łamać (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈwãmaʨ̑], AS: [u̯ãmać], zjawiska fonetyczne: nazal. ​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) o rzeczach mało elastycznych: rozdzielać coś na kawałki naciskając, zginając

(1.2) nie stosować się do czegoś

(1.3) niszczyć komuś życie, karierę

(1.4) pokonywać opór

(1.5) druk. formować kolumny podczas przygotowania książki lub czasopisma do druku

(1.6) szt. dodawać do danej barwy inny kolor w celu uzyskania barwy zgaszonej, stonowanej

(1.7) o haśle, kodzie, szyfrze itp.: odgadywać

czasownik zwrotny łamać się

(2.1) o rzeczach mało elastycznych: pękać pod wpływem działania siły

(2.2) przest. dzielić się czymś, zwykle jedzeniem, odłączając jego kawałki

(2.3) przen. poddawać się na skutek nacisków psychicznych

(2.4) przen. tracić odporność psychiczną, ulegać depresji

(2.5) przen. rozbijać się, rozpryskiwać się

czasownik nieprzechodni niedokonany

(3.1) med. przejawiać ból lub dyskomfort w konkretnych miejscach ciała

odmiana:

(1) koniugacja IX

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		łamać
czas teraźniejszy		łamię	łamiesz	łamie	łamiemy	łamiecie	łamią
czas przeszły	m	łamałem	łamałeś	łamał	łamaliśmy	łamaliście	łamali
	ż	łamałam	łamałaś	łamała	łamałyśmy	łamałyście	łamały
	n	łamałom	łamałoś	łamało
tryb rozkazujący		niech łamię	łam	niech łamie	łammy	łamcie	niech łamią
pozostałe formy czas przyszły m będę łamał, będę łamać będziesz łamał, będziesz łamać będzie łamał, będzie łamać będziemy łamali, będziemy łamać będziecie łamali, będziecie łamać będą łamali, będą łamać ż będę łamała, będę łamać będziesz łamała, będziesz łamać będzie łamała, będzie łamać będziemy łamały, będziemy łamać będziecie łamały, będziecie łamać będą łamały, będą łamać n będę łamało, będę łamać będziesz łamało, będziesz łamać będzie łamało, będzie łamać czas zaprzeszły m łamałem był łamałeś był łamał był łamaliśmy byli łamaliście byli łamali byli ż łamałam była łamałaś była łamała była łamałyśmy były łamałyście były łamały były n łamałom było łamałoś było łamało było forma bezosobowa czasu przeszłego łamano tryb przypuszczający m łamałbym, byłbym łamał łamałbyś, byłbyś łamał łamałby, byłby łamał łamalibyśmy, bylibyśmy łamali łamalibyście, bylibyście łamali łamaliby, byliby łamali ż łamałabym, byłabym łamała łamałabyś, byłabyś łamała łamałaby, byłaby łamała łamałybyśmy, byłybyśmy łamały łamałybyście, byłybyście łamały łamałyby, byłyby łamały n łamałobym, byłobym łamało łamałobyś, byłobyś łamało łamałoby, byłoby łamało imiesłów przymiotnikowy czynny m łamiący, niełamiący ż łamiąca, niełamiąca łamiące, niełamiące n łamiące, niełamiące imiesłów przymiotnikowy bierny m łamany, niełamany łamani, niełamani ż łamana, niełamana łamane, niełamane n łamane, niełamane imiesłów przysłówkowy współczesny łamiąc, nie łamiąc rzeczownik odczasownikowy łamanie, niełamanie

(2) koniugacja IX

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		łamać się
czas teraźniejszy		łamię się	łamiesz się	łamie się	łamiemy się	łamiecie się	łamią się
czas przeszły	m	łamałem się	łamałeś się	łamał się	łamaliśmy się	łamaliście się	łamali się
	ż	łamałam się	łamałaś się	łamała się	łamałyśmy się	łamałyście się	łamały się
	n	łamałom się	łamałoś się	łamało się
tryb rozkazujący		niech się łamię	łam się	niech się łamie	łammy się	łamcie się	niech się łamią
pozostałe formy czas przyszły m będę się łamał, będę się łamać będziesz się łamał, będziesz się łamać będzie się łamał, będzie się łamać będziemy się łamali, będziemy się łamać będziecie się łamali, będziecie się łamać będą się łamali, będą się łamać ż będę się łamała, będę się łamać będziesz się łamała, będziesz się łamać będzie się łamała, będzie się łamać będziemy się łamały, będziemy się łamać będziecie się łamały, będziecie się łamać będą się łamały, będą się łamać n będę się łamało, będę się łamać będziesz się łamało, będziesz się łamać będzie się łamało, będzie się łamać czas zaprzeszły m łamałem się był łamałeś się był łamał się był łamaliśmy się byli łamaliście się byli łamali się byli ż łamałam się była łamałaś się była łamała się była łamałyśmy się były łamałyście się były łamały się były n łamałom się było łamałoś się było łamało się było forma bezosobowa czasu przeszłego łamano się tryb przypuszczający m łamałbym się, byłbym się łamał łamałbyś się, byłbyś się łamał łamałby się, byłby się łamał łamalibyśmy się, bylibyśmy się łamali łamalibyście się, bylibyście się łamali łamaliby się, byliby się łamali ż łamałabym się, byłabym się łamała łamałabyś się, byłabyś się łamała łamałaby się, byłaby się łamała łamałybyśmy się, byłybyśmy się łamały łamałybyście się, byłybyście się łamały łamałyby się, byłyby się łamały n łamałobym się, byłobym się łamało łamałobyś się, byłobyś się łamało łamałoby się, byłoby się łamało imiesłów przymiotnikowy czynny m łamiący się, niełamiący się ż łamiąca się, niełamiąca się łamiące się, niełamiące się n łamiące się, niełamiące się imiesłów przymiotnikowy bierny m łamany, niełamany łamani, niełamani ż łamana, niełamana łamane, niełamane n łamane, niełamane imiesłów przysłówkowy współczesny łamiąc się, nie łamiąc się rzeczownik odczasownikowy łamanie się, niełamanie się

przykłady:

(1.2) Przestępca notorycznie łamał prawo.

(2.2) W Boże Narodzenie łamiemy się opłatkiem.

(2.5) Fale łamały się o falochron.

składnia:

(1.1) łamać rękę / nogę

(1.2) łamać pokój • łamać obietnice

(3.1) łamać w + Ms. (czymś)

kolokacje:

(3.1) łamać w krzyżu • łamać w nogach • łamać w stawach

synonimy:

(1.1) burzyć, naruszać

(1.2) naruszać

(1.3) niszczyć, niweczyć

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. połamanie n, łamanie, łamacz, łamarka, łamaniec, łamliwość, przełom

przym. łamliwy, łamany

czas. złamać, wyłamywać

związki frazeologiczne:

łamać kołem • łamać sobie głowę • łamać szyki • chleb zębów nie łamie

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) break; (1.2) break, breach; (1.3) wreck; (1.4) break down; (2.1) break; (2.3) break down
• arabski: (1.1) حطم
• chiński standardowy: (1.1) 坏 (huài); (1.2) 坏 (huài); (2.1) 坏 (huài)
• duński: (1.1) brække
• estoński: (1.1) murdma; (1.2) rikkuma; (1.5) küljendama; (1.7) murdma
• francuski: (1.1) casser, briser, rompre
• hawajski: (1.1) haʻi
• hiszpański: (1.1) romper, partir; (1.2) quebrantar, violar
• japoński: (2.1) 破れる
• jidysz: (1.1) ברעכן (brechn); (1.2) ברעכן (brechn)
• kazachski: (1.1) сындыру
• keczua: (1.1) p’akiy
• łaciński: (1.1) affrango
• niderlandzki: (1.1) breken
• niemiecki: (1.1) brechen
• rosyjski: (1.1) ломать; (1.2) нарушать
• szwedzki: (1.1) bryta
• tuvalu: (1.1) fati
• ukraiński: (1.1) ламати; (1.2) порушувати
• wilamowski: (1.1) bracha

źródła: