zaciągać (język polski)

wymowa:

IPA: [zaˈʨ̑ɔ̃ŋɡaʨ̑], AS: [zaćõŋgać], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ą  ​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. zaciągnąć)

(1.1) ciągnąc, zmieniać położenie czegoś, zawlekać coś ciężkiego lub kogoś, najczęściej nieprzytomnego

(1.2) przen. zabierać kogoś gdzieś mimo oporu

(1.3) ciągnąc zaciskać, ściągać

(1.4) zasłaniać coś czymś

(1.5) pokrywać coś czymś

(1.6) druk. przyklejać zszyte arkusze książki do okładki^[1]

(1.7) daw. rekrutować, werbować^[1]

(1.8) kulin. zagęszczać substancje płynne lub półpłynne (np. zupy, sosy, kremy) używając innej substancji (np. żółtka, śmietany)^[2]

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zaciągnąć)

(2.1) pot. o powietrzu, chłodzie, zapachu: dawać się odczuć^[3]

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(3.1) pot. jęz. wymawiać wyrazy, rozciągając artykulację niektórych głosek w sposób charakterystyczny dla Polaków z terenów wschodnich

czasownik zwrotny niedokonany zaciągać się (dk. zaciągnąć się)

(4.1) wstępować jako ochotnik do jakiejś służby, zwłaszcza do wojska

(4.2) mustrować się

(4.3) paląc tytoń, wciągać dym do płuc

(4.4) o np. niebie, wodzie: pokrywać się, zasnuwać się czymś

odmiana:

(1.1-7) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		zaciągać
czas teraźniejszy		zaciągam	zaciągasz	zaciąga	zaciągamy	zaciągacie	zaciągają
czas przeszły	m	zaciągałem	zaciągałeś	zaciągał	zaciągaliśmy	zaciągaliście	zaciągali
	ż	zaciągałam	zaciągałaś	zaciągała	zaciągałyśmy	zaciągałyście	zaciągały
	n	zaciągałom	zaciągałoś	zaciągało
tryb rozkazujący		niech zaciągam	zaciągaj	niech zaciąga	zaciągajmy	zaciągajcie	niech zaciągają
pozostałe formy czas przyszły m będę zaciągał, będę zaciągać będziesz zaciągał, będziesz zaciągać będzie zaciągał, będzie zaciągać będziemy zaciągali, będziemy zaciągać będziecie zaciągali, będziecie zaciągać będą zaciągali, będą zaciągać ż będę zaciągała, będę zaciągać będziesz zaciągała, będziesz zaciągać będzie zaciągała, będzie zaciągać będziemy zaciągały, będziemy zaciągać będziecie zaciągały, będziecie zaciągać będą zaciągały, będą zaciągać n będę zaciągało, będę zaciągać będziesz zaciągało, będziesz zaciągać będzie zaciągało, będzie zaciągać czas zaprzeszły m zaciągałem był zaciągałeś był zaciągał był zaciągaliśmy byli zaciągaliście byli zaciągali byli ż zaciągałam była zaciągałaś była zaciągała była zaciągałyśmy były zaciągałyście były zaciągały były n zaciągałom było zaciągałoś było zaciągało było forma bezosobowa czasu przeszłego zaciągano tryb przypuszczający m zaciągałbym, byłbym zaciągał zaciągałbyś, byłbyś zaciągał zaciągałby, byłby zaciągał zaciągalibyśmy, bylibyśmy zaciągali zaciągalibyście, bylibyście zaciągali zaciągaliby, byliby zaciągali ż zaciągałabym, byłabym zaciągała zaciągałabyś, byłabyś zaciągała zaciągałaby, byłaby zaciągała zaciągałybyśmy, byłybyśmy zaciągały zaciągałybyście, byłybyście zaciągały zaciągałyby, byłyby zaciągały n zaciągałobym, byłobym zaciągało zaciągałobyś, byłobyś zaciągało zaciągałoby, byłoby zaciągało imiesłów przymiotnikowy czynny m zaciągający, niezaciągający ż zaciągająca, niezaciągająca zaciągające, niezaciągające n zaciągające, niezaciągające imiesłów przymiotnikowy bierny m zaciągany, niezaciągany zaciągani, niezaciągani ż zaciągana, niezaciągana zaciągane, niezaciągane n zaciągane, niezaciągane imiesłów przysłówkowy współczesny zaciągając, nie zaciągając rzeczownik odczasownikowy zaciąganie, niezaciąganie

(2.1, 3.1) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		zaciągać
czas teraźniejszy		zaciągam	zaciągasz	zaciąga	zaciągamy	zaciągacie	zaciągają
czas przeszły	m	zaciągałem	zaciągałeś	zaciągał	zaciągaliśmy	zaciągaliście	zaciągali
	ż	zaciągałam	zaciągałaś	zaciągała	zaciągałyśmy	zaciągałyście	zaciągały
	n	zaciągałom	zaciągałoś	zaciągało
tryb rozkazujący		niech zaciągam	zaciągaj	niech zaciąga	zaciągajmy	zaciągajcie	niech zaciągają
pozostałe formy czas przyszły m będę zaciągał, będę zaciągać będziesz zaciągał, będziesz zaciągać będzie zaciągał, będzie zaciągać będziemy zaciągali, będziemy zaciągać będziecie zaciągali, będziecie zaciągać będą zaciągali, będą zaciągać ż będę zaciągała, będę zaciągać będziesz zaciągała, będziesz zaciągać będzie zaciągała, będzie zaciągać będziemy zaciągały, będziemy zaciągać będziecie zaciągały, będziecie zaciągać będą zaciągały, będą zaciągać n będę zaciągało, będę zaciągać będziesz zaciągało, będziesz zaciągać będzie zaciągało, będzie zaciągać czas zaprzeszły m zaciągałem był zaciągałeś był zaciągał był zaciągaliśmy byli zaciągaliście byli zaciągali byli ż zaciągałam była zaciągałaś była zaciągała była zaciągałyśmy były zaciągałyście były zaciągały były n zaciągałom było zaciągałoś było zaciągało było forma bezosobowa czasu przeszłego zaciągano tryb przypuszczający m zaciągałbym, byłbym zaciągał zaciągałbyś, byłbyś zaciągał zaciągałby, byłby zaciągał zaciągalibyśmy, bylibyśmy zaciągali zaciągalibyście, bylibyście zaciągali zaciągaliby, byliby zaciągali ż zaciągałabym, byłabym zaciągała zaciągałabyś, byłabyś zaciągała zaciągałaby, byłaby zaciągała zaciągałybyśmy, byłybyśmy zaciągały zaciągałybyście, byłybyście zaciągały zaciągałyby, byłyby zaciągały n zaciągałobym, byłobym zaciągało zaciągałobyś, byłobyś zaciągało zaciągałoby, byłoby zaciągało imiesłów przymiotnikowy czynny m zaciągający, niezaciągający ż zaciągająca, niezaciągająca zaciągające, niezaciągające n zaciągające, niezaciągające imiesłów przysłówkowy współczesny zaciągając, nie zaciągając rzeczownik odczasownikowy zaciąganie, niezaciąganie

(4.1-4) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		zaciągać się
czas teraźniejszy		zaciągam się	zaciągasz się	zaciąga się	zaciągamy się	zaciągacie się	zaciągają się
czas przeszły	m	zaciągałem się	zaciągałeś się	zaciągał się	zaciągaliśmy się	zaciągaliście się	zaciągali się
	ż	zaciągałam się	zaciągałaś się	zaciągała się	zaciągałyśmy się	zaciągałyście się	zaciągały się
	n	zaciągałom się	zaciągałoś się	zaciągało się
tryb rozkazujący		niech się zaciągam	zaciągaj się	niech się zaciąga	zaciągajmy się	zaciągajcie się	niech się zaciągają
pozostałe formy czas przyszły m będę się zaciągał, będę się zaciągać będziesz się zaciągał, będziesz się zaciągać będzie się zaciągał, będzie się zaciągać będziemy się zaciągali, będziemy się zaciągać będziecie się zaciągali, będziecie się zaciągać będą się zaciągali, będą się zaciągać ż będę się zaciągała, będę się zaciągać będziesz się zaciągała, będziesz się zaciągać będzie się zaciągała, będzie się zaciągać będziemy się zaciągały, będziemy się zaciągać będziecie się zaciągały, będziecie się zaciągać będą się zaciągały, będą się zaciągać n będę się zaciągało, będę się zaciągać będziesz się zaciągało, będziesz się zaciągać będzie się zaciągało, będzie się zaciągać czas zaprzeszły m zaciągałem się był zaciągałeś się był zaciągał się był zaciągaliśmy się byli zaciągaliście się byli zaciągali się byli ż zaciągałam się była zaciągałaś się była zaciągała się była zaciągałyśmy się były zaciągałyście się były zaciągały się były n zaciągałom się było zaciągałoś się było zaciągało się było forma bezosobowa czasu przeszłego zaciągano się tryb przypuszczający m zaciągałbym się, byłbym się zaciągał zaciągałbyś się, byłbyś się zaciągał zaciągałby się, byłby się zaciągał zaciągalibyśmy się, bylibyśmy się zaciągali zaciągalibyście się, bylibyście się zaciągali zaciągaliby się, byliby się zaciągali ż zaciągałabym się, byłabym się zaciągała zaciągałabyś się, byłabyś się zaciągała zaciągałaby się, byłaby się zaciągała zaciągałybyśmy się, byłybyśmy się zaciągały zaciągałybyście się, byłybyście się zaciągały zaciągałyby się, byłyby się zaciągały n zaciągałobym się, byłobym się zaciągało zaciągałobyś się, byłobyś się zaciągało zaciągałoby się, byłoby się zaciągało imiesłów przymiotnikowy czynny m zaciągający się, niezaciągający się ż zaciągająca się, niezaciągająca się zaciągające się, niezaciągające się n zaciągające się, niezaciągające się imiesłów przysłówkowy współczesny zaciągając się, nie zaciągając się rzeczownik odczasownikowy zaciąganie się, niezaciąganie się

przykłady:

(1.3) Zaciągnij zasłony.

(1.2) Zawsze gdy ma iść do lekarza, muszę go tam zaciągać.

(2.1) Od rzeki zaciągało chłodem

(3.1) Sklepikarz basem dyszy, zaciągając z ruska śpiewnie^[4].

(4.1) Stefan nie miał pieniędzy i poszedł się zaciągnąć. Krzysztof miał kłopoty z prawem i zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej.

(4.2) Piotr cierpiał na chorobę morską, ale mimo to zaciągnął się na statek.

(4.3) Jola paliła paczkę papierosów dziennie, ale nie zaciągała się.

(4.4) Zwykle jak niebo zaciąga się chmurami, to zaraz zaczyna padać.

składnia:

(1.1) zaciągać + B.

(4.1) zaciągać się do + D.

(4.2) zaciągać się na + B.

(4.3) zaciągać się + N.

kolokacje:

(1.3) zaciągać pasek / suwak / pokrowiec

(1.8) zaciągać zupę

synonimy:

(4.3) sztachać się

antonimy:

(4.1) dezerterować

hiperonimy:

(1.8) doprawiać

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

(4.1) rzecz. zaciąg m, zaciężny m

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

(1.2) zwykle dk.

(4.1) „zaciągnąć się do armii” jest tautologią i cel zaciągnięcia się należy podawać tylko wtedy, gdy jest to konieczne – np. „zaciągnął się do piechoty, do marynarki, do saperów” itp. Również tautologią jest „zaciągnąć się na ochotnika”

tłumaczenia:

• angielski: (4.1) enlist; (4.3) inhale
• duński: (4.1) lade sig påmønstre, træde i tjeneste; (4.3) inhalere
• esperanto: (4.1) varbiĝi
• hiszpański: (4.1) alistarse, engancharse, enrolarse; (4.2) alistarse, enrolarse; (4.3) tragar el humo
• niemiecki: (4.2) anmustern
• portugalski: (4.1) alistar-se; (4.3) tragar
• rosyjski: (4.1) завербовываться, вступать, поступать; (4.2) завербовываться, вступать, поступать; (4.3) затягиваться
• szwedzki: (1.1) dra åt; (1.3) dra för; (4.1) rycka in
• włoski: (4.1) arruolarsi

źródła: