rozkładać (język polski)

kobieta rozkłada (1.1) książki

ksiądz rozkłada (1.2) ręce

żołnierze rozkładają (1.3) broń

oni rozkładają (1.4) coś

szczątki ptaka rozkładają się (2.5)

wymowa:

IPA: [rɔsˈkwadaʨ̑], AS: [rosku̯adać], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. ​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. rozłożyć)

(1.1) kłaść zbiór jakichś rzeczy na większej przestrzeni

(1.2) unosić kończyny na szerokość

(1.3) demontować urządzenie na szereg podzespołów i części

(1.4) rozstawiać jakąś rzecz będącą w formie kompaktowej, do formy roboczej

(1.5) dzielić coś w czasie lub przestrzeni

(1.6) biol. powodować rozkład biologiczny

(1.7) chem. powodować rozpad chemiczny

(1.8) pot. być pozbawianym sił, np. przez chorobę

(1.9) pot. doprowadzać coś do złego stanu

(1.10) pot. wywołać zdziwienie

czasownik zwrotny niedokonany rozkładać się (dk. rozłożyć się)

(2.1) rozstawiać się, będąc w formie kompaktowej, do formy roboczej

(2.2) dzielić się w czasie lub przestrzeni; rozdzielać się

(2.3) o ramionach, skrzydłach wyciągać się na boki

(2.4) tracić zdolność prawidłowego działania

(2.5) biol. ulegać biodegradacji, procesowi rozkładu

(2.6) chem. ulegać rozkładowi na prostsze elementy

(2.7) pot. upadać całym ciałem na ziemię

(2.8) pot. kłaść się, wyciągać się, przyjmować wygodną pozycję

(2.9) pot. zaczynać chorować

odmiana:

(1.1-10) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozkładać
czas teraźniejszy		rozkładam	rozkładasz	rozkłada	rozkładamy	rozkładacie	rozkładają
czas przeszły	m	rozkładałem	rozkładałeś	rozkładał	rozkładaliśmy	rozkładaliście	rozkładali
	ż	rozkładałam	rozkładałaś	rozkładała	rozkładałyśmy	rozkładałyście	rozkładały
	n	rozkładałom	rozkładałoś	rozkładało
tryb rozkazujący		niech rozkładam	rozkładaj	niech rozkłada	rozkładajmy	rozkładajcie	niech rozkładają
pozostałe formy czas przyszły m będę rozkładał, będę rozkładać będziesz rozkładał, będziesz rozkładać będzie rozkładał, będzie rozkładać będziemy rozkładali, będziemy rozkładać będziecie rozkładali, będziecie rozkładać będą rozkładali, będą rozkładać ż będę rozkładała, będę rozkładać będziesz rozkładała, będziesz rozkładać będzie rozkładała, będzie rozkładać będziemy rozkładały, będziemy rozkładać będziecie rozkładały, będziecie rozkładać będą rozkładały, będą rozkładać n będę rozkładało, będę rozkładać będziesz rozkładało, będziesz rozkładać będzie rozkładało, będzie rozkładać czas zaprzeszły m rozkładałem był rozkładałeś był rozkładał był rozkładaliśmy byli rozkładaliście byli rozkładali byli ż rozkładałam była rozkładałaś była rozkładała była rozkładałyśmy były rozkładałyście były rozkładały były n rozkładałom było rozkładałoś było rozkładało było forma bezosobowa czasu przeszłego rozkładano tryb przypuszczający m rozkładałbym, byłbym rozkładał rozkładałbyś, byłbyś rozkładał rozkładałby, byłby rozkładał rozkładalibyśmy, bylibyśmy rozkładali rozkładalibyście, bylibyście rozkładali rozkładaliby, byliby rozkładali ż rozkładałabym, byłabym rozkładała rozkładałabyś, byłabyś rozkładała rozkładałaby, byłaby rozkładała rozkładałybyśmy, byłybyśmy rozkładały rozkładałybyście, byłybyście rozkładały rozkładałyby, byłyby rozkładały n rozkładałobym, byłobym rozkładało rozkładałobyś, byłobyś rozkładało rozkładałoby, byłoby rozkładało imiesłów przymiotnikowy czynny m rozkładający, nierozkładający ż rozkładająca, nierozkładająca rozkładające, nierozkładające n rozkładające, nierozkładające imiesłów przymiotnikowy bierny m rozkładany, nierozkładany rozkładani, nierozkładani ż rozkładana, nierozkładana rozkładane, nierozkładane n rozkładane, nierozkładane imiesłów przysłówkowy współczesny rozkładając, nie rozkładając rzeczownik odczasownikowy rozkładanie, nierozkładanie

(2.1-9)

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozkładać się
czas teraźniejszy		rozkładam się	rozkładasz się	rozkłada się	rozkładamy się	rozkładacie się	rozkładają się
czas przeszły	m	rozkładałem się	rozkładałeś się	rozkładał się	rozkładaliśmy się	rozkładaliście się	rozkładali się
	ż	rozkładałam się	rozkładałaś się	rozkładała się	rozkładałyśmy się	rozkładałyście się	rozkładały się
	n	rozkładałom się	rozkładałoś się	rozkładało się
tryb rozkazujący		niech się rozkładam	rozkładaj się	niech się rozkłada	rozkładajmy się	rozkładajcie się	niech się rozkładają
pozostałe formy czas przyszły m będę się rozkładał, będę się rozkładać będziesz się rozkładał, będziesz się rozkładać będzie się rozkładał, będzie się rozkładać będziemy się rozkładali, będziemy się rozkładać będziecie się rozkładali, będziecie się rozkładać będą się rozkładali, będą się rozkładać ż będę się rozkładała, będę się rozkładać będziesz się rozkładała, będziesz się rozkładać będzie się rozkładała, będzie się rozkładać będziemy się rozkładały, będziemy się rozkładać będziecie się rozkładały, będziecie się rozkładać będą się rozkładały, będą się rozkładać n będę się rozkładało, będę się rozkładać będziesz się rozkładało, będziesz się rozkładać będzie się rozkładało, będzie się rozkładać czas zaprzeszły m rozkładałem się był rozkładałeś się był rozkładał się był rozkładaliśmy się byli rozkładaliście się byli rozkładali się byli ż rozkładałam się była rozkładałaś się była rozkładała się była rozkładałyśmy się były rozkładałyście się były rozkładały się były n rozkładałom się było rozkładałoś się było rozkładało się było forma bezosobowa czasu przeszłego rozkładano się tryb przypuszczający m rozkładałbym się, byłbym się rozkładał rozkładałbyś się, byłbyś się rozkładał rozkładałby się, byłby się rozkładał rozkładalibyśmy się, bylibyśmy się rozkładali rozkładalibyście się, bylibyście się rozkładali rozkładaliby się, byliby się rozkładali ż rozkładałabym się, byłabym się rozkładała rozkładałabyś się, byłabyś się rozkładała rozkładałaby się, byłaby się rozkładała rozkładałybyśmy się, byłybyśmy się rozkładały rozkładałybyście się, byłybyście się rozkładały rozkładałyby się, byłyby się rozkładały n rozkładałobym się, byłobym się rozkładało rozkładałobyś się, byłobyś się rozkładało rozkładałoby się, byłoby się rozkładało imiesłów przymiotnikowy czynny m rozkładający się, nierozkładający się ż rozkładająca się, nierozkładająca się rozkładające się, nierozkładające się n rozkładające się, nierozkładające się imiesłów przysłówkowy współczesny rozkładając się, nie rozkładając się rzeczownik odczasownikowy rozkładanie się, nierozkładanie się

przykłady:

(1.1) Pracownicy muszą codziennie rozkładać towar na nowo.

(1.2) Tenor rozkładał szeroko ręce podczas ostatniej arii.

(1.3) Kiedy to rozkładaliśmy, okazało się, że jest w o wiele gorszym stanie.

(1.4) Rozkładając parasolkę zorientowałem się, że już przestało padać.

(1.5) W miarę możliwości próbujemy znaleźć jakieś wyjście, często rozkładamy spłatę zadłużenia na raty.^[1]

(1.7) Przypuśćmy, że dysponujemy czynnikiem, który selektywnie rozkłada nadtlenek wodoru (…).^[2]

(1.8) Ta choroba mnie rozkłada.

(2.2) Zatem przed włączeniem przyłożone na komórkę napięcie nie rozkłada się równo pomiędzy obydwa elementy.^[3]

(2.4) Ludzi ogarnia lęk, tkanka społeczna się rozkłada.^[4]

(2.6) Ługi (…) zawierają średnio 1,5% cukrów podatnych na fermentację, z czego w procesie fermentacji rozkłada się ok. 70%.^[5]

(2.9) Chyba się rozkładam.

składnia:

(1.1-10) rozkładać + B.

kolokacje:

(1.1) rozkładać ręce

(1.5) rozkładać dług / kredyt / siły

synonimy:

(1.2) rozpościerać, rozwierać

(1.3) demontować, rozmontowywać

(1.4) rozstawiać

(2.2) rozdzielać się

antonimy:

(1.1) składać

(1.2) składać

(1.3) składać, montować

(1.4) składać

(2.1) składać się

(2.2) składać się

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. rozkładanka ż, rozkład m, rozkładówka ż, kład m, rozkładanie n, rozłożenie n, kładzenie n, rozłogi nmos, nakładanie n, nałożenie n

czas. rozłożyć dk., kłaść ndk., nakładać ndk., nałożyć dk.

przym. rozkładowy, rozkładówkowy, rozkładany, rozłożysty

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• albański: (1.3) zbërthej; (1.4) zgjeroj
• angielski: (1.1) spread; (1.2) spread, extend; (1.3) disassemble; (1.6) decompose; (1.7) decompose
• chiński standardowy: (1.5) 分 (fēn)
• niderlandzki: (1.1) spreiden
• szwedzki: (1.1) sprida, fördela, skingra, breda ut; (1.3) ta isär, nedmontera, demontera; (1.5) fördela, dela upp, distribuera, allokera; (1.7) lösa upp, bryta ner, bryta sönder, sönderdela
• włoski: (1.3) smantellare, smontare; (1.6) decomporre; (1.7) scindere

źródła: