Strażnica WOP Jasiel
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945

Rozformowanie

przed 1960

Tradycje
Rodowód

174 strażnica WOP

Organizacja
Dyslokacja

Jasiel

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Podległość

38 komenda odcinka
Krośnieńska Komenda WOP
41 sb WOP
1 Brygada WOP
265 batalion WOP

Pomnik cmentarny żołnierzy WOP poległych w walkach z UPA w Jasielu

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Jasiel – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 38 komendy odcinka Komańcza[1] jako 174 strażnica WOP (Jasiel)[uwaga 1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].

W marcu 1947 sformowano Krośnieńską Komendę WOP w Krośnie w skład której została włączona Strażnica WOP Jasiel[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 174 strażnica OP Jasiel została włączona w struktury 41 samodzielnego batalionu Wojsk Ochrony Pogranicza w Krośnie[3], a w 1950 1 Brygady WOP w Krośnie[4].

W 1951, 173 strażnica WOP stacjonowała w Jasielu.

W 1952, w związku z rozformowaniem 1 Brygady WOP w Krośnie