promień (język polski)

promień (1.1) słońca

promienie (1.1) światła

promień (1.2) koła

wymowa:

IPA: [ˈprɔ̃mʲjɛ̇̃ɲ], AS: [prõmʹi ̯ė̃ń], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• i → j  ​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) wiązka światła wychodząca ze źródła światła; zob. też promień świetlny w Wikipedii

(1.2) geom. odcinek łączący środek koła, okręgu, sfery lub kuli z dowolnym punktem położonym na jej brzegu, długość tego odcinka; zob. też promień (geometria) w Wikipedii

(1.3) fiz. strumień cząstek emitowanych przez ciała

odmiana:

(1.1-3)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	promień	promienie
dopełniacz	promienia	promieni
celownik	promieniowi	promieniom
biernik	promień	promienie
narzędnik	promieniem	promieniami
miejscownik	promieniu	promieniach
wołacz	promieniu	promienie

przykłady:

(1.1) Piaszczystą dróżką w promieniach słonka poszły na spacer małe stworzonka – tłusty pędraczek, czarny robaczek, czerwona mrówka, żółty cytrynek, biały bielinek i boża krówka, zielona żabka i żabki babka, włochata liszka, mała biedronka, pasiasta stonka i polna myszka.^[1]

składnia:

kolokacje:

(1.1) promień słońca • promienie słoneczne / nadfioletowe / niewidzialne / podczerwone / ultrafioletowe • promienie rentgenowskie • promienie X • promienie alfa • promienie beta • promienie gamma • promienie katodowe

(1.2) promień koła / okręgu / sfery / kuli / skrętu • promień wodzący

synonimy:

(1.1) snop, wiązka

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. promieniowanie n, promiennik m, promienica ż, wypromieniowanie n, wypromieniowywanie n

zdrobn. promyczek m, promyk m

czas. promienieć, promieniować ndk., wypromieniować dk., wypromieniowywać ndk.

przym. promieniowy, promienisty, promienny, popromienny

przysł. promieniowo, promieniście, promiennie

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

Forma „(tych) promieniów” w dopełniaczu liczby mnogiej jest błędna; jedyną poprawną formą jest forma „promieni”^[2].

zob. też promień w Wikipedii

tłumaczenia:

• amharski: (1.1) ጨረር
• angielski: (1.1) beam, ray; (1.2) radius; (1.3) beam, ray
• arabski: (1.1) شعاع (šoʕāʕ) m
• baskijski: (1.1) izpi; (1.2) erradio; (1.3) izpi
• białoruski: (1.1) прамень m; (1.2) радыус m; (1.3) прамень m
• bułgarski: (1.1) лъч m; (1.2) радиус m; (1.3) лъч m
• chorwacki: (1.1) zraka ż
• duński: (1.1) stråle w; (1.2) radius w
• esperanto: (1.2) radiuso
• francuski: (1.1) rayon m; (1.2) rayon m; (1.3) rayon m
• hiszpański: (1.1) rayo m; (1.2) radio m; (1.3) rayo m
• islandzki: (1.1) geisli m; (1.2) radíus m, geisli m
• japoński: (1.2) 半径 (hankei)
• jidysz: (1.1) שטראַל m (sztral); (1.2) ראַדיוס m (radius)
• kaszubski: (1.1) parmiń m
• niemiecki: (1.1) Strahl m; (1.2) Radius m
• norweski (bokmål): (1.1) stråle m; (1.2) radius n
• nowogrecki: (1.1) ακτίνα ż; (1.2) ακτίνα ż; (1.3) ακτίνα ż
• rosyjski: (1.1) луч m; (1.2) радиус m
• słowacki: (1.2) polomer m, rádius m
• szwedzki: (1.1) stråle w; (1.2) radie w; (1.3) stråle w
• ukraiński: (1.1) промінь m; (1.2) ра́діус m
• węgierski: (1.1) sugár
• włoski: (1.1) raggio m

źródła: