zima (język polski)

zima (1.1)
wymowa:
​, IPA: [ˈʑĩ.ma], AS: [źĩ.ma], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) najchłodniejsza z 4 astronomicznych (lub 6 klimatycznych) pór roku; zob. też zima w Wikipedii
(1.2) daw. w lm: lata – w odniesieniu do wieku jakiejś osoby lub czasu trwania czegoś
odmiana:
(1.1)
(1.2)
przykłady:
(1.1) Po jesieni przyszła zima.
(1.2) Staruszek liczył już sobie 84 zimy.
składnia:
kolokacje:
(1.1) bezśnieżna / biała / ciepła / łagodna / mroźna / mokra / ostra / surowa / tęga zima • idzie / nadchodzi / nastała zima • zima ustępuje / kończy się • szykować się / przygotowywać się do zimy • zima stulecia • okres zimy • atak / nawrót / powrót zimy • zimą / w zimie[1]
synonimy:
antonimy:
(1.1) lato
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. zimownik mzw/mos, zimowla ż, zimowlina ż, zimowisko n, zimówka ż, zimowit m, zimno n, zimnica ż, ozimina ż, zimowanie n, przezimowanie n, zimówka ż, zimne n
czas. zimować ndk., przezimować dk.
przym. zimowy, zimny, pozimowy, przedzimowy, ozimy
przysł. zimowo, zimą, zimno
związki frazeologiczne:
panuje zima • zima daje się we znaki • zima skręciła kark • zima w mieście • zima za pasem • zima zaskoczyła drogowców • przysłowia: deszcze Michałowe prawią w zimie powietrze zdrowe • Fabian i Sebastian gdy mróz dadzą, srogą zimę przyprowadzą • gdy październik mocno trzyma, zwykle potem ostra zima • gdy Trzech Króli mrozem trzyma, będzie jeszcze długa zima • gdy w Gromniczną z dachu ciecze, zima jeszcze się przewlecze • gdy w Katarzynę zima, śnieg nie poleży, mróz nie potrzyma • gromnica – zimy połowica • jeżeli ciepło w dzień świętego Piotra, to zima do Wielkiejnocy potrwa • kiedy Gromniczna zimę traci, to święty Maciej ją wzbogaci • kto latem pracuje, zimą głodu nie czuje • kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata • na Gromnicę – masz zimy połowicę • na świętą Annę mrowiska, szukaj w zimie ogniska • na świętego Grzegorza idzie zima do morza • na świętego Pawła połowa zimy przepadła • nie pamięta krowa zimy, kiedy się lata doczeka • od Grzegorza zima idzie do morza • pamiętaj, że Gromnica, to już zimy połowica, ale żadna też nowina, gdy dopiero się zaczyna • uratuj węża zimą, ukąsi cię latem • Urszula jaka, cała zima taka
etymologia:
prasł. *zima → zima, chłodna pora roku < praindoeur. *ǵʰei-m- → zima • por. litew. žiema, łot. ziema, gr. χεῖμα (cheîma), łac. hiems[2], sanskr. हिम (hima)
uwagi:
zobacz też: przedwiośnie • wiosna • lato • babie lato • jesień • przedzimie • zima
polskie przysłowia o czasie
zob. też zima w Wikicytatach
tłumaczenia:
  • abazyński: (1.1) гъны
  • abchaski: (1.1) аӡын (āʒən)
  • adygejski: (1.1) кӀымаф (kʾəmāf)
  • afrykanerski: (1.1) winter
  • ajmara: (1.1) autipacha
  • alabama: (1.1) hastola
  • albański: (1.1) dimër m
  • aleucki: (1.1) qanaq, qanax
  • amharski: (1.1) ክረምት (kərämt)
  • angielski: (1.1) winter
  • arabski: (1.1) الشتاء m (aš-šitá’), شتاء m (šitá’)
  • aragoński: (1.1) hibierno m
  • aramejski: (1.1) ܣܬܘܐ m
  • asturyjski: (1.1) iviernu m
  • awarski: (1.1) кьин, хасел
  • azerski: (1.1) qış
  • baskijski: (1.1) negu
  • baszkirski: (1.1) ҡыш
  • bawarski: (1.1) Winta m
  • bengalski: (1.1) শীত (śīta)
  • białoruski: (1.1) зіма ż
  • bośniacki: (1.1) zima ż
  • bretoński: (1.1) goañv m
  • bułgarski: (1.1) зима ż
  • chakaski: (1.1) хысхы
  • chiński standardowy: (1.1) 冬天 (dōngtiān)
  • chorwacki: (1.1) zima ż
  • czeczeński: (1.1) ӏа
  • czeski: (1.1) zima ż
  • czirokeski: (1.1) ᎧᎳ (kala)
  • czukocki: (1.1) ԓьэԓеӈ
  • czuwaski: (1.1) хӗл
  • dolnołużycki: (1.1) zyma ż
  • duński: (1.1) vinter w; (1.2) vinter w
  • erzja: (1.1) теле
  • esperanto: (1.1) vintro
  • estoński: (1.1) talv
  • fiński: (1.1) talvi
  • francuski: (1.1) hiver m
  • franko-prowansalski: (1.1) hivèrn m, môvésa sêson ż
  • fryzyjski: (1.1) winter
  • gagauski: (1.1) kış
  • górnołużycki: (1.1) zyma ż
  • grenlandzki: (1.1) ukioq
  • gruziński: (1.1) ზამთარი (zamtari)
  • guarani: (1.1) araro’y
  • gudźarati: (1.1) શિયાળો m (śiyāḷō)
  • hausa: (1.1) hunturu
