rozpalać (język polski)

ktoś rozpala (1.1) pochodnie

kowal rozpala (1.2) podkowę

promień słońca rozpala (1.3) chmury

gol rozpala (1.5) radość na trybunach

wymowa:

IPA: [rɔsˈpalaʨ̑], AS: [rospalać], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. rozpalić)

(1.1) powodować, że coś zacznie się palić^[1]

(1.2) bardzo silnie rozgrzewać^[2]

(1.3) przen. nadawać czemuś blask^[1]

(1.4) przen. pobudzać do działania^[1]

(1.5) przen. książk. czynić intensywnym jakieś uczucie^[1]

czasownik przechodni zwrotny rozpalać się (dk. rozpalić się)

(2.1) zwiększać intensywność ognia

(2.2) przen. zwiększać intensywność swoich uczuć, podniecać się

odmiana:

(1.1-5) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozpalać
czas teraźniejszy		rozpalam	rozpalasz	rozpala	rozpalamy	rozpalacie	rozpalają
czas przeszły	m	rozpalałem	rozpalałeś	rozpalał	rozpalaliśmy	rozpalaliście	rozpalali
	ż	rozpalałam	rozpalałaś	rozpalała	rozpalałyśmy	rozpalałyście	rozpalały
	n	rozpalałom	rozpalałoś	rozpalało
tryb rozkazujący		niech rozpalam	rozpalaj	niech rozpala	rozpalajmy	rozpalajcie	niech rozpalają
pozostałe formy czas przyszły m będę rozpalał, będę rozpalać będziesz rozpalał, będziesz rozpalać będzie rozpalał, będzie rozpalać będziemy rozpalali, będziemy rozpalać będziecie rozpalali, będziecie rozpalać będą rozpalali, będą rozpalać ż będę rozpalała, będę rozpalać będziesz rozpalała, będziesz rozpalać będzie rozpalała, będzie rozpalać będziemy rozpalały, będziemy rozpalać będziecie rozpalały, będziecie rozpalać będą rozpalały, będą rozpalać n będę rozpalało, będę rozpalać będziesz rozpalało, będziesz rozpalać będzie rozpalało, będzie rozpalać czas zaprzeszły m rozpalałem był rozpalałeś był rozpalał był rozpalaliśmy byli rozpalaliście byli rozpalali byli ż rozpalałam była rozpalałaś była rozpalała była rozpalałyśmy były rozpalałyście były rozpalały były n rozpalałom było rozpalałoś było rozpalało było forma bezosobowa czasu przeszłego rozpalano tryb przypuszczający m rozpalałbym, byłbym rozpalał rozpalałbyś, byłbyś rozpalał rozpalałby, byłby rozpalał rozpalalibyśmy, bylibyśmy rozpalali rozpalalibyście, bylibyście rozpalali rozpalaliby, byliby rozpalali ż rozpalałabym, byłabym rozpalała rozpalałabyś, byłabyś rozpalała rozpalałaby, byłaby rozpalała rozpalałybyśmy, byłybyśmy rozpalały rozpalałybyście, byłybyście rozpalały rozpalałyby, byłyby rozpalały n rozpalałobym, byłobym rozpalało rozpalałobyś, byłobyś rozpalało rozpalałoby, byłoby rozpalało imiesłów przymiotnikowy czynny m rozpalający, nierozpalający ż rozpalająca, nierozpalająca rozpalające, nierozpalające n rozpalające, nierozpalające imiesłów przymiotnikowy bierny m rozpalany, nierozpalany rozpalani, nierozpalani ż rozpalana, nierozpalana rozpalane, nierozpalane n rozpalane, nierozpalane imiesłów przysłówkowy współczesny rozpalając, nie rozpalając rzeczownik odczasownikowy rozpalanie, nierozpalanie

(2.1-2) koniugacja I

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozpalać się
czas teraźniejszy		rozpalam się	rozpalasz się	rozpala się	rozpalamy się	rozpalacie się	rozpalają się
czas przeszły	m	rozpalałem się	rozpalałeś się	rozpalał się	rozpalaliśmy się	rozpalaliście się	rozpalali się
	ż	rozpalałam się	rozpalałaś się	rozpalała się	rozpalałyśmy się	rozpalałyście się	rozpalały się
	n	rozpalałom się	rozpalałoś się	rozpalało się
tryb rozkazujący		niech się rozpalam	rozpalaj się	niech się rozpala	rozpalajmy się	rozpalajcie się	niech się rozpalają
pozostałe formy czas przyszły m będę się rozpalał, będę się rozpalać będziesz się rozpalał, będziesz się rozpalać będzie się rozpalał, będzie się rozpalać będziemy się rozpalali, będziemy się rozpalać będziecie się rozpalali, będziecie się rozpalać będą się rozpalali, będą się rozpalać ż będę się rozpalała, będę się rozpalać będziesz się rozpalała, będziesz się rozpalać będzie się rozpalała, będzie się rozpalać będziemy się rozpalały, będziemy się rozpalać będziecie się rozpalały, będziecie się rozpalać będą się rozpalały, będą się rozpalać n będę się rozpalało, będę się rozpalać będziesz się rozpalało, będziesz się rozpalać będzie się rozpalało, będzie się rozpalać czas zaprzeszły m rozpalałem się był rozpalałeś się był rozpalał się był rozpalaliśmy się byli rozpalaliście się byli rozpalali się byli ż rozpalałam się była rozpalałaś się była rozpalała się była rozpalałyśmy się były rozpalałyście się były rozpalały się były n rozpalałom się było rozpalałoś się było rozpalało się było forma bezosobowa czasu przeszłego rozpalano się tryb przypuszczający m rozpalałbym się, byłbym się rozpalał rozpalałbyś się, byłbyś się rozpalał rozpalałby się, byłby się rozpalał rozpalalibyśmy się, bylibyśmy się rozpalali rozpalalibyście się, bylibyście się rozpalali rozpalaliby się, byliby się rozpalali ż rozpalałabym się, byłabym się rozpalała rozpalałabyś się, byłabyś się rozpalała rozpalałaby się, byłaby się rozpalała rozpalałybyśmy się, byłybyśmy się rozpalały rozpalałybyście się, byłybyście się rozpalały rozpalałyby się, byłyby się rozpalały n rozpalałobym się, byłobym się rozpalało rozpalałobyś się, byłobyś się rozpalało rozpalałoby się, byłoby się rozpalało imiesłów przymiotnikowy czynny m rozpalający się, nierozpalający się ż rozpalająca się, nierozpalająca się rozpalające się, nierozpalające się n rozpalające się, nierozpalające się imiesłów przymiotnikowy bierny m rozpalany, nierozpalany rozpalani, nierozpalani ż rozpalana, nierozpalana rozpalane, nierozpalane n rozpalane, nierozpalane imiesłów przysłówkowy współczesny rozpalając się, nie rozpalając się rzeczownik odczasownikowy rozpalanie się, nierozpalanie się

przykłady:

(1.1) Pamiętajcie dzieci – nie wolno rozpalać ognisk w lesie.

(1.2) Żarówka świeci, ponieważ prąd elektryczny rozpala włókno wolframowe.

(1.3) Wieczorne słońce rozpala złociście taflę jeziora.

(1.4) Na Bliskim Wschodzie nierozważne decyzje polityczne często rozpalają nowe konflikty zbrojne.

(1.5) Ech, już sam jego widok rozpala wszystkie moje zmysły!

(2.1) Ognisko powoli rozpalało się, podsycane gałązkami przynoszonymi przez dzieci.

(2.2) Rozpalała się coraz bardziej od jego dotyku.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) niecić, rozniecać, wzniecać

(1.2) rozgrzewać

(1.4) rozbudzać, pobudzać, wzniecać

(1.5) rozniecać, rozbudzać

antonimy:

(1.1) gasić, przytłumiać

(1.2) schładzać

(1.3) gasić

(1.4) przytłumiać

(1.5) przytłumiać

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. rozpałka ż, palnik m, palarnia ż, spalarnia ż, palacz m, palaczka ż, podpalacz m, podpalaczka ż, zapalniczka ż, zapałka ż, rozpalanie n

czas. palić, rozpalić, zapalać, zapalić, podpalać, podpalić, przypalać, przypalić, spalać, spalić

przym. podpalany, zapalony, palny

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) ogień: start, ognisko, piec: light; (1.2) heat, heat up; (1.5) kindle, gniew: stir; (2.2) get excited, seksualnie: become aroused
• hiszpański: (1.1) encender; (1.2) calentar; (1.5) encender, inflamar
• niemiecki: (1.1) ogień: anzünden, piec: anheizen + Akk.; (1.2) erwärmen; (1.4) entfachen; (1.5) entfachen, gniew: entflammen
• nowopruski: (1.1) aīsintun
• ukraiński: (1.1) розпалювати

źródła: