rózga (język polski)
- wymowa:
- IPA: [ˈruzɡa], AS: [ruzga]
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) cienka, elastyczna, bezlistna gałązka
- (1.2) przest. uderzenie rózgą (1.1)
- (1.3) symboliczny pęk rózg (1.1) wręczany tradycyjnie niegrzecznym dzieciom przez Świętego Mikołaja
- odmiana:
- (1.1-3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik rózga rózgi dopełniacz rózgi rózg celownik rózdze rózgom biernik rózgę rózgi narzędnik rózgą rózgami miejscownik rózdze rózgach wołacz rózgo rózgi - przykłady:
- (1.1) Brzozowe rózgi są dobre do robienia mioteł.
- (1.1) — Wiecie, a to moja rózga zakwitła! — krzyknęła do chodzącej Jagny. — Jaka rózga? — A tom ją ucięła w Jędrzejki, zasadziłam w piasek, trzymałam na piecu i zakwitła![1]
- (1.2) Za gadanie na lekcji, dostawało się kiedyś od belfra rózgę po łapach.
- (1.2) Rózga i karność mądrość daje; ale dziecię swawolne zawstydza matkę swoję[2].
- (1.3) Jacusiu, jak będziesz tak rozrabiał, to dostaniesz rózgę zamiast prezentów.
- składnia:
- kolokacje:
- synonimy:
- (1.1) witka, gałązka, łoza, trzcinka
- (1.2) bicie, chłosta, lanie
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. różdżkarz m, różdżkarstwo n, rózgi lm nmos
- przym. rózgowaty, rózgowy, różdżkarski
- związki frazeologiczne:
- Czarna Rózga • Rózga Pasterza • rózga weselna • rózgi liktorskie • złota rózga
- przysłowia: kogo rodzice nie karzą rózgą, tego kat mieczem karze • kto folguje rózdze, nienawidzi syna swego, lecz kto go miłuje, ustawnie ćwiczy
- etymologia:
- (1.1) używane od XV w.; st.pol. rozga → gałązka, młody pęd < prasł. *rozga → pęd, latorośl, młoda gałązka, łac. restis → powróz, sznur, lina. Esencją słowa rózga było zatem „pęd odpowiedni do splatania”. W zamierzchłych czasach Słowianie używali splecionych, giętkich gałęzi jako wiązadeł[3].
- uwagi:
- (1.2) zwykle w lm „rózgi”
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) rod, twig, birch, stick; przest. switch
- esperanto: (1.1) vergo; (1.2) vergo
- francuski: (1.1) férule ż, verge ż
- hiszpański: (1.1) junco m, varilla ż
- kazachski: (1.1) шыбық
- litewski: (1.1) rykštė ż
- nowogrecki: (1.1) βέργα ż, βίτσα ż
- rosyjski: (1.1) розга ż, прут m
- ukraiński: (1.1) різка ż
- źródła:
- ↑ Władysław Reymont Chłopi
- ↑ Stary Testament, Przypowieści Salomona 29,15, tłum. wg Biblii Gdańskiej.
- ↑ Wiesław Boryś Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2010, s. 525
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.