proletariusz (język polski)

proletariusze (1.2)

wymowa:

IPA: [ˌprɔ.lɛ.ˈtar.ʲjuʃ], AS: [pro.le.tar.ʹi ̯uš], zjawiska fonetyczne: zmięk.• akc. pob.• i → j 

​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) hist. pierwotnie członek grupy społecznej w Republice Rzymskiej, utożsamiany z ostatnią na zgromadzeniu ludowym, najbiedniejszą klasą majątkową obywateli; zob. też proletariusze w Wikipedii

(1.2) polit. członek proletariatu, klasy społecznej składającej się z robotników najemnych, zwłaszcza tych zatrudnionych w przemyśle; najuboższej warstwy społeczeństwa; zob. też proletariat w Wikipedii

odmiana:

(1.1-2)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	proletariusz	proletariusze
dopełniacz	proletariusza	proletariuszy
celownik	proletariuszowi	proletariuszom
biernik	proletariusza	proletariuszy
narzędnik	proletariuszem	proletariuszami
miejscownik	proletariuszu	proletariuszach
wołacz	proletariuszu	proletariusze

przykłady:

(1.1) Wobec tego zdecydował się konsul Mariusz wprowadzić zasadę zaciągu ochotniczego. Dotąd armia rzymska składała się ze średnio zamożnych chłopów, obecnie zaś jej skład socjalny uległ zupełnej zmianie. Większość stanowili proletariusze miejscy zaciągający się na lat szesnaście^[1].

(1.2) Rosnąc w siły, w znaczenie społeczne, musi burżuazja zatrudniać coraz większą ilość proletariuszy, musi odrywać chłopa od ziemi, rzemieślnika od warsztatu i zamieniać ich w proletariuszy^[2].

(1.2) W Krakowie bowiem arcybiskupi bywali zwykle wybierani spośród arystokratów. Było więc zaskoczeniem, gdy po nich wszystkich zostałem mianowany ja, „proletariusz”^[3].

składnia:

kolokacje:

(1.2) być / stać się proletariuszem • pozować na proletariusza • warstwa / klasa / partia / rewolucja proletariuszy • duchowy proletariusz • walczący proletariusz • stawać w obronie proletariuszy • bronić praw proletariuszy • dola / byt proletariusza • proletariusz uświadomiony klasowo • proletariusz-marksista • towarzysz proletariusz

synonimy:

(1.2) robotnik, przedstawiciel klasy robotniczej

antonimy:

(1.1) patrycjusz

(1.2) burżuj, kapitalista, arystokrata, przemysłowiec

hiperonimy:

hiponimy:

(1.2) lumpenproletariusz

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. proletariat m, proletaryzacja ż, proletariackość ż

forma żeńska proletariuszka ż

przym. proletariacki

przysł. proletariacko

czas. proletaryzować

związki frazeologiczne:

niebiescy proletariusze • proletariusz nie ma ojczyzny • proletariusz w mundurze

etymologia:

(1.1) łac. proletarius

(1.2) od (1.1)

uwagi:

(1.2) pojęcie używane w terminologii marksistowskiej

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) proletarian; (1.2) proletarian
• białoruski: (1.1) пралетарый m; (1.2) пралетарый m
• czeski: (1.2) proletář m
• duński: (1.2) proletar w
• esperanto: (1.1) proleto; (1.2) proleto
• francuski: (1.1) prolétaire m; (1.2) prolétaire m
• interlingua: (1.2) proletario
• łaciński: (1.1) proletarius m
• niemiecki: (1.1) Proletarier m; (1.2) Proletarier m
• rosyjski: (1.1) пролетарий m; (1.2) пролетарий m
• szwedzki: (1.1) proletär w; (1.2) proletär w
• ukraiński: (1.1) пролетарій m; (1.2) пролетарій m

źródła: