ogień (język polski)

ogień (1.1)

ogień (1.2)

służenie ogniem (1.4)

wymowa:

​, IPA: [ˈɔɟɛ̇̃ɲ], AS: [oǵė̃ń], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) płomienie i żar powstające podczas procesu gwałtownego utleniania; zob. też ogień w Wikipedii

(1.2) wojsk. strzelanie z broni palnej

(1.3) przen. głębokie zaangażowanie w coś, przeżywanie czegoś

(1.4) pot. materiał służący do zapalania, zwykle zapałki lub zapalniczka

odmiana:

(1.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	ogień	ognie
dopełniacz	ognia	ogni / daw. ogniów[1][2]
celownik	ogniowi	ogniom
biernik	ogień	ognie
narzędnik	ogniem	ogniami
miejscownik	ogniu	ogniach
wołacz	ogniu	ognie

przykłady:

(1.1) Ogień strawił miasto.

(1.2) Pluton został przygwożdżony do ziemi ogniem cekaemu.

(1.3) W grze aktorów czuło się ogień emocji i pasję.

(1.4) Czy masz ogień?

składnia:

kolokacje:

(1.2) otworzyć ogień do (kogoś / czegoś)

(1.4) mieć ogień • dać/podać ogień/ognia • służyć ogniem • prosić o ogień

synonimy:

(1.1) płomień, żar, gw. (Śląsk Cieszyński) uogiyń

(1.2) ostrzał, kanonada

(1.3) pasja, żar

antonimy:

(1.1) woda, lód

(1.3) beznamiętność, chłód, wyrachowanie

hiperonimy:

hiponimy:

(1.4) zapalniczka, zapałka

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. ognisko n, ognik m, ognienie n, zaognienie n, ognistość ż, ogniowość ż

zdrobn. ogienek m, ogieniek m

czas. ognić ndk., zaognić dk.

przym. ogniowy, ognisty

przysł. ogniście, ogniowo

wykrz. ognia

związki frazeologiczne:

bać się jak ognia • dolewać oliwy do ognia • dwa ognie • godzić / pogodzić ogień z wodą • igrać z ogniem • ogień namiętności • ognie bengalskie • ognie świętego Elma • ogniem i mieczem • na pierwszy ogień • próba ognia • słomiany ogień • smażyć się w ogniu piekielnym • sztuczne ognie • stanąć w ogniach • strzec się jak ognia / wystrzegać się jak ognia • unikać jak ognia • upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu • wpaść jak po ogień • wyciągać kasztany z ognia czyimiś rękami • wziąć w dwa ognie • zimne ognie • przysłowia: chciwości a ognia przykładając nie zgasisz^[3] • kto za życia ognia pożycza, w piekle oddawać musi

etymologia:

(1.1) prasł. *ognь → ogień (1.1) < praindoeur. *ngnis^[4]

por. białor. агонь, bułg. огън, chorw. oganj, czes. oheň, dłuż. wogeń, głuż. woheń, kasz. òdżin, mac. оган, ros. огонь, scs. огнь, słc. oheň, słń. ogenj i ukr. вого́нь

por. łac. ignis i sanskr. अग्नि

uwagi:

tłumaczenia:

• aari: (1.1) nuha
• abazyński: (1.1) мца (mca)
• abchaski: (1.1) амца (amca)
• aceh: (1.1) apuy
• adygejski: (1.1) машӏо (maṣ̂o)
• afar: (1.1) gira
• afrykanerski: (1.1) vuur
• ajmara: (1.1) nina
• ajnoski: (1.1) アペ (ape)
• akadyjski: (1.1) 𒉈 ż (išātu)
• alabama: (1.1) tikba
• albański: (1.1) zjarr m
• alemański: (1.1) Füür n
• ama: (1.1) ta
• amharski: (1.1) እሳት m (ʾəsat), ቃጥሎ (ḳaṭlo)
• angielski: (1.1) fire; (1.2) fire; (1.3) fire
• arabski: (1.1) نار (nār) ż, حَرِيق‏ m (ḥarīḳ)
• aragoński: (1.1) fuego m
• aramejski: (1.1) syryjski ܢܘܪܐ / hebrajski נורא ż (nūrā’)
• arumuński: (1.1) foc n
• asamski: (1.1) অগ্নি (ôgni)
• asturyjski: (1.1) fueu m
• awarski: (1.1) цӏа (c̣a)
• awestyjski: (1.1) 𐬁𐬙𐬀𐬭 (ātar)
• azerski: (1.1) od / dialekt południowy اود, atəş
• bacbijski: (1.1) წე (c̣e)
• balijski: (1.1) api
• baskijski: (1.1) su
• baszkirski: (1.1) ут (ut)
• beludżi: (1.1) آس (ás), آچ (ác)
• bengalski: (1.1) আগুন (āgun), অগ্নি
• białoruski: (1.1) агонь m (ahoń); (1.2) агонь m (ahoń)
• birmański: (1.1) မီး (mi:)
• bislama: (1.1) faea
• bośniacki: (1.1) vatra ż
• bretoński: (1.1) tan m
• brithenig: (1.1) ffog m
• bułgarski: (1.1) огън m (ógǎn)
• buriacki: (1.1) гал (gal)
• cebuano: (1.1) kalayo
• chakaski: (1.1) от (ot)
• chiński standardowy: (1.1) 火 (huǒ)
• chorwacki: (1.1) vatra ż, oganj m
• czagatajski: (1.1) ot‏ (ot)
• czamorro: (1.1) guåfi
• czeczeński: (1.1) цӏе (c̣e)
• czejeński: (1.1) ho'ësta
• czeski: (1.1) oheň m
• cziczewa: (1.1) moto
• czirokeski: (1.1) ᎠᏥᎳ (atsila)
• czuwaski: (1.1) вут (wut)
• dalmatyński: (1.1) fuc m
• dargijski: (1.1) цӏа (c̣a), лами (lami)
• dari: (1.1) آتش (āteš)
• dolnołużycki: (1.1) wogeń m
• dolnoniemiecki: (1.1) Füür n
• dołgański: (1.1) уот (uot)
• dungański: (1.1) хуә (huə)
• duński: (1.1) ild w; (1.2) ild w; (1.3) ild w
• dżuhuri: (1.1) אַתאָש (atoş)
• emilijski: (1.1) fûg m
• erzja: (1.1) тол (tol)
• esperanto: (1.1) fajro
• estoński: (1.1) tuli, põlemine
• ewenkijski: (1.1) того (togo)
• eweński: (1.1) тог (tog)
• farerski: (1.1) eldur m
• fenicki: (1.1) 𐤀𐤎 (ʾs)
• fidżyjski: (1.1) buka
• fiński: (1.1) tuli
• francuski: (1.1) feu m; (1.2) feu m; (1.3) feu m
• franko-prowansalski: (1.1) fuè m
• friulski: (1.1) fûc m
• fryzyjski: (1.1) fjoer w
• fryzyjski saterlandzki: (1.1) Fjuur n
• gagauski: (1.1) ateş
• galicyjski: (1.1) lume m, fogo m
• gocki: (1.1) 𐍆𐍉𐌽 n (fon)
• górnołużycki: (1.1) woheń m
• grenlandzki: (1.1) inneq
• gruziński: (1.1) ცეცხლი (c̣ec̣ȟli)
• guarani: (1.1) tata
• gudźarati: (1.1) અગ્નિ m (agni), આગ ż (āg)
• haitański: (1.1) dife
• hakka: (1.1) 火 (fó)
• hausa: (1.1) wúta̋
• hawajski: (1.1) ahi
• hebrajski: (1.1) אֶשׁ ż (eš)
• hetycki: (1.1) 𒉺𒀪𒄯 n (paḫḫur)
• hiligaynon: (1.1) kalayo
• hindi: (1.1) आग ż (āg), अग्नि m (agni), आतिश ż (ātiś)
• hiri motu: (1.1) lahi
• hiszpański: (1.1) fuego m
• hmong: (1.1) hluav taws
• ibański: (1.1) api
• ido: (1.1) fairo
• igbo: (1.1) ọku
• ilokano: (1.1) apúy
• inari: (1.1) tullâ
• indonezyjski: (1.1) api
• inguski: (1.1) цӏи (c̣i)
• interlingua: (1.1) foco, incendio
• inuktitut: (1.1) ᐃᖕᓂᖅ (ingniq)
• inupiak: (1.1) igniq
• irlandzki: (1.1) tine ż/m
• islandzki: (1.1) eldur m
• istriocki: (1.1) fògo m
• istrorumuński: (1.1) foc m
• jakucki: (1.1) уот (uot), төлөн (tölön)
• japoński: (1.1) 火(ひ) (hi)
• jawajski: (1.1) ꦒꦼꦤꦶ / geni
• jidysz: (1.1) פֿײַער m (fajer)
• joruba: (1.1) iná
• jukagirski północny: (1.1) лачил (lačil)
• kabardyjski: (1.1) мафӏэ (maḟă)
• kałmucki: (1.1) һал (ġal)
• kannada: (1.1) ಅಗ್ನಿ (agni), ಬೆಂಕಿ (beṃki)
• kantoński: (1.1) 火 (fo2)
• karaczajsko-bałkarski: (1.1) от (ot)
• karakałpacki: (1.1) ot
• karelski: (1.1) tuli
• karpatorusiński: (1.1) огень m (ogeń)
• kaszmirski: (1.1) अगुन m (agun)
• kaszubski: (1.1) òdżin m
• kataloński: (1.1) foc m
• kazachski: (1.1) от (ot)
• keczua: (1.1) nina
• ketyjski: (1.1) бо’к (boˀk)
• khmerski: (1.1) អគ្គី (akkii), ភ្លើង (pləəng)
• kildin: (1.1) то̄лл (tᴏ̄ll)
• kirgiski: (1.1) от (ot)
• klallam: (1.1) sčə́qʷəwc
• komanczerski: (1.1) kuuna
• komi-permiacki: (1.1) би (bi)
• komi-zyriański: (1.1) тылкӧрт (tylkört)
• konkani: (1.1) उज्जो (ujjo)
• koptyjski: (1.1) bohairski ⲭⲣⲱⲙ m (khrōm), saidzki ⲕⲣⲱⲙ m (krōm)
• koreański: (1.1) 불 (bul)
• kornijski: (1.1) tan m
• korsykański: (1.1) focu m
• kri: (1.1) ᐃᔥᑯᑌᐤ (ishkotew)
• krymskotatarski: (1.1) ateş, alev
• kumycki: (1.1) от (ot), ялын (jalyn)
• kurmandżi: (1.1) agir m
• ladino: (1.1) פﬞואיגו m (fuego)
• ladyński: (1.1) füch m
• lakijski: (1.1) цӏу (c̣u)
• lakota: (1.1) pȟéta
• laotański: (1.1) ໄຟ (fai)
• lazyjski: (1.1) დაჩხირი (daçxiri)
• lezgiński: (1.1) цӏай (c̣aj)
• liguryjski: (1.1) fögu m
• limburski: (1.1) vuur n
• lingala: (1.1) mɔ̌tɔ klasa 9/10
• Lingua Franca Nova: (1.1) foco / фоко
• litewski: (1.1) ugnis ż
• liwski: (1.1) tu'ĺ
• lojban: (1.1) fagri
• lombardzki: (1.1) fööch m
• luksemburski: (1.1) Feier n
• lule: (1.1) dållå
• łaciński: (1.1) ignis m
• łatgalski: (1.1) guņs m
• łotewski: (1.1) uguns ż
• macedoński: (1.1) оган m (ogan)
• malajalam: (1.1) അഗ്നി (agni), തീ (tī)
• malajski: (1.1) api
• malediwski: (1.1) އަލިފާން (alifān)
• malgaski: (1.1) afo
• maltański: (1.1) nar ż
• mandżurski: (1.1) ᡨᡠᠸᠠ (tuwa)
• manx: (1.1) aile m, çhenney m
• maoryski: (1.1) ahi, kāpura, māpura, pāhunu
• mapudungun: (1.1) küxal
• marathi: (1.1) अग्नि m (agni)
• maryjski górski: (1.1) салым (salym)
• maryjski łąkowy: (1.1) тул (tul)
• masajski: (1.1) engima
• maya: (1.1) k’áak’
• mazanderański: (1.1) تش (taš)
• meglenorumuński: (1.1) foc n
• megrelski: (1.1) დაჩხირი (dačxiri)
• mindong: (1.1) 火 (huōi)
• minnan: (1.1) 火 (hóe, hé)
• mirandyjski: (1.1) fuogo m
• mokeński: (1.1) vaier n
• moksza: (1.1) тол (tol)
• mon: (1.1) ဗမတ် (kəmot)
• mongolski: (1.1) гал (gal)
• mongolski klasyczny: (1.1) ᠭᠠᠯ (ɣal)
• nahuatl centralnego Meksyku: (1.1) tletl
• nahuatl klasyczny: (1.1) tletl
• nanajski: (1.1) тава (tava)
• nawaho: (1.1) kǫʼ
• neapolitański: (1.1) fuòco m
• neo: (1.1) fok
• nepalski: (1.1) आगो (āgo)
• nganasański: (1.1) туй (tuj)
• niderlandzki: (1.1) vuur n
• niemiecki: (1.1) Feuer n
• nieniecki: (1.1) ту (tu)
• niwchijski: (1.1) тʼуғр̌ (tʼuꜧř)
• nogajski: (1.1) от (ot)
• norweski (bokmål): (1.1) ild m
• norweski (nynorsk): (1.1) eld m
• norweski (riksmål): (1.1) ild w
• novial: (1.1) faire
• nowogrecki: (1.1) φωτιά ż (fotiá)
• nowopruski: (1.1) ugnis ż
• occidental: (1.1) foy, incendie
• orija: (1.1) ଅଗ୍ନି (agni)
• ormiański: (1.1) կրակ (krak)
• oromo: (1.1) adibba
• osetyjski: (1.1) арт (art), зынг (zyng), цӕхӕр (cäȟär)
• osmański: (1.1) آتش (âteş), اود (od), نار (nâr), آذر (âzer); (1.2) آتش (âteş); (1.3) آتش (âteş)
• paszto: (1.1) آتش m (ātásh), اور m (ōr)
• pendżabski: (1.1) ਅੱਗ ż (agg)
• pensylwański: (1.1) Feier n
• perski: (1.1) آتش (âteš)
• piemoncki: (1.1) feu m
• pitjantjatjara: (1.1) waṟu
• południowoałtajski: (1.1) от (ot), јалбыш (jalbyš)
• portugalski: (1.1) fogo m
• północnofryzyjski: (1.1) ial n
• północnojukagirski: (1.1) лачил (lațil)
• północnolapoński: (1.1) dolla
• prowansalski: (1.1) fuòc m
• rapanui: (1.1) ahi
• rohingya: (1.1) ooin
• romániço: (1.1) foco
• romansz: (1.1) fieu m
• romski: (1.1) jag ż
• rosyjski: (1.1) огонь m
• ruanda: (1.1) umuriro
• rumuński: (1.1) foc n
• ruski: (1.1) огонь m (ohonĭ)
• rypuaryjski: (1.1) Füür n
• samoański: (1.1) afi
• sanskryt: (1.1) अग्नि m (agni), आशिर, एधतु, शोण
• sardyński: (1.1) focu m
• sasak: (1.1) api
• selkupski: (1.1) tyy (tuu)
• serbski: (1.1) огањ m (oganj)
• shona: (1.1) moto
• sindhi: (1.1) آتِشَ ż (ātiša), باهِ ż (bāhi)
• skolt: (1.1) toll
• slovio: (1.1) ogen / оген
• słowacki: (1.1) oheň m
• słoweński: (1.1) ogenj m
• somalijski: (1.1) dab
• sorani: (1.1) ئاگر (agir)
• sotho: (1.1) mollo
• sranan tongo: (1.1) faya
• staroangielski: (1.1) fȳr n
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) огнь / ⱁⰳⱀⱐ m (ognĭ)
• staroczeski: (1.1) oheň m
• starofrancuski: (1.1) fu m, feu m
• starofryzyjski: (1.1) fiur n, fior n
• starogrecki: (1.1) πῦρ n (pûr)
• staroirlandzki: (1.1) teine m
• staronordyjski: (1.1) eldr m, fúrr / fýrr n
• staroruski: (1.1) огнь m (ognĭ)
• starosaksoński: (1.1) eld m, fiur n
• starosłowacki: (1.1) oheň m
• staro-wysoko-niemiecki: (1.1) fiur n
• suahili: (1.1) moto
• sumeryjski: (1.1) 𒉈 (NE)
• sundajski: (1.1) seuneu
• swański: (1.1) ლემესგ (lemesg)
• sycylijski: (1.1) focu m
• sylheti: (1.1) ꠀꠉꠥꠁꠘ (aguin)
• syngaleski: (1.1) ගින්‍න (ginna)
• szan: (1.1) ၽႆး (phay4)
• szerpa: (1.1) मे (me)
• szkocki: (1.1) fire
• szkocki gaelicki: (1.1) teine m
• szorski: (1.1) от (ot)
• szugnański: (1.1) йоц (yōc)
• szwedzki: (1.1) eld w
• śląski niemiecki: (1.1) Feier n
• tabasarański: (1.1) цӏа (c̣a)
• tacki: (1.1) атош
• tadżycki: (1.1) оташ (otaš)
• tagalski: (1.1) apoy, alab, liyab
• tahitański: (1.1) auahi
• tai lue: (1.1) ᦺᦝ (fay)
• tajski: (1.1) เพลิง (plə̄ṅ)
• tamazight: (1.1) ⵜⵉⵎⴻⵙ / ⵜⵉⵎⴻⵙⵜ ż (times / timest)
• tamilski: (1.1) நெருப்பு (neruppu)
• taos: (1.1) phà’áne
• tatarski: (1.1) ут / ut / ئۇت, ялкын / yalqın / يالقىن
• tawalamacki: (1.1) ⵜⵎ⵿ⵙⵢ ż (tǝmsay)
• telugu: (1.1) అగ్ని m (agni), నిప్పు (nippu)
• tetum: (1.1) ahi
• tigrinia: (1.1) ሓዊ (ḥawi), ባርዕ (barəʿ)
• tok pisin: (1.1) paia
• tonga: (1.1) afi
• tswana: (1.1) molelo
• turecki: (1.1) ateş
• turkmeński: (1.1) ot
• tuvalu: (1.1) afi
• tuwiński: (1.1) от (ot)
• twi: (1.1) ogya
• tybetański: (1.1) མེ (me)
• udmurcki: (1.1) тыл (tyl)
• ugarycki: (1.1) 𐎛𐎌𐎚 (ỉšt)
• ujgurski: (1.1) ئوت (ot)
• ukraiński: (1.1) вогонь m (vogonʹ)
• umbundu: (1.1) ondalu
• urdu: (1.1) آگ ż (āg), آتش ż (ātiś), اگنی m (agní)
• uzbecki: (1.1) oʻt
• volapük: (1.1) fil
• võro: (1.1) tuli
• walijski: (1.1) tân m
• waloński: (1.1) feu m
• warajski: (1.1) kalayo
• wenecki: (1.1) fógo m
• wenedyk: (1.1) fok m
• wepski: (1.1) lämoi
• węgierski: (1.1) tűz
• wietnamski: (1.1) lửa
• wilamowski: (1.1) fojer n, faojer n
• włoski: (1.1) fuoco m
• wolof: (1.1) safara, sawara
• wotycki: (1.1) tuli
• wu: (1.1) 火 (hǔ)
• xhosa: (1.1) umlilo klasa 3/4
• zazaki: (1.1) veş
• zhuang: (1.1) feiz
• zulu: (1.1) umlilo klasa 3/4
• żmudzki: (1.1) ognės ż

źródła: