święty (język polski)

święty (1.1) Jakub przedstawiony na ikonie

wymowa:

IPA: [ˈɕfʲjɛ̃ntɨ], AS: [śfʹi ̯ẽnty], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• nazal.• asynch. ę • i → j  ​

znaczenia:

przymiotnik

(1.1) rel. o osobie: ktoś uznany przez jakiś Kościół lub społeczność za godnego kultu; zob. też święty w Wikipedii

(1.2) rel. o rzeczy: coś godnego kultu religijnego

(1.3) pot. iron. niewinny, bez winy

(1.4) taki, którego nie wolno naruszyć, niepodważalny

(1.5) st.pol. mocny^[1]

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) mężczyzna święty (1.1)

odmiana:

(1.1-5)

 

przypadek	liczba pojedyncza				liczba mnoga
	mos/mzw	mrz	ż	n	mos	nmos
mianownik	święty		święta	święte	święci	święte
dopełniacz	świętego		świętej	świętego	świętych
celownik	świętemu		świętej	świętemu	świętym
biernik	świętego	święty	świętą	święte	świętych	święte
narzędnik	świętym		świętą	świętym	świętymi
miejscownik	świętym		świętej	świętym	świętych
wołacz	święty		święta	święte	święci	święte
stopień wyższy świętszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik świętszy świętsza świętsze świętsi świętsze dopełniacz świętszego świętszej świętszego świętszych celownik świętszemu świętszej świętszemu świętszym biernik świętszego świętszy świętszą świętsze świętszych świętsze narzędnik świętszym świętszą świętszym świętszymi miejscownik świętszym świętszej świętszym świętszych wołacz świętszy świętsza świętsze świętsi świętsze
stopień najwyższy najświętszy przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik najświętszy najświętsza najświętsze najświętsi najświętsze dopełniacz najświętszego najświętszej najświętszego najświętszych celownik najświętszemu najświętszej najświętszemu najświętszym biernik najświętszego najświętszy najświętszą najświętsze najświętszych najświętsze narzędnik najświętszym najświętszą najświętszym najświętszymi miejscownik najświętszym najświętszej najświętszym najświętszych wołacz najświętszy najświętsza najświętsze najświętsi najświętsze

(2.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	święty	święci
dopełniacz	świętego	świętych
celownik	świętemu	świętym
biernik	świętego	świętych
narzędnik	świętym	świętymi
miejscownik	świętym	świętych
wołacz	święty	święci

przykłady:

(1.1) Święta Cecylia jest patronką muzyki kościelnej.

(1.2) W kościele wiszą święte obrazy.

(1.3) Ty wcale nie jesteś taki święty, też rzucałeś kamieniami w moje okna.

(1.3) Szczęśliwszy z braci, gdy kaganek zgasnął, // Bo w słodkiem miodu wytrawieniu zgasnął. // W tym było stanie rozkoszne siedlisko // Świętych próżniaków^[2].

(1.4) Pamiętaj, dla nich nawet ustna umowa jest święta – jeśli ją naruszysz, stracisz u nich wszelki szacunek.

(2.1) Leksykon zawiera hagiografie wszystkich świętych.

składnia:

kolokacje:

(1.1) święty Mikołaj • Duch Święty • Trójca Święta • Święta Rodzina • świętej pamięci • Ojciec Święty • świętoandrzejski • świętobernardzki • świętoferdynandzki • świętogórski • świętojakubski • świętojański • świętojerski • świętojózefski • świętokarolski • świętokatarzyński • świętokrzyski • świętomarciński • świętomikołajski • świętopatricki • świętopawelski • świętopiotrski • świętoprokopski • świętostefański / świętoszczepański • świętotomaski • świętowacławski • świętowicki • świętowojcieski • świętowawrzyniecki • żywoty świętych

(1.2) dzień święty • Pismo Święte • Święta Inkwizycja

(1.4) święty węzeł małżeństwa • święte prawo własności • święta racja

synonimy:

(1.1) reg. śl. świynty

(1.2) reg. śl. świynty

(1.3) reg. śl. świynty

(1.4) nietykalny, nienaruszalny, niepodważalny

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) santon

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. święto n, świętość ż, świątynia ż, świątek m, świętoszek m, świętoszkowatość ż, święcone n, święconka ż, święcenie n, świętowanie n, wyświęcanie n

forma żeńska święta ż

czas. święcić ndk., świętować ndk.

przym. świąteczny, świątynny, świętoszkowaty

przysł. świątecznie, święcie, świętobliwie

związki frazeologiczne:

ojciec święty • Święty Hufiec / Święty Zastęp • Wszystkich Świętych • Ziemia Święta • być świętszym od papieża • dać święty spokój • goły jak święty turecki • na świętego Dygdy • na święty nigdy • święta wojna • święta krowa • święty lej • taniec świętego Wita • przysłowie święta Katarzyna klucz zgubiła, święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz • na święty Antoni pierwsza się jagódka zapłoni

etymologia:

prasł. *svętъ → mocny, silny, jaśniejący^[3]

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) saint, holy; (2.1) holy, sacred
• arabski: (1.1-2) قديس m; (1.1) حرم (1.2) مقدس
• chorwacki: (1.1) svet; (1.2) svet; (1.3) svet; (2.1) svetac m
• czeski: (1.1) svatý; (2.1) svatý m
• dolnołużycki: (1.1) swěty; (1.2) swěty
• duński: (1.1) hellig; (1.2) hellig; (1.3) hellig
• esperanto: (1.1) sankta; (1.2) sankta; (2.1) sanktulo
• francuski: (1.1) saint; (1.2) saint, sacré; (2.1) saint m
• górnołużycki: (1.1) swjaty; (1.2) swjaty
• hiszpański: (1.1) santo; (1.2) santo, sacro, sagrado; (1.3) santo; (2.1) santo
• islandzki: (1.1) helgur, heilagur; (1.2) helgur, heilagur; (2.1) dýrlingur m
• japoński: (1.1) 聖者 (せいじゃ, seija), 聖人 (せいじん, seijin)
• jidysz: (1.1) הייליק (hejlik); (1.2) הייליקער m (hejliker)
• liwski: (1.1) piva; (1.2) piva
• łaciński: (1.1) sanctus; (1.2) sacrus; (2.1) sanctus
• niemiecki: (1.1) heilig; (1.2) heilig; (1.3) unschuldig; (2.1) Heiliger m
• nowogrecki: (1.1) άγιος; (1.2) άγιος, θείος, ιερός; (1.3) άγιος; (2.1) άγιος
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• połabski: (1.1) sjǫtĕ; (1.2) sjǫtĕ
• rosyjski: (1.1) святой; (1.2) святой; (2.1) святой
• sanskryt: (1.1) साधु
• słowacki: (1.1) svätý; (2.1) svätý m
• szwedzki: (1.1) helig; (1.2) helig; (2.1) helgon w
• tajski: (1.1) นักบุญ
• ukraiński: (1.1) святий; (1.2) святий; (2.1) святий m
• wilamowski: (1.1) haeliḱ, hǡliḱ, haliky, sanktus; (1.2) haeliḱ, hǡliḱ, haliky, sanktus, hȧlikjy m
• włoski: (1.1) santo; (2.1) santo m

źródła: