zamek (język polski)

zamek (1.1)

zamek (1.2)

zamek (1.3)

zamek (1.4)

wymowa:

​, IPA: [ˈzãmɛk], AS: [zãmek], zjawiska fonetyczne: nazal.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) archit. bud. budynek warowny; zob. też zamek w Wikipedii

(1.2) techn. mechanizm zamykający drzwi, szuflady; zob. też zamek (mechanizm) w Wikipedii

(1.3) kraw. zapięcie garderoby, zob. zamek błyskawiczny.

(1.4) wojsk. element składowy broni palnej; zob. też zamek (broń) w Wikipedii

(1.5) sport. w hokeju: zamknięcie przeciwnika w tercji, gdy drużyna atakująca rozgrywa krążek w tercji przeciwnika nie pozwalając mu wyjść poza niebieską linię

(1.6) środ. zakład penitencjarny lub jego wydzielona część o zaostrzonym rygorze

odmiana:

(1.1,6)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zamek	zamki
dopełniacz	zamku	zamków
celownik	zamkowi	zamkom
biernik	zamek	zamki
narzędnik	zamkiem	zamkami
miejscownik	zamku	zamkach
wołacz	zamku	zamki

(1.2-4)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	zamek	zamki
dopełniacz	zamka / zamku	zamków
celownik	zamkowi	zamkom
biernik	zamek	zamki
narzędnik	zamkiem	zamkami
miejscownik	zamku	zamkach
wołacz	zamku	zamki

przykłady:

(1.1) Hrabia mieszkał w zamku.

(1.2) Zamek w drzwiach się zaciął.

(1.2) Który klucz pasuje do tego zamka?

(1.3) Wolałabym spódnicę z dyskretniejszym zamkiem.

(1.4) Nie mogłem strzelić, zamek karabinu był zacięty.

składnia:

kolokacje:

(1.1) zamek warowny • budować / zdobywać / oblegać zamek

(1.3) rozpiąć / rozpinać / zapinać / zapiąć zamek

synonimy:

(1.1) warownia, twierdza, forteca

(1.2) antaba, kłódka, skobel, zasuwa

(1.3) zamek błyskawiczny, suwak, ekler

antonimy:

(1.6) półotworek

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) kasztel

holonimy:

(1.4) pistolet

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. zamykanie n, zamknięcie n, zamykacz m, pozamykanie n

zdrobn. zameczek m

zgrub. zamczysko n

czas. zamykać ndk., zamknąć dk., pozamykać dk.

przym. zamkowy, wokółzamkowy, wewnątrzzamkowy, przyzamkowy, zamykany, zamykalny

związki frazeologiczne:

budować zamki na piasku / budować zamki na lodzie

etymologia:

(1.1) kalka z niem. Schloss; pierwotnie słowo zamek miało tylko w języku polskim znaczenie mechanizm służący do zamykania; w języku niemieckim zaś także znaczenie budowla obronna^[1].

(1.1) źródłosłów dla białor. замак

(1.2) pol. zamykać

uwagi:

zob. też zamek (ujednoznacznienie) w Wikipedii

(1.3) zobacz też: Indeks:Polski - Ubrania

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) castle; (1.2) lock; (1.3) fastener, bryt. zip, amer. zipper
• arabski: (1.1) قلعة ż, قصر m; (1.2) قفل m, algier. arab. زكرون
• baskijski: (1.1) gaztelu; (1.2) sarraila, zarrapo; (1.3) kremailera
• białoruski: (1.1) замак m; (1.2) замок ż; (1.3) засцежка m; (1.4) замок
• bretoński: (1.1) kastell m
• bułgarski: (1.1) замък m; (1.2) ключалка ż
• czeski: (1.1) hrad m; (1.2) zámek m; (1.3) zip m; (1.4) zámek m
• duński: (1.1) slot n; (1.2) lås w; (1.3) lynlås w
• esperanto: (1.1) kastelo, burgo; (1.2) seruro
• francuski: (1.1) château m; (1.2) serrure ż; (1.3) fermeture éclair ż; (1.4) verrou m
• fryzyjski: (1.1) kastiel
• hiszpański: (1.1) castillo m, alcázar m; (1.2) cerradura ż; (1.3) cremallera ż; (1.4) cerrojo m
• interlingua: (1.1) castello
• islandzki: (1.1) borg ż; (1.2) lás n; (1.3) rennilás n, lás n
• jidysz: (1.1) שלאָס m (szlos); (1.2) שלאָס m (szlos); (1.3) שלעסל n (szlesl), בליצשלעסל n (blicszlesl)
• kaszubski: (1.1) zómk m
• kataloński: (1.1) castell m
• kazachski: (1.1) қорған; (1.2) құлып
• litewski: (1.1) pilis ż; (1.2) spyna ż
• łaciński: (1.1) castellum n, castrum n
• łotewski: (1.1) pils
• maltański: (1.1) kastell m
• niderlandzki: (1.1) kasteel n, slot n
• niemiecki: (1.1) Burg ż, Schloss n; (1.2) Schloss n; (1.3) Reißverschluss m
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• portugalski: (1.1) castelo m; (1.2) fechadura ż; (1.3) fecho m
• rosyjski: (1.1) замок m; (1.2) замок m; (1.3) замок m, молния ż; (1.4) затвор m
• rumuński: (1.2) broască
• słowacki: (1.1) hrad m
• szwedzki: (1.1) slott n, borg w
• turecki: (1.1) kale
• ukraiński: (1.1) за́мок m; (1.2) замо́к m; (1.3) замо́к m, за́стібка ż, бли́скавка ż; (1.4) замо́к m; (1.6) przest. за́мок m
• wilamowski: (1.1) śłös n, śłöös; (1.2) śłös n, śłöös

źródła: