hiperonimy:
- (1.1) rodič
- (1.2) samica
- hiponimy:
- (1.1) macocha
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. mama ż, mať ż, mater ż, mati ż, matica ż
- przym. matkin, matkový
- czas. mať
- związki frazeologiczne:
- przysłowia: aká matka, taká Katka • opatrnosť je matkou múdrosti • pýcha býva matkou svárov
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) por. mama • mať • mater • mati • mamka • mamička • mamina • maminka • mamuľa • mamulienka; zobacz też: Indeks:Słowacki - Rodzina
- (1.3) por. kráľovná
- (1.4) por. abatiša; zobacz też: Indeks:Słowacki - Indeks terminów religijnych
- (1.5) por. matica
- (1.6) por. maternica
- źródła:
- ↑ Hasło „matka” w: Ferdinand Buffa, Mikuláš Stano, Poľsko-slovenský a slovensko-poľský slovník, Slovenské pedagogické nakladateľstvo, Bratysława 1988.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.