umrzeć (język polski)

wymowa:

​, IPA: [ˈũmʒɛʨ̑], AS: [ũmžeć], zjawiska fonetyczne: nazal.

​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. umierać)

(1.1) skończyć życie

(1.2) książk. przen. zakończyć byt, przestać istnieć

odmiana:

(1.1-2) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		umrzeć
czas przyszły prosty		umrę	umrzesz	umrze	umrzemy	umrzecie	umrą
czas przeszły	m	umarłem	umarłeś	umarł	umarliśmy	umarliście	umarli
	ż	umarłam	umarłaś	umarła	umarłyśmy	umarłyście	umarły
	n	umarłom	umarłoś	umarło
tryb rozkazujący		niech umrę	umrzyj	niech umrze	umrzyjmy	umrzyjcie	niech umrą
pozostałe formy czas zaprzeszły m umarłem był umarłeś był umarł był umarliśmy byli umarliście byli umarli byli ż umarłam była umarłaś była umarła była umarłyśmy były umarłyście były umarły były n umarłom było umarłoś było umarło było forma bezosobowa czasu przeszłego umarto tryb przypuszczający m umarłbym, byłbym umarł umarłbyś, byłbyś umarł umarłby, byłby umarł umarlibyśmy, bylibyśmy umarli umarlibyście, bylibyście umarli umarliby, byliby umarli ż umarłabym, byłabym umarła umarłabyś, byłabyś umarła umarłaby, byłaby umarła umarłybyśmy, byłybyśmy umarły umarłybyście, byłybyście umarły umarłyby, byłyby umarły n umarłobym, byłobym umarło umarłobyś, byłobyś umarło umarłoby, byłoby umarło imiesłów przysłówkowy uprzedni umarłszy rzeczownik odczasownikowy umarcie, nieumarcie

przykłady:

(1.1) Trzeba przyspieszyć tylko sprawę rozwodową w konsystorzu, przewalczyć przeszkody, unieważnić małżeństwo z Piotrem Orzeszko. "Zwyciężę albo umrę!…^[1]

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) skonać; gw. (Górny Śląsk) skrepnąć, świtnonć; przen. odejść; podn. rozstać się z życiem, przejść na tamten świat, wydać ostatnie tchnienie, wyzionąć ducha, oddać ducha, oddać Bogu ducha / oddać duszę Bogu, zasnąć na wieki, pożegnać się ze światem, o dziecku powiększyć grono aniołków; książk. przenieść się / odejść na łono Abrahama; pot. żart. pójść do Abrahama na piwo; pot. kopnąć w kalendarz, wykorkować, wykitować, przekręcić się, kojfnąć; posp. wyciągnąć nogi / wyciągnąć kopyta, odwalić kitę; wulg. i o zwierzętach zdechnąć

antonimy:

(1.1) urodzić się, narodzić się, przyjść na świat

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) zginąć, polec, skonać

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. umieralność ż, umieralnia ż, mór mrz, umarły mos, umarła ż, umrzyk mos, umarlak mos, umarcie n, umór mrz

czas. mrzeć ndk., umierać ndk.

ims. umarły, umarła

przym. obumarły, umarły

związki frazeologiczne:

umarł w butach • umarł król, niech żyje król • umrzeć pod nożem

przysłowia: sowa na dachu kwili, komuś umrzeć po chwili

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: umierać

• angielski: (1.1) die, pass away
• białoruski: (1.1) памерці
• czeski: (1.1) zemřít
• dolnołużycki: (1.1) wumrěś
• górnołużycki: (1.1) wumrěć
• jaćwieski: (1.1) mort
• kaszubski: (1.1) ùmrzéc; (1.2) ùmrzéc
• kazachski: (1.1) өлу
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1) (także umarły)
• rosyjski: (1.1) умереть
• tocharski zachodni: (1.1) wäl-
• ukraiński: (1.1) умерти
• włoski: (1.1) morire, spirare

źródła: