orzeł (język polski)

orzeł (1.1)

orzeł (1.2)

wymowa:

​, IPA: [ˈɔʒɛw], AS: [ožeu̯]

homofon: Orzeł

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) ornit. duży ptak drapieżny z podrodziny Aquilinae^[1], o zakrzywionym dziobie, mocnych szponach i szerokich, deskowatych skrzydłach; zob. też orły w Wikipedii

(1.2) numizm. bank. awers monety, zwłaszcza polskiej, z wizerunkiem godła państwowego

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) przen. zdolna, bystra osoba

odmiana:

(1.1-2)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	orzeł	orły
dopełniacz	orła	orłów
celownik	orłowi / orłu	orłom
biernik	orła	orły
narzędnik	orłem	orłami
miejscownik	orle	orłach
wołacz	orle	orły

(2.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	orzeł	orły
dopełniacz	orła	orłów
celownik	orłowi / orłu	orłom
biernik	orła	orłów
narzędnik	orłem	orłami
miejscownik	orle	orłach
wołacz	orle	orły

przykłady:

(1.1) Samice orłów składają jedno lub dwa jaja.

(1.2) „Orzeł czy reszka?” — spytałem, rzucając monetą.

(2.1) Orłem to on nie był, ledwo zdał do następnej klasy.

składnia:

kolokacje:

(1.1) orzeł cesarski • orzeł czarny • orzeł przedni • orzeł sawannowy • orzeł stepowy

(1.2) orzeł czy reszka?

synonimy:

(1.2) awers

(2.1) as, geniusz, prymus

antonimy:

(1.2) reszka, rewers

hiperonimy:

(1.1) ptak

hiponimy:

holonimy:

(1.2) złotówka, złoty

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. orlik m, orlę n, orlątko n, orlik m, Orzeł m, orłan m, Orłowo n, orliczka ż, Orlica ż

forma żeńska orlica ż

zdrobn. orzełek m

zgrub. orlisko n

przym. orli, orłowski, orlicki, orłowy

związki frazeologiczne:

dwóch orłów razem się nie gnieździ • gdzie orzeł mówi, niech wrony zamilczą • gęś zazdrości, gdy orzeł buja • lepszy dzięcioł w ręku niż orzeł na sęku • nie jeden orzeł z gęsią cudzołożył • nie polezie orzeł w gówna • orła można po locie poznać • orła wrona nie pokona • orły w pokrzywach gniazd nie ścielą • orzeł much nie łapie • pisklę orła będzie orłem, pisklę wrony – wroną • prawda górą lata jak orzeł • wywinąć orła • za dużo orłów, za mało drobiu

etymologia:

prasł. *orьlъ

uwagi:

zob. też orzeł w Wikicytatach

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ptaki

tłumaczenia:

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: awers

• abazyński: (1.1) уарба
• abchaski: (1.1) ашьауардын
• adygejski: (1.1) бгъэжъ
• afrykanerski: (1.1) arend
• ajmara: (1.1) paka
• akadyjski: (1.1) 𒈾𒀾𒊒
• alabama: (1.1) talaktochoba, watola, fooschoba, talakto
• albański: (1.1) dialekt tosk shqiponjë ż, dialekt gheg shqipe ż
• amharski: (1.1) ንስር (nəsr)
• angielski: (1.1) eagle
• arabski: (1.1) نسر m, عقاب m
• aramejski: (1.1) dialekt syryjski ܢܫܪܐ / dialekt hebrajski נשרא m (nišrā)
• arumuński: (1.1) ornje
• asturyjski: (1.1) águila ż
• awarski: (1.1) цӏум
• azerski: (1.1) qartal, dialekt południowy قارتال
• baskijski: (1.1) arrano
• baszkirski: (1.1) бөркөт, ҡарағош
• bengalski: (1.1) ঈগল (īgôl)
• białoruski: (1.1) арол m; (1.2) арол m; (2.1) арол m
• bretoński: (1.1) erer m
• bułgarski: (1.1) орел m
• buriacki: (1.1) бүргэд
• cebuano: (1.1) agila
• chakaski: (1.1) хара хус
• chiński standardowy: (1.1) 鹰 (yīng)
• chorwacki: (1.1) orao m
• czamorro: (1.1) ågila
• czeczeński: (1.1) аьрзу
• czeski: (1.1) orel m
• czirokeski: (1.1) ᎠᏩᎯᎵ (awahili)
• czuwaski: (1.1) ӑмӑрт кайӑк
• dargijski: (1.1) чӏака
• dari: (1.1) عقاب (ʿoqāb)
• dolnołużycki: (1.1) hodlaŕ m, jerjeł m
• dolnoniemiecki: (1.1) Aadler m, Arend m
• duński: (1.1) ørn w
• dżuhuri: (1.1) קאראקוּם (qərəqum)
• esperanto: (1.1) aglo
• estoński: (1.1) kotkas
• ewenkijski: (1.1) киран
• eweński: (1.1) гусэтэ
• farerski: (1.1) ørn ż
• fiński: (1.1) kotka
• francuski: (1.1) aigle m
• friulski: (1.1) àcuile
• fryzyjski: (1.1) earn w
• fryzyjski saterlandzki: (1.1) Oadeler
• gagauski: (1.1) kartal
• galicyjski: (1.1) aguia ż
• gocki: (1.1) 𐌰𐍂𐌰 m (ara)
• górnołużycki: (1.1) worjoł m
• grenlandzki: (1.1) nattoralik
• gruziński: (1.1) არწივი (arcivi)
• guarani: (1.1) apakani
• gudźarati: (1.1) ગરુડ (garuḍ)
• haitański: (1.1) èg
• hausa: (1.1) bareleur, juhurma, gággáfáa
• hawajski: (1.1) ʻaeko
• hebrajski: (1.1) נשר m (neszer)
• hetycki: (1.1) 𒄩𒀀𒊏𒀸 (ḫāras)
• hiligaynon: (1.1) agila
• hindi: (1.1) गरुड m (garuḍ), चील ż (cīl), उकाब m (ukāb), बाज (bāj)
• hiszpański: (1.1) águila ż; (2.1) hacha ż
• indonezyjski: (1.1) elang
• inguski: (1.1) аьрзи
• interlingua: (1.1) aquila
• inuktitut: (1.1) ᓇᒃᑐᕋᓕᒃ (nakturalik)
• irlandzki: (1.1) iolar m, fiolar
• islandzki: (1.1) örn m
• jaćwieski: (1.1) adłis
• jakucki: (1.1) хотой, тойон көтөр
• japoński: (1.1) 鷲 (わし, washi)
• jidysz: (1.1) אָדלער m (odler)
• joruba: (1.1) idì
• kabardyjski: (1.1) бгъэ
• kałmucki: (1.1) һәрд
• kannada: (1.1) ಹದ್ದು (haddu)
• karaczajsko-bałkarski: (1.1) къуш
• karelski: (1.1) kotku
• kaszubski: (1.1) orzeł m
• kataloński: (1.1) àguila
• kazachski: (1.1) бүркіт
• keczua: (1.1) anca, anka
• khmerski: (1.1) ឥន្ទ្រី
• kildin: (1.1) куэцькэмь
• kirgiski: (1.1) бүркүт
• komi: (1.1) кутш
• komi-permiacki: (1.1) куч
• koreański: (1.1) 독수리 (toksuri)
• kornijski: (1.1) er m
• korsykański: (1.1) acula ż
• krymskotatarski: (1.1) qartal
• kumycki: (1.1) къаракъуш
• kurmandżi: (1.1) êlo
• ladino: (1.1) אגילה ż (agila)
• ladyński: (1.1) variöl
• lakijski: (1.1) барзу
• lakota: (1.1) waŋblí
• lazyjski: (1.1) ზაღანოზი (zağanozi)
• lezgiński: (1.1) лекь
• limburski: (1.1) aar
• Lingua Franca Nova: (1.1) agila / агила
• litewski: (1.1) erelis m
• luksemburski: (1.1) Adler m
• łaciński: (1.1) aquila ż
• łatgalski: (1.1) ereļs m
• łotewski: (1.1) ērglis m
• macedoński: (1.1) орел m
• malajalam: (1.1) കഴുകൻ (kaḻukan)
• malajski: (1.1) helang
• malediwski: (1.1) ބާޒު (bāżu)
• malgaski: (1.1) egla, voromahery
• maltański: (1.1) ajkla
• manx: (1.1) urley m
• maoryski: (1.1) pouākai, ēkara
• marathi: (1.1) गरूड पक्षी (garūḍ pakšī)
• maryjski: (1.1) арслан, куткыж, орёл
• maya: (1.1) koos
• mazanderański: (1.1) اله (ale)
• moksza: (1.1) куцькан, рум
• mongolski: (1.1) бүргэд
• mongolski klasyczny: (1.1) ᠪᠦᠷᠭᠦᠳ (bürgüd)
• nahuatl: (1.1) cuauhtli
• nanajski: (1.1) гуси
• neo: (1.1) aglo
• nepalski: (1.1) गरुड़ (garuṛ), चील (cīl)
• nganasański: (1.1) лыӈхы
• niderlandzki: (1.1) adelaar, arend
• niemiecki: (1.1) Adler m
• nieniecki: (1.1) лимбя
• norweski (bokmål): (1.1) ørn m
• novial: (1.1) agle
• nowogrecki: (1.1) αετός m; (1.2) κορόνα ż; (2.1) αετός m
• nowopruski: (1.1) arellis m
• ormiański: (1.1) արծիվ (arciv)
• osetyjski: (1.1) цӕргӕс
• osmański: (1.1) قارطال (kartal)
• paszto: (1.1) باز (bāz)
• pendżabski: (1.1) ਉਕਾਬ (ukāb)
• perski: (1.1) عقاب (oqâb)
• portugalski: (1.1) águia ż
• północnofryzyjski: (1.1) oodler m
• północnolapoński: (1.1) goaskin
• prowansalski: (1.1) agla ż
• romániço: (1.1) ácuilo
• romansz: (1.1) evla
• rosyjski: (1.1) орёл m; (1.2) орёл m; (2.1) орёл m
• rumuński: (1.1) vultur m, acvilă ż
• sanskryt: (1.1) गरुड m (garuḍa), गरुडः m (garuḍaḥ), उत्क्रोशः (utkrośaḥ)
• sardyński: (1.1) abbila ż
• serbski: (1.1) орао m
• sindhi: (1.1) عُقابُ (ʿuqābu)
• slovio: (1.1) orel / орел
• słowacki: (1.1) orol m
• słoweński: (1.1) orel m
• somalijski: (1.1) gorgor
• sorani: (1.1) هەلۆ (helo)
• staroangielski: (1.1) earn m
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ⱁⱃⱐⰾⱏ m (orĭlŭ)
• starogrecki: (1.1) ἀετός m
• staroirlandzki: (1.1) irar m
• staroormiański: (1.1) արծուի (arcui)
• suahili: (1.1) tai
• sycylijski: (1.1) àcula ż
• syngaleski: (1.1) රාජාලියා (rājāliyā)
• szerpa: (1.1) गिग्टक, छ्यर्गु
• szkocki: (1.1) eagle
• szkocki gaelicki: (1.1) iolair ż
• szwedzki: (1.1) örn w
• śląski: (1.1) ořeu m
• tabasarański: (1.1) люкь
• tacki: (1.1) гъэрэгъум
• tadżycki: (1.1) уқоб
• tagalski: (1.1) banoy, agila
• tahitański: (1.1) ʻaeto
• tajski: (1.1) นกอินทรี, อินทรี
• tamilski: (1.1) கழுகு (kaḻuku)
• tatarski: (1.1) бөркет, каракош
• telugu: (1.1) గూళి (gūḷi), పక్షిరాజు (pakṣirāju), గరుత్మంతుడు (garutmaṃtuḍu)
• tigrinia: (1.1) ንስሪ (nəsri)
• turecki: (1.1) kartal
• turkmeński: (1.1) bürgüt
• tuvalu: (1.1) āeto
• tuwiński: (1.1) эзир
• tybetański: (1.1) ཁྲ་གླག, གླག
• udmurcki: (1.1) орёл, ӧрӟи
• ujgurski: (1.1) بۈركۈت
• ukraiński: (1.1) орел m; (1.2) орел m; (2.1) орел m
• urdu: (1.1) عقاب m (ʿuqāb)
• uzbecki: (1.1) burgut
• volapük: (1.1) kvil
• walijski: (1.1) eryr m
• waloński: (1.1) aigue ż
• wenedyk: (1.1) jekła
• wepski: (1.1) orl
• węgierski: (1.1) sas
• wietnamski: (1.1) con chim đại bàng, chim đại bàng, đại bàng
• wilamowski: (1.1) oduł m, ōduł m
• włoski: (1.1) aquila ż; (2.1) aquila ż
• wolof: (1.1) jaxaay
• xhosa: (1.1) ukhozi
• zazaki: (1.1) heli
• zulu: (1.1) ukhozi

źródła: