Sądy powszechne
Pod nadzorem Sądu Najwyższego działają sądy powszechne, które rozpatrują sprawy z zakresu karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych z wyłączeniem spraw ustawowo przewidzianych dla innych sądów. Na sądownictwo powszechne składają się sądy rejonowe, sądy wojewódzkie i sądy apelacyjne. Rodzaje sądów Sądy apelacyjne Są sądami odwoławczymi od orzeczeń wydanych przez sądy okręgowe w pierwszej instancji. Sądy apelacyjne...
Sądy szczególne
Poza sądami powszechnymi istnieje sądownictwo szczególne – wojskowe i administracyjne. Zajmuje się ono sprawami wykraczającymi poza uprawnienia sądów powszechnych. Sądy wojskowe tworzą: sądy okręgów wojskowych i sądy garnizonowe. Wszystkie podlegają Izbie Wojskowej Sądu Najwyższego. Zadaniem sądów wojskowych jest rozpatrywanie spraw dotyczących przestępstw związanych z obronnością państwa. Sądownictwem szczególnym jest także sądownictwo administracyjne w postaci Naczelnego Sądu...
Sejm Rzeczypospolitej
Sejm, pierwsza izba polskiego parlamentu, jest powoływany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych, proporcjonalnych, w tajnym głosowaniu. W wyborach mogą brać udział osoby posiadające czynne prawo wyborcze,czyli prawo wybierania. Czynne prawo wyborcze posiadają osoby pełnoletnie(powyżej 18. roku życia), które nie zostały pozbawione takiego prawa wyrokiem sądu lub Trybunału Stanu oraz nie są ubezwłasnowolnione z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego....
Sekretariat i sekretarz generalny ONZ
Sekretariat ONZ tworzą Sekretarz Generalny i personel pomocniczy. Sekretarz Generalny jest najwyższym funkcjonariuszem administracji odpowiedzialnym za całość działalności organizacji. Wybierany zostaje na pięć lat przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa. Sekretarz Generalny podejmuje działania polityczne na rzecz rozwiązywania konfliktów międzynarodowych, a także przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu coroczne raporty z działalności ONZ. Sekretarze Generalni ONZ...
Senat Rzeczypospolitej
Senat Rzeczypospolitej jest drugą izbą polskiego parlamentu. Powoływany jest na drodze wyborów zarządzanych przez Prezydenta w tych samych terminach co wybory do Sejmu. Ordynacja wyborcza do Senatu różni się od ordynacji sejmowej tylko zasadą większości względnej. O ile do Sejmu wchodzą posłowie według zasady proporcjonalności, o tyle za wybranych do Senatu uważa się tych kandydatów, którzy otrzymali kolejno najwięcej ważnych głosów. Senat liczy 100senatorów, a jego struktura...
Socjaldemokracja
Z socjalizmu wyrosła także doktryna socjaldemokratyczna, w której zawiera się bardzo wiele z idei socjalistów. Socjaldemokraci potrafili odrzucić naleciałości marksistowskie, rezygnując z walki klas, rewolucji i dyktatury proletariatu na rzecz państwa prawa, równości wszystkich obywateli i szeroko rozumianej demokracji. W sferze ekonomicznej deklaracja postuluje: pełne zatrudnienie, ubezpieczenia społeczne, podniesienie poziomu życia oraz bardziej sprawiedliwy podział dochodu i...
Socjalizm
Dla socjalisty szczególne znaczenie ma zło, jakie dokonuje się w społeczeństwie, zwłaszcza zło czynione przez innych ludzi. Socjalista niczym Prometeusz powinien być uczulony na wszelakie krzywdy dziejące się na świecie, być gotowy zmieniać świat na lepszy. Człowiek ma ogromną moc nieustannego przekształcania świata,tak żeby służył szczęściu wszystkich. Dzięki wolności i nieograniczonym możliwościom rozumu człowiek jest najważniejszą istotą w kosmosie. Dla wielu socjalistów wspólny...
Społeczeństwo
- Niepowtarzalny indywidualizm człowieka
- Kilka słów o społeczeństwie
- Kontrola społeczna i zasady sprawiedliwości społecznej
- Konflikty społeczne i sposoby ich rozwiązywania
- Dlaczego człowiek jest istotą społeczną?
- Grupy społeczne i ich funkcje
- Społeczeństwo polskie we współczesnym świecie i jego problemy
- Najważniejsze umiejętności obywatelskie
Społeczeństwo – struktura i zróżnicowanie
Struktura społeczna opisuje podziały wewnątrz społeczeństwa. Określa się ją jako zbiór elementów składających się na społeczeństwo wraz z relacjami między nimi. W każdym społeczeństwie dokonują się pewne podziały wewnętrzne,które można opisać, charakteryzując jego strukturę. Socjologowie wyróżniają cztery podstawowe sposoby budowania struktury społeczeństwa. Sposoby budowania strukturyspołeczeństwa demograficzny Społeczeństwo określone zostaje w oparciu o dane...
Społeczeństwo obywatelskie
Społeczeństwo obywatelskie to termin, z którym spotykamy się bardzo często, mówiąc o aktywności ludzkich zbiorowości. Termin ten jest jednak zbyt często źle rozumiany i upraszczany, a istota jego znaczenia przepada gdzieś i trudno się jej dopatrzyć w publicystyce czy wypowiedziach polityków. Termin społeczeństwo obywatelskie ma długą historię – już w czasach antycznych można dopatrywać się podobnych modeli. W nieco zmienionej wersji model ten pojawia się w XVII i XVIII wieku i zostaje...
Społeczeństwo polskie we współczesnym świecie i jego problemy
Społeczeństwo ponad wszystko – kształtowanie się postaw społecznych człowieka
Aby ludzie mogli normalnie żyć i rozwijać się, niezbędni są inni ludzie – zauważył to już Arystoteles, grecki filozof. Powiadał on, że „człowiek jest z natury istotą społeczną”, a społeczeństwo to coś, co ma pierwszeństwo przed jednostką. Arystoteles nie był z pewnością pierwszym, który zauważył, jak wyglądają podstawowe zasady funkcjonowania społecznego oraz zależność między jednostką a społeczeństwem. Dlaczego mówi się, że człowiek jest istotą społeczną? Prawdopodobnie dlatego,że...
Społeczność lokalna a samorządność
Społeczność lokalna najczęściej realizuje swoje cele poprzez organizacje działające najbliżej niej, na poziomie gminy, powiatu i województwa. Nawet najlepszy rząd centralny nie jest w stanie zrealizować wszystkich zadań wynikających ze specyfiki funkcjonowania społeczności lokalnej, zaś jego organizacja czasami uniemożliwia wywiązanie się z większości funkcji. Dlatego też ważne jest dobre współdziałanie rządu centralnego ze społecznościami lokalnymi. Najczęstszą formą organizowania się...
Sposób prezentacji i ogłaszania aktów prawnych
Prezentacja i ogłaszanie odbywa się poprzez publikacje urzędowe, w których zamieszczone są akty prawne. Są nimi Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Monitor Polski. W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej znajdują się opublikowane ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia Prezydenta RP, Rady Ministrów i poszczególnych ministrów. Z kolei w Monitorze Polskim znajdujemy uchwały Sejmu i wszystkie inne (poza rozporządzeniami) akty prawotwórcze naczelnych...
Stany Zjednoczone
System polityczny Stanów Zjednoczonych bierze swój początek z oświeceniowej filozofii końca XVIII wieku. Uchwalona w 1787 roku konstytucja jest do dnia dzisiejszego najważniejszym i nadal obowiązującym aktem prawnym. Pomyślana jako akt otwarty została uzupełniona o poprawki, których do dnia dzisiejszego jest 26. Poprawki wyjaśniają lub precyzują niezbyt ostro sformułowane zapisy konstytucyjne. System polityczny Stanów Zjednoczonych można określić jako system demokratyczny,prezydencki i...
Stowarzyszenie narodów Azji południowo-wschodniej (ASEAN)
Jest organizacją polityczną i gospodarczą powstałą w Bangkoku w roku 1967, skupiającą państwa regionu Azji. Kraje ASEAN działają na rzecz pokoju w regionie, dążą do utworzenia strefy pokoju i neutralności. Do współpracy w ramach ASEAN zapraszane są także kraje Unii Europejskiej, USA, Rosja, Chiny. ASEAN planuje w najbliższym czasie wprowadzić na swoim obszarze strefę wolnego handlu z NAFTA. Wyrazem tego jest umowa z Chinami podpisana w 2004 roku, na mocy której do 2010 roku na obszarze Chin...
Struktura organów kontroli i przestrzegania prawa
Do organów państwowych, których zadaniem jest kontrola i ochrona prawna państwa, zaliczamy: prokuraturę, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższą Izbę Kontroli oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.
Struktura terytorialno - administracyjna
Państwa unitarne – struktura państwa jest wewnętrznie jednolita. Cechami charakterystycznymi państwa tego typu są: jednolity system prawny, jednolite obywatelstwo,jednorodny system najważniejszych organów państwowych, podział kraju na jednostki administracyjno-terytorialne podporządkowane organom centralnym i nieposiadające politycznej samodzielności. Państwa unitarne mogą występować w dwóch odmianach: Państwa złożone – w tym systemie części składowe zachowują pełen lub ograniczony...
Struktura zorganizowania samorządu terytorialnego
W 1999 roku wprowadzone zostały nowe zasady trójstopniowego podziału terytorialnego Polski. Od tego czasu samorząd terytorialny stanowią: gminy, powiaty i rządowo-samorządowe województwa.
Subkultury młodzieżowe
Młodzież bardzo często odrzuca wartości świata dorosłych po to, by podkreślić własną odrębność. Ale samo odrzucenie norm czy wzorów zachowań nie wystarcza. Młodzi ludzie organizują się w grupy, których członkowie wyróżniają się wyglądem, zachowaniem, ideałami. Początkowo takie grupy traktowano jako patologiczne, jednak z czasem przyjęto istnienie subkultur, czyli grup wyróżniających się jakąś cechą, posiadających własne wartości i reguły. Zazwyczaj przyłączenie się do takiej grupy...
System autorytarny
Funkcjonuje w państwach cechujących się ograniczonym uczestnictwem społeczeństw w systemie rządzenia, ograniczonymi formami działalności publicznej i politycznej oraz odpowiednio ukształtowanym aparatem państwowym, zupełnie podporządkowanym decyzjom rządzącego reżimu. Jest często określany jako forma pośrednia pomiędzy demokracją a totalitaryzmem. Autorytaryzm wyrasta z przekonania o wartości elitaryzmu, czyli sprawowania rządów przez jednostki, które z powodu swego autorytetu mają...
System demokratyczny
Funkcjonuje w państwach, które opierają swój system na zasadach suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władzy i państwa prawa. W państwie demokratycznym źródłem władzy są wszyscy obywatele,zaś władza wybierana na określony czas poddawana jest kontroli i ponosi odpowiedzialność przed całym społeczeństwem. Pojęcie państwa demokratycznego narodziło się w Europie jako wyraz wielowiekowych przemian politycznych i kształtowania się demokratycznych poglądów na kwestie społeczne i...
System partyjny – forum społeczeństwa obywatelskiego
W państwach demokratycznych każdy obywatel ma prawo do oddania swojego głosu na wybraną partię polityczną i do uczestniczenia w życiu społeczno-politycznym kraju. We współczesnych systemach demokratycznych wykształcił się przedstawicielski model demokracji. Dążąc do najszerszego wpływu na sprawowanie władzy, obywatele mogą organizować się w partie polityczne . Partie stanowią grupę osób o podobnych poglądach na sprawy publiczne. Sformalizowany system partii skupia swoich członków wokół...
System polityczny i jego typologia
Pojęcie sytemu politycznego pojawiło się w naukach politycznych stosunkowo niedawno, obejmując swoim zakresem takie pojęcia jak naród, rząd, państwo. Współcześnie istnieje co najmniej kilkadziesiąt określeń tego terminu i jest on jednym z bardziej skomplikowanych terminów współczesnej politologii. Dla potrzeb niniejszej książki przyjęliśmy jedną z bardziej popularnych i dość szeroko opisujących zjawisko definicję, według której system polityczny to wszystkie organy państwowe: partie...
System totalitarny
Nazwa tego systemu pochodzi od łacińskiego słowa totus (całkowity) i charakteryzuje się totalną kontrolą ze strony aparatu państwowego wszystkich sfer życia obywateli. Koncepcja państwa totalitarnego kształtowała się równie dawno jak pojęcie demokracji. W poszukiwaniu korzeni totalitaryzmu należy sięgnąć do tworzenia się zmilitaryzowanego społeczeństwa spartańskiego, poglądów na idealne państwo Platona czy koncepcji społeczeństwa pojawiającej się w Utopii Thomasa Morusa. Współczesny...
System zorganizowania rządów
Państwa o systemie prezydialnym – głowa państwa i szef rządu jest tą samą osobą. W tym systemie najważniejszy zakres władzy posiada prezydent, który kieruje państwem niezależnie od parlamentarnej większości, jednak nie może rozwiązać parlamentu ani w nim zasiadać. System ten, ze względu na pozycję prezydenta,występuje w trzech odmianach: Państwa o systemie parlamentarnym – najważniejszą cechą tego systemuj est rozdzielenie funkcji głowy państwa (prezydenta) i szefa rządu (premiera)....
Światowe systemy bezpieczeństwa
Współczesny świat w ostatniej dekadzie XX i na początku XXI wieku kilkakrotnie znajdował się w sytuacjach stanowiących zagrożenie dla ładu międzynarodowego. Uniknięcie konfliktu i konfrontacji nie byłoby prawdopodobnie możliwe bez istnienia organizacji tworzących systemy światowego i europejskiego bezpieczeństwa.