  • hawajski: (1.1) hoʻoilo, hoʻīlo, kau ʻanu
  • hebrajski: (1.1) חרף / חורף m (choref)
  • hindi: (1.1) सर्दी ż (sardī), शीत ऋतु ż (śīta r̥tu)
  • hiszpański: (1.1) invierno m
  • hupa: (1.1) xay
  • inari: (1.1) tälvi
  • indonezyjski: (1.1) musim dingin
  • inguski: (1.1) ӏа
  • interlingua: (1.1) hiberno
  • inuktitut: (1.1) ᐅᑭᐅᖅ (ukiuq)
  • irlandzki: (1.1) geimhreadh m
  • islandzki: (1.1) vetur m
  • jakucki: (1.1) кыһын
  • japoński: (1.1) 冬(ふゆ) (fuyu)
  • jawajski: (1.1) mangsa adhem
  • jidysz: (1.1) ווינטער m (winter)
  • joruba: (1.1) ìgbà òtútù
  • kabardyjski: (1.1) щӏымахуэ
  • kannada: (1.1) ಚಳಿಗಾಲ (caḷigāla)
  • kantoński: (1.1) 冬天 (dung1 tin1)
  • karaczajsko-bałkarski: (1.1) къыш
  • karakałpacki: (1.1) qıs
  • karelski: (1.1) talvi
  • kaszubski: (1.1) zëma ż, zëmka ż, zëmiszcze n
  • kataloński: (1.1) hivern m
  • kazachski: (1.1) қыс
  • keczua: (1.1) chirimit’a
  • khmerski: (1.1) រដូវត្រជាក់ (rodūvtročak)
  • kildin: (1.1) та̄лльв
  • kirgiski: (1.1) кыш
  • klallam: (1.1) čən̕sútč
  • komi-permiacki: (1.1) тӧв
  • koreański: (1.1) 겨울 (kyŏul)
  • krymskotatarski: (1.1) qış
  • kumycki: (1.1) къыш
  • kurmandżi: (1.1) zivistan
  • lakijski: (1.1) кӏи, кӏинт
  • lakota: (1.1) waníyetu
  • laotański: (1.1) ລະດູໜາວ, ຣະດູຫນາວ (ladū[h]nāw)
  • lazyjski: (1.1) ყინობა (qinoba)
  • lezgiński: (1.1) кьуьд
  • litewski: (1.1) žiema ż
  • łaciński: (1.1) hiems ż
  • łatgalski: (1.1) zīma ż
  • łotewski: (1.1) ziema ż
  • macedoński: (1.1) зима ż
  • malajalam: (1.1) ശിശിരം (śiśiram)
  • malajski: (1.1) musim dingin
  • malgaski: (1.1) ririnina
  • maltański: (1.1) xitwa
  • mandżurski: (1.1) tuweri
  • maoryski: (1.1) takurua, hōtoke, makariri
  • marathi: (1.1) हिवाळा (hivāḷā)
  • maryjski: (1.1) теле
  • maya: (1.1) ke’elil
  • moksza: (1.1) тяла
  • nahuatl: (1.1) cecuizpan
  • nepalski: (1.1) शिशिर (śiśira), शिशिर ऋतु (śiśira r̥tu), हिउँद (hium̐da)
  • newarski: (1.1) चिकुला (cikulā)
  • nganasański: (1.1) сирү
  • niderlandzki: (1.1) winter m
  • niemiecki: (1.1) Winter m
  • nieniecki: (1.1) сыв, сывы, сыра
  • norweski (bokmål): (1.1) vinter m
  • nowogrecki: (1.1) χειμώνας m
  • ormiański: (1.1) ձմեռ (dzmerr)
  • osmański: (1.1) قیش (kış)
  • pendżabski: (1.1) ਸਿਆਲ (siāla)
  • perski: (1.1) زمستان (zemestân)
  • polski język migowy:
  • połabski: (1.1) zaimă ż
  • południowoałtajski: (1.1) кыш
  • portugalski: (1.1) inverno m
  • północnolapoński: (1.1) dálvi
  • rosyjski: (1.1) зима ż
  • rumuński: (1.1) iarnă
  • sanskryt: (1.1) हिम m (hima), हिमा ż (himā), शिशिर m n (śiśira)
  • serbski: (1.1) зима ż
  • skolt: (1.1) tä´lvv
  • slovio: (1.1) zima / зима
  • słowacki: (1.1) zima ż
  • słoweński: (1.1) zima ż
  • somalijski: (1.1) jiilaal
  • sorani: (1.1) زستان (zistan)
  • staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) зима ż
  • starogrecki: (1.1) χειμών m, χεῖμα n
  • suahili: (1.1) kipupwe, majira ya baridi, kipindi cha baridi
  • sycylijski: (1.1) nvèrnu
  • szerpa: (1.1) गुन्बु (gunbu)
  • szwedzki: (1.1) vinter w
  • tabasarański: (1.1) кьюрд
  • tagalski: (1.1) tagginaw, taglamig
  • tajski: (1.1) ฤดูหนาว (réu.doo năao)
  • tamazight: (1.1) ⵜⴰⴳⵔⴻⵙⵜ (tagrest)
  • tamilski: (1.1) குளிர்காலம் (kuḷirkālam)
  • tatarski: (1.1) qış / кыш
  • telugu: (1.1) చలికాలం (calikālaṁ)
  • tigrinia: (1.1) ክረምቲ (kərämti)
  • turecki: (1.1) kış
  • turkmeński: (1.1) gyş
  • tuwiński: (1.1) кыш
  • tybetański: (1.1) དགུན་ཁ (dgun kha)
  • udmurcki: (1.1) тол, толалтэ
  • ujgurski: (1.1) قىش (qish)
  • ukraiński: (1.1) зима ż
  • uzbecki: (1.1) qish
  • walijski: (1.1) Gaeaf
  • wenedyk: (1.1) iwrzan n
  • wepski: (1.1) touv’
  • węgierski: (1.1) tél
  • wietnamski: (1.1) mùa đông
  • wilamowski: (1.1) wynter m
  • włoski: (1.1) inverno m
  • wolof: (1.1) cóoróon
  • xhosa: (1.1) ubusika
  • zulu: (1.1) ubusika
  • żmudzki: (1.1) žėima ż
źródła:
  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada „latem, czyli w lecie” w: Poradnia językowa PWN.
  2. ↑ Hasło „zima” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2.

zima (język chorwacki)

zima (1.1)
zapisy w ortografiach alternatywnych:
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zima
odmiana:
(1.1) lp zima, zime, zimi, zimu, zimom, zimi, zimo; lm zime, zima, zimama, zime, zimama, zimama, zime
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:

zima (język czeski)

zima (1.1)
wymowa:
​
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zima
(1.2) zimno, chłód, ziąb

przysłówek

(2.1) zimno
odmiana:
(1.1-2)
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przym. zimní
związki frazeologiczne:
(1.1) přijde čas, že se zeptá zima, cos dělal v létě • v zimě v létě
etymologia:
uwagi:
źródła:

zima (język słowacki)

zima (1.1)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zima
(1.2) rok szkolny
(1.3) niska temperatura
odmiana:
wg typu IV (żeński twardotematowy), wzór 1. lm zimy D. lm zím
przykłady:
(1.1) Nastala krásna zima. → Nadeszła ładna zima.
składnia:
kolokacje:
(1.2) chodiť do školy štyri zimy → chodzić do szkoły cztery lata
(1.3) uši červené od zimy → uszy czerwone z zimna
synonimy:
antonimy:
(1.1) leto
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przym. zimný
związki frazeologiczne:
(1.1) v zime v lete → stale, bez przerwy
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: jar • leto • jeseň • zima
źródła:

zima (język słoweński)

zima (1.1)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zima
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przysł. pozimi
związki frazeologiczne:
obljubljati rože, češnje sredi zime[1]
etymologia:
prasł. *zima < praindoeur. *ǵʰei-m-
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Słoweński - Kalendarz i czas
źródła:
  1. ↑ Katarzyna Bednarska, Rośliny w słoweńskiej, czeskiej i polskiej frazeologii, „Acta Unicersitatis Lodziensis”, „Kształcenie polonistyczne cudzoziemców” nr 17/2010, s. 211.

zima (język suahili)

wymowa:
​
znaczenia:

przymiotnik

(1.1) cały
odmiana:
(1.1) jak przymiotniki uzgadniające się z rzeczownikiem (rodzime)
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.