palec (język polski)
palec (1.4)
- wymowa:
- , IPA: [ˈpalɛʦ̑], AS: [palec]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) u człowieka i zwierzęcia: jedno z pięciu cienkich zakończeń dłoni lub stopy
- (1.2) techn. element maszyny w kształcie sztyftu, który służy do przekazywania ruchu
- (1.3) część rękawiczki przykrywająca palce (1.1)
- (1.4) daw. kciuk
- (1.5) st.pol. tyczka[1]
- odmiana:
- (1.1-4)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik palec palce dopełniacz palca palców celownik palcowi palcom biernik palec palce narzędnik palcem palcami miejscownik palcu palcach wołacz palcu palce - przykłady:
- (1.1) Skaleczyłam się w mały palec podczas krojenia chleba.
- (1.3) Jakie śmieszne rękawiczki - każdy palec w innym kolorze.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) mały / serdeczny / środkowy / wskazujący palec • palec u nogi • palec u ręki • gruby na palec • odcisk palca • bębnić palcami • grozić palcem • kiwnąć palcem • ślinić palce • pokazać palcem • chodzić na palcach • wspinać się na palce • liczyć na palcach
- (1.2) palec stykowy
- synonimy:
- (1.1) daw. parst
- (1.4) kciuk
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- (1.1) dłoń, stopa
- meronimy:
- (1.1) paznokieć, opuszka
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. paluch mrz, palcowanie n, palcówka ż, paliczek mrz
- czas. palcować ndk.
- przym. palcowy, palczasty
- przysł. palczasto
- związki frazeologiczne:
- (1.1) jajka na palcu nie położysz • maczać palce • mieć w małym palcu • mieć na kiwnięcie palca • na palcach policzyć można • nie kiwnąć palcem w bucie • obwinąć wokół (małego) palca • palce lizać • palcem na wodzie pisane • palcem nie kiwnąć • palcem nie ruszyć • palec boży • patrzeć przez palce • przeciekać przez palce • ssać palce • wyssać z palca • wyssane z palca • wytykać palcami • zimny palec • znać jak swoje pięć palców / znać jak swoje dziesięć palców • nie kładź palca pomiędzy familię, bo ci go urwią
- (1.4) być samemu jak palec • sam jak palec
- etymologia:
- prasł. *palьcь → 'kciuk'.
- prasł. *palьcь prawdopodobnie od niezachowanego prasłowiańskiego przymiotnika prasł. *palъ → 'gruby' z przyrostkiem prasł. *-ьcь, który urzeczownikowiał pierwotny przymiotnik[2].
- uwagi:
- tłumaczenia:
- aleucki: (1.1) atxuq, atx̂u-x̂
- angielski: (1.1) u ręki finger, u nogi toe
- arabski: (1.1) إصبع, marok. arab. صبع
- baskijski: (1.1) u ręki hatz, u nogi behatz
- białoruski: (1.1) палец m
- bułgarski: (1.1) пръст m; (1.4) палец m
- chorwacki: (1.1) prst m
- czeski: (1.1) prst m
- dolnołużycki: (1.1) palc m
- duński: (1.1) u ręki finger w, u nogi tå w
- esperanto: (1.1) fingro, manfingro, piedfingro
- fiński: (1.1) u ręki sormi, u nogi varvas
- francuski: (1.1) u ręki doigt m, u nogi orteil m
- gudźarati: (1.1) આંગળી ż (āṅgaḷī)
- hawajski: (1.1) manamana
- hebrajski: (1.1) אצבע ż (ecba)
- hindi: (1.1) अंगुलि
- hiszpański: (1.1) dedo m
- islandzki: (1.1) u ręki fingur m, u nogi tá ż
- japoński: (1.1) 指 (ゆび, yubi); (1.3) 指 (ゆび, yubi)
- jidysz: (1.1) פֿינגער m (finger)
- kabowerdeński: (1.1) dédu
- kaszubski: (1.1) pôlc m
- kataloński: (1.1) dit m
- łaciński: (1.1) digitus m
- macedoński: (1.1) прст m
- niderlandzki: (1.1) vinger m
- niemiecki: (1.1) u ręki Finger m, u nogi Zehe ż
- norweski (bokmål): (1.1) u ręki finger m, u nogi tå m
- nowogrecki: (1.1) δάχτυλο n, δάκτυλος m; (1.2) δείκτης m; (1.3) δάχτυλο n
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1) palce:
- rosyjski: (1.1) палец m, przest. górnolotnie перст m; (1.2) палец m; (1.3) штифт m, палец m
- sanskryt: (1.1) अङ्गुरि, अङ्गुल, अङ्गुली
- serbski: (1.1) прст m
- słowacki: (1.1) prst m
- suahili: (1.1) kidole
- szkocki gaelicki: (1.1) corrag ż
- szwedzki: (1.1) u ręki finger n, u nogi tå w
- tatarski: (1.1) barmaq
- turecki: (1.1) parmak
- tuvalu: (1.1) u ręki maikaolima, u nogi maikaovae
- tybetański: (1.1) མཛུབ་མོ
- ukraiński: (1.1) палець m
- węgierski: (1.1) ujj
- wilamowski: (1.1) u ręki fynjer, fyngier, u nogi cyjn; (1.4) dauma m, doüma m
- włoski: (1.1) dito m
- wolof: (1.1) baaraam
- yupik środkowy: (1.1) yugaraq
- źródła:
- ↑ Maciej Malinowski, Zostaniesz kiedyś sam jak palec, „Obcy język polski” (22)
- ↑
Hasło „palec” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
palec (język czeski)
palec (1.1)
palec (1.2)
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny
- (1.1) anat. kciuk
- (1.2) anat. paluch (największy palec u nogi)
- (1.3) cal
- odmiana:
- (1.1-3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik palec palce dopełniacz palce palců celownik palci palcům biernik palec palce wołacz palci palce miejscownik palci palcích narzędnik palcem palci - przykłady:
- składnia:
- kolokacje:
- synonimy:
- (1.3) coul
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. palčák m
- związki frazeologiczne:
- držet palce
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
palec (język słowacki)
palec (1.1)
palec (1.2)
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny
- (1.1) anat. kciuk (przeciwstawny palec dłoni)[1]
- (1.2) anat. paluch (największy palec stopy)[1]
- (1.3) kciuk (część rękawicy na kciuk)[1]
- (1.4) jedn. miar. cal[1]
- odmiana:
- (1.1-4)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik palec palce dopełniacz palca palcov celownik palcu palcom biernik palec palce miejscownik palci palcoch narzędnik palcom palcami - przykłady:
- składnia:
- kolokacje:
- synonimy:
- (1.4) cól
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz.
- zdrobn. palček m
- przym. palcový
- związki frazeologiczne:
- držať palce
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: palec • ukazovák • prostredník • prstenník • malíček
- (1.1) por. prst; zobacz też: Indeks:Słowacki - Fałszywi przyjaciele
- źródła:
- 1 2 3 4 Krátky slovník slovenského jazyka, J. Kačala – M. Pisárčiková – M. Považaj (red.), Veda, Bratysława 2004, ISBN 80-224-0750-X.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.