żyć (język polski)

wymowa:

​, IPA: [ʒɨʨ̑], AS: [žyć]

homofon: rzyć

​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany

(1.1) bytować w jakichś warunkach

(1.2) obcować z kimś

(1.3) istnieć w sposób właściwy organizmom żywym

(1.4) trwać

(1.5) pot. obcować z kimś seksualnie^[1]

odmiana:

(1.1-5) koniugacja Xa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		żyć
czas teraźniejszy		żyję	żyjesz	żyje	żyjemy	żyjecie	żyją
czas przeszły	m	żyłem	żyłeś	żył	żyliśmy	żyliście	żyli
	ż	żyłam	żyłaś	żyła	żyłyśmy	żyłyście	żyły
	n	żyłom	żyłoś	żyło
tryb rozkazujący		niech żyję	żyj	niech żyje	żyjmy	żyjcie	niech żyją
pozostałe formy czas przyszły m będę żył, będę żyć będziesz żył, będziesz żyć będzie żył, będzie żyć będziemy żyli, będziemy żyć będziecie żyli, będziecie żyć będą żyli, będą żyć ż będę żyła, będę żyć będziesz żyła, będziesz żyć będzie żyła, będzie żyć będziemy żyły, będziemy żyć będziecie żyły, będziecie żyć będą żyły, będą żyć n będę żyło, będę żyć będziesz żyło, będziesz żyć będzie żyło, będzie żyć czas zaprzeszły m żyłem był żyłeś był żył był żyliśmy byli żyliście byli żyli byli ż żyłam była żyłaś była żyła była żyłyśmy były żyłyście były żyły były n żyłom było żyłoś było żyło było forma bezosobowa czasu przeszłego żyto[2] tryb przypuszczający m żyłbym, byłbym żył żyłbyś, byłbyś żył żyłby, byłby żył żylibyśmy, bylibyśmy żyli żylibyście, bylibyście żyli żyliby, byliby żyli ż żyłabym, byłabym żyła żyłabyś, byłabyś żyła żyłaby, byłaby żyła żyłybyśmy, byłybyśmy żyły żyłybyście, byłybyście żyły żyłyby, byłyby żyły n żyłobym, byłobym żyło żyłobyś, byłobyś żyło żyłoby, byłoby żyło imiesłów przymiotnikowy czynny m żyjący, nieżyjący ż żyjąca, nieżyjąca żyjące, nieżyjące n żyjące, nieżyjące imiesłów przysłówkowy współczesny żyjąc, nie żyjąc rzeczownik odczasownikowy życie, nieżycie

przykłady:

(1.1) Mój sąsiad żyje w biedzie.

(1.2) Bohaterowie powieści żyją w zgodzie.

(1.3) Moja babcia żyła 80 lat.

(1.4) Jan Paweł II zawsze będzie żył w naszej pamięci.

składnia:

(1.5) żyć z + N. (kimś)

kolokacje:

(1.1) żyć o chlebie i wodzie

synonimy:

(1.1) istnieć, egzystować, przebywać

(1.2) współżyć

(1.4) trwać, zachowywać się

antonimy:

(1.3) umrzeć

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. życie n, żywot m, żyt mrz

czas. przeżyć dk., przeżywać ndk., wyżyć, ożyć dk., ożywiać ndk., odżyć dk., odżywać ndk.

przym. żywy, życiowy

przysł. życiowo, żywcem

związki frazeologiczne:

choć głodno i chłodno, ale żyjem swobodno • niech żyje! • żyć dla siebie • żyć dniem dzisiejszym • żyć jak pączek w maśle • żyć jak pies z kotem • żyć na kartę rowerową / żyć na kocią łapę • żyć na kryja • żyć na wiarę • żyć na wysokiej stopie • żyć nie umierać • żyć pełną piersią • żyć ponad stan • żyć swoim życiem • żyć własnym życiem • żyć z dnia na dzień • żyć z godziny na godzinę • żyć z pracy własnych rąk • żyjący trup

etymologia:

prasł. *žiti (*živǫ) → żyć, od praindoeur. *g^u̯ei̯- → żyć^[3]

por. scs. жити (žiti), czes. žít, ros. жить (žit’), t. litew. gyti, łac. vivo, gr. βιόω (bióō)^[3]

uwagi:

tłumaczenia:

• abchaski: (1.3) анхара'
• alemański: (1.1) läbe
• angielski: (1.1) live; (1.2) live; (1.3) live; (1.4) live
• arabski: (1.1) عاش, حيي
• białoruski: (1.1) жыць; (1.2) жыць; (1.3) жыць
• chiński standardowy: (1.1) 住 (zhù)
• chorwacki: (1.1) živjeti; (1.2) živjeti; (1.3) živjeti; (1.4) živjeti
• duński: (1.1) leve; (1.2) leve; (1.3) leve; (1.4) leve
• esperanto: (1.1) vivi; (1.2) vivi; (1.3) vivi; (1.4) vivi
• francuski: (1.1) vivre; (1.2) vivre; (1.3) vivre; (1.4) vivre
• gocki: (1.1) 𐌻𐌹𐌱𐌰𐌽
• grenlandzki: (1.1) inuuvoq; (1.2) inuuvoq; (1.3) inuuvoq
• hawajski: (1.3) ola
• hebrajski: (1.1) חי (chaj); (1.3) חי (chaj)
• hiszpański: (1.1) vivir; (1.2) vivir; (1.3) vivir; (1.4) vivir
• islandzki: (1.1) lífa; (1.3) lífa
• jaćwieski: (1.3) giwatti
• japoński: (1.1) 生きる (いきる, ikiru); (1.3) 生きる (いきる, ikiru)
• jidysz: (1.1) לעבן (lebn); (1.2) לעבן (lebn); (1.3) לעבן (lebn); (1.4) לעבן (lebn)
• kaszubski: (1.1) żëc
• łaciński: (1.1) vivo; (1.2) vivo; (1.3) vivo; (1.4) vivo
• łotewski: (1.1) dzīvot
• niderlandzki: (1.1) leven; (1.2) leven; (1.3) leven
• niemiecki: (1.3) leben
• norweski (bokmål): (1.1) leve; (1.2) leve; (1.3) leve; (1.4) leve
• norweski (nynorsk): (1.1) leve; (1.2) leve; (1.3) leve; (1.4) leve
• nowogrecki: (1.1) ζω
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)  ,    
• rosyjski: (1.1) жить
• rumuński: (1.1) trăi; (1.2) trăi; (1.3) trăi; (1.4) trăi
• sanskryt: (1.1) जीव्
• slovio: (1.1) zxiznit (жизнит)
• staroangielski: (1.1) libban; (1.2) libban; (1.3) libban; (1.4) libban
• staroegipski: (1.3) , (ꜥnḫ)
• suahili: (1.1) ishi, kaa; (1.4) ishi, kaa
• szwedzki: (1.1) leva; (1.2) leva; (1.3) leva; (1.4) leva
• tybetański: (1.1) སྟི
• ukraiński: (1.1) жи́ти
• węgierski: (1.1) él
• wilamowski: (1.1) ława, łāva, łaowa
• włoski: (1.1) vivere
• wolof: (1.1) dund

źródła: