łoże (język polski)

łoże (1.1)

łoże (1.2)

armata na łożu (1.3)

wymowa:

IPA: [ˈwɔʒɛ], AS: [u̯ože] ​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) szerokie, okazałe łóżko

(1.2) daw. każde łóżko

(1.3) podstawa broni palnej, mocująca lufę – karabinu, działa, armaty itp.; zob. też łoże (broń palna) w Wikipedii

(1.4) podstawa, na której wspiera się ciężka maszyna, np. obrabiarka

(1.5) zob. łoże siewne; zob. też łoże siewne w Wikipedii

odmiana:

(1.1-5)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	łoże	łoża
dopełniacz	łoża	łóż[1]
celownik	łożu	łożom
biernik	łoże	łoża
narzędnik	łożem	łożami
miejscownik	łożu	łożach
wołacz	łoże	łoża

przykłady:

składnia:

kolokacje:

(1.1) małżeńskie / królewskie / hotelowe łoże • łoże z baldachimem • słać / ścielić / posłać / pościelić łoże • kłaść (się) / położyć (się) do łoża • wstać / wstawać z łoża • spać / sypiać / leżeć / drzemać / legnąć w łożu

(1.2) słać / ścielić / posłać / pościelić łoże • kłaść (się) / położyć (się) do łoża • wstać / wstawać z łoża • spać / sypiać / leżeć / drzemać / lec / legnąć w łożu

(1.3) łoże dolne / górne

synonimy:

(1.3) laweta

(1.4) korpus

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. łożysko n, łożnica ż, nałożnik m, nałożnica ż, położna ż, połóg m, leże n, leżak m

zdrobn. łóżko n, łóżeczko n

czas. łożyć, położyć, pokładać, założyć, zakładać, złożyć, nałożyć, nakładać, zlec

przym. łożowy, łóżkowy, łóżeczkowy, łożyskowy, położniczy

związki frazeologiczne:

dzielić stół i łoże • łoże sprawiedliwości • łoże boleści • łoże śmierci • łoże Prokrusta / Prokrustowe łoże • madejowe łoże • z prawego łoża / z nieprawego łoża • rozłączenie od stołu i łoża / separacja od łoża • przysłowia: choremu i złote łoże nie pomoże • kto idzie na niedźwiedzia, niech gotuje łoże, kto na dzika, mary • mądrość ma twarde łoże • przyjdziesz na madejowe łoże, gdzie są brzytwy i noże

etymologia:

(1.2) prasł. *lože → miejsce, w którym ktoś lub coś leży

(1.1,3-5) od (1.2)

uwagi:

zob. też łoże w Wikipedii

tłumaczenia:

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: łóżko

(1.5) zobacz listę tłumaczeń w haśle: łoże siewne

• angielski: (1.4) saddle
• arabski: (1.1) فراش m
• czeski: (1.4) lože n
• francuski: (1.3) affût m
• hiszpański: (1.1) lecho m, tálamo m; (1.2) cama ż, lecho m; (1.3) afuste m, cureña ż; (1.4) bancada ż; (1.5) semillero m, almácigo m
• łaciński: (1.1) cubile n
• nowogrecki: (1.1) κλίνη ż
• osmański: (1.1) یتاق / یاتق / یاتاق (yatak), بستر (bister)
• portugalski: (1.1) leito m
• rosyjski: (1.3) лавет m
• ukraiński: (1.1) ложе n; (1.3) лафет m

źródła: