stado (język polski)

stado (1.1) pawianów

stado (1.2) kóz

stado (1.3) plażowiczów

stado (1.4) samolotów

wymowa:

​, IPA: [ˈstadɔ], AS: [stado]

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) zool. grupa osobników tego samego, rzadziej różnych gatunków zwierząt, żyjąca na określonym terytorium, związana mniej lub bardziej zaawansowaną formą organizacji społecznej; zob. też stado w Wikipedii

(1.2) zootechn. hodowlana grupa zwierząt

(1.3) przen. pejor. duża liczba ludzi (nawet nietworzących grupy)

(1.4) przen. pot. gromada podobnych do siebie obiektów

odmiana:

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	stado	stada
dopełniacz	stada	stad
celownik	stadu	stadom
biernik	stado	stada
narzędnik	stadem	stadami
miejscownik	stadzie	stadach
wołacz	stado	stada

przykłady:

(1.1) Stado dzikich kóz wyjrzało z gąszczy na polankę, popatrzało czarnymi oczyma i pierzchnęło.^[1]

(1.3) To stado krzyczących demonstrantów działało mi na nerwy.

(1.3) Przychodzi tu codziennie całe stado ludzi.

(1.4) Wysoko na niebie ułożyły się stada lekkich chmurek.^[2]

składnia:

kolokacje:

(1.2) stado zarodowe / reprodukcyjne / hodowlane

synonimy:

(1.1) gromada, ławica, tabun, trzoda, chmara, wataha, chmura, grupa, klucz

(1.3) tabun, horda, tłum, wataha, często w lm

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. stadnik m, stadnina ż

zdrobn. stadko n

przym. stadny, stadninowy

przysł. stadnie

związki frazeologiczne:

jak stado baranów • przewodnik stada • dobry buhaj to połowa stada • dopiero pasterz czyni z owiec stado • jeden kot stada myszy się nie boi • moralność wilczego stada • jedna owca parszywa, całe stado zarazi • pogięty jak stado gwoździ

etymologia:

prasł. *stado < prasł. *steti (wstać)^[3]

uwagi:

W odniesieniu do grupy owadów zamiast stado używa się zwykle słowa chmara, czasem chmura lub (dla latających owadów społecznych) rój; w odniesieniu do stada ptaków czasami rój, zwykle stado, w odniesieniu do ptaków wędrownych lecących w szyku – klucz; w odniesieniu do stada ryb i czasem innych zwierząt wodnych – ławica, czasem stado; w odniesieniu do wilków, psów, likaonów, jenotów i dzików – wataha (choć myśliwi używają też określenia chmara), czasem stado; w odniesieniu do hodowlanych świń i bydła – trzoda, stado; w górach w odniesieniu do owiec na wypasie – kierdel; w odniesieniu do zwierząt osiadłych, jak bobry, nietoperze, pingwiny, mrówki, termity, bakterie, ukwiały, koralowce – kolonia; w odniesieniu do dzikich koni, dropi, dzikich gęsi – tabun, stado; w myślistwie w odniesieniu do jeleni, łosi, żubrów i danieli – chmara; czasem w odniesieniu do zwierząt, zwłaszcza lądowych, gdzie łatwo odróżnić poszczególne osobniki – gromada; czasem w odniesieniu do dowolnych zwierząt – grupa; reg. w odniesieniu do kawek – litwa^[4]; ogólnie w biologii stosowane jest określenie stado.

tłumaczenia:

• albański: (1.1) tufë ż; (1.2) tufë ż
• angielski: (1.1) drove, flock, herd; zobacz też: Aneks:Język angielski - rzeczowniki zbiorowe; (1.3) herd, crowd, multitude, swarm, throng; (1.4) group, flock, shoal
• arabski: (1.1) قطيع m; ptaków: سرب
• czeski: (1.1) stádo n
• esperanto: (1.1) grego
• litewski: (1.1,1.2) banda ż
• łaciński: (1.1) armentum n, pecus n, grex ż/m
• niderlandzki: (1.1) kudde ż
• niemiecki: (1.1)^[5] Herde ż; stado dzików: Rotte ż; stado jeleni, łosi, lwów: Rudel n; chmara owadów, ptaków: Schwarm m; stado owiec: Schafherde ż; stado psów: Rudel n, Rotte ż; ławica ryb: Schule ż; stado saren: Sprung m; stado wilków: Pack n, Rudel n, Meute ż; (1.3) Horde ż; Trupp m; (1.4) Schwarm m
• nowogrecki: (1.1) αγέλη ż; (1.2) κοπάδι n; (1.3) αγέλη ż
• rosyjski: (1.1) стадо; chmara owadów: рой; stado ptaków: стая
• słowacki: (1.1) črieda ż
• ukraiński: (1.1) стадо n
• wilamowski: (1.1) haot

źródła: