rzucać (język polski)

marynarz rzuca (1.1) piłkę

zawodniczka rzuca się (2.2) do piłki

kobieta rzuca się (2.2) mężczyźnie na szyję

tłum rzuca się (2.3) na paczki

wymowa:

​, IPA: [ˈʒuʦ̑aʨ̑], AS: [žucać]

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. rzucić)

(1.1) wywoływać chwilowy lot przedmiotu

(1.2) przewracać kogoś

(1.3) wysyłać, kierować dokądś

(1.4) pot. zrezygnować ze związku z kimś

(1.5) powiedzieć coś szybko, zdawkowo

(1.6) pozbyć się nałogu

(1.7) zrezygnować z czegoś

czasownik zwrotny rzucać się (dk. rzucić się)

(2.1) pot. przen. denerwować się (wykonując gesty osoby zdenerwowanej), ciskać się

(2.2) zrobić coś ze sobą, skierować się gwałtownie w jakimś kierunku

(2.3) łapczywie coś brać

odmiana:

(1.1-7) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rzucać
czas teraźniejszy		rzucam	rzucasz	rzuca	rzucamy	rzucacie	rzucają
czas przeszły	m	rzucałem	rzucałeś	rzucał	rzucaliśmy	rzucaliście	rzucali
	ż	rzucałam	rzucałaś	rzucała	rzucałyśmy	rzucałyście	rzucały
	n	rzucałom	rzucałoś	rzucało
tryb rozkazujący		niech rzucam	rzucaj	niech rzuca	rzucajmy	rzucajcie	niech rzucają
pozostałe formy czas przyszły m będę rzucał, będę rzucać będziesz rzucał, będziesz rzucać będzie rzucał, będzie rzucać będziemy rzucali, będziemy rzucać będziecie rzucali, będziecie rzucać będą rzucali, będą rzucać ż będę rzucała, będę rzucać będziesz rzucała, będziesz rzucać będzie rzucała, będzie rzucać będziemy rzucały, będziemy rzucać będziecie rzucały, będziecie rzucać będą rzucały, będą rzucać n będę rzucało, będę rzucać będziesz rzucało, będziesz rzucać będzie rzucało, będzie rzucać czas zaprzeszły m rzucałem był rzucałeś był rzucał był rzucaliśmy byli rzucaliście byli rzucali byli ż rzucałam była rzucałaś była rzucała była rzucałyśmy były rzucałyście były rzucały były n rzucałom było rzucałoś było rzucało było forma bezosobowa czasu przeszłego rzucano tryb przypuszczający m rzucałbym, byłbym rzucał rzucałbyś, byłbyś rzucał rzucałby, byłby rzucał rzucalibyśmy, bylibyśmy rzucali rzucalibyście, bylibyście rzucali rzucaliby, byliby rzucali ż rzucałabym, byłabym rzucała rzucałabyś, byłabyś rzucała rzucałaby, byłaby rzucała rzucałybyśmy, byłybyśmy rzucały rzucałybyście, byłybyście rzucały rzucałyby, byłyby rzucały n rzucałobym, byłobym rzucało rzucałobyś, byłobyś rzucało rzucałoby, byłoby rzucało imiesłów przymiotnikowy czynny m rzucający, nierzucający ż rzucająca, nierzucająca rzucające, nierzucające n rzucające, nierzucające imiesłów przymiotnikowy bierny m rzucany, nierzucany rzucani, nierzucani ż rzucana, nierzucana rzucane, nierzucane n rzucane, nierzucane imiesłów przysłówkowy współczesny rzucając, nie rzucając rzeczownik odczasownikowy rzucanie, nierzucanie

(2.1-3) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rzucać się
czas teraźniejszy		rzucam się	rzucasz się	rzuca się	rzucamy się	rzucacie się	rzucają się
czas przeszły	m	rzucałem się	rzucałeś się	rzucał się	rzucaliśmy się	rzucaliście się	rzucali się
	ż	rzucałam się	rzucałaś się	rzucała się	rzucałyśmy się	rzucałyście się	rzucały się
	n	rzucałom się	rzucałoś się	rzucało się
tryb rozkazujący		niech się rzucam	rzucaj się	niech się rzuca	rzucajmy się	rzucajcie się	niech się rzucają
pozostałe formy czas przyszły m będę się rzucał, będę się rzucać będziesz się rzucał, będziesz się rzucać będzie się rzucał, będzie się rzucać będziemy się rzucali, będziemy się rzucać będziecie się rzucali, będziecie się rzucać będą się rzucali, będą się rzucać ż będę się rzucała, będę się rzucać będziesz się rzucała, będziesz się rzucać będzie się rzucała, będzie się rzucać będziemy się rzucały, będziemy się rzucać będziecie się rzucały, będziecie się rzucać będą się rzucały, będą się rzucać n będę się rzucało, będę się rzucać będziesz się rzucało, będziesz się rzucać będzie się rzucało, będzie się rzucać czas zaprzeszły m rzucałem się był rzucałeś się był rzucał się był rzucaliśmy się byli rzucaliście się byli rzucali się byli ż rzucałam się była rzucałaś się była rzucała się była rzucałyśmy się były rzucałyście się były rzucały się były n rzucałom się było rzucałoś się było rzucało się było forma bezosobowa czasu przeszłego rzucano się tryb przypuszczający m rzucałbym się, byłbym się rzucał rzucałbyś się, byłbyś się rzucał rzucałby się, byłby się rzucał rzucalibyśmy się, bylibyśmy się rzucali rzucalibyście się, bylibyście się rzucali rzucaliby się, byliby się rzucali ż rzucałabym się, byłabym się rzucała rzucałabyś się, byłabyś się rzucała rzucałaby się, byłaby się rzucała rzucałybyśmy się, byłybyśmy się rzucały rzucałybyście się, byłybyście się rzucały rzucałyby się, byłyby się rzucały n rzucałobym się, byłobym się rzucało rzucałobyś się, byłobyś się rzucało rzucałoby się, byłoby się rzucało imiesłów przymiotnikowy czynny m rzucający się, nierzucający się ż rzucająca się, nierzucająca się rzucające się, nierzucające się n rzucające się, nierzucające się imiesłów przymiotnikowy bierny m rzucany, nierzucany rzucani, nierzucani ż rzucana, nierzucana rzucane, nierzucane n rzucane, nierzucane imiesłów przysłówkowy współczesny rzucając się, nie rzucając się rzeczownik odczasownikowy rzucanie się, nierzucanie się

przykłady:

(1.1) Nie rzucaj we mnie zabawkami.

(1.2) Policjant dopadł złodzieja i rzucił go na ziemię.

(1.3) Lampa z ulicy rzucała nieco światła do sypialni.

(1.4) Magda rzuciła mnie dla innego.

(1.5) „Wyłącz to!” — rzucił, nie odwracając głowy.

(1.6) Za miesiąc od dzisiaj rzucam palenie.

(1.7) Chcę rzucić studia.

(2.1) Nie rzucaj się tak! Zaraz ci to naprawię.

(2.1) Kiedy zobaczył, że nie ma go na liście przyjętych na ten wydział, zaczął rzucać się jak wściekły pies.

(2.2) Zachowuje się, jakby mogła rzucić się dla niego w ogień.

(2.2) Rzucili się sobie w ramiona.

składnia:

kolokacje:

(1.1) rzucać oszczepem / dyskiem

(1.2) rzucać na ziemię

(1.3) rzucać klątwę / oszczerstwa

(1.4) rzucać chłopaka / dziewczynę / męża / żonę / kochanka / kochankę / rodzinę / dzieci / przyjaciół

(1.6) rzucać palenie

(1.7) rzucać studia / pracę

synonimy:

(1.1) ciskać, miotać, ciepać

(1.4) dać kosza, porzucić, zerwać

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. rzucawka ż, rzucenie n, rzucanie n, rzut m, rzutnik m, rzutka ż, wyrzut m, podrzutek mos, odrzutowiec mrz

czas. podrzucić, podrzucać, wyrzucać ndk., zrzucać ndk., rozrzucać ndk., wyrzucić dk.

związki frazeologiczne:

rzucać kłody pod nogi • rzucać mięsem • rzucać perły przed wieprze • rzucać pieniądze w błoto • rzucać się w oczy • rzucać słowa na wiatr • nie rzucaj kości między psy

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) throw, cast, fling; (1.4) break up
• arabski: (1.1) رمى
• baskijski: (1.1) bota, jaurti
• chiński standardowy: (1.7) 放下 (fàngxià)
• dolnołużycki: (1.1) chytaś
• duński: (1.1) kaste; (1.4) dumpe
• esperanto: (1.1) ĵeti
• francuski: (1.1) jeter, lancer; (1.4) quitter
• gocki: (1.1) 𐍅𐌰𐌹𐍀𐌰𐌽
• hindi: (1.1) चाल चलना
• hiszpański: (1.1) tirar, lanzar, arrojar, echar; (1.2) derribar, tumbar, tirar; (1.3) echar, soltar; (1.4) dejar, abandonar; (1.5) soltar, lanzar, proferir; (1.6) dejar; (1.7) abandonar, dejar; (2.2) lanzarse, echarse; (2.3) abalanzarse
• islandzki: (1.1) kasta; (1.4) yfirgefa
• jaćwieski: (1.1) narsad
• jidysz: (1.1) וואַרפֿן (warfn); (2.1) שמיצן זיך (szmicn zich); (2.2) כאַפּן זיך (chapn zich), לאָזן זיך (lozn zich)
• kaszubski: (1.1) szmërgac
• łaciński: (1.1) iacto, iacio
• marathi: (1.1) फेकणे
• niemiecki: (1.1) werfen; (1.4) verlassen
• norweski (bokmål): (1.1) kaste
• rosyjski: (1.1) кидать, бросать; (2.2) кидаться, бросаться
• slovio: (1.1) metit (метит), kidat (кидат)
• suahili: (1.1) tupa
• szwedzki: (1.1) kasta; (1.4) lämna
• ukraiński: (1.1) кидати
• wilamowski: (1.1) vāfa, wafa
• włoski: (1.1) avventare, buttare, gettare, scagliare; (1.4) lasciare; (2.2) scaraventarsi
• wolof: (1.1) sandi

źródła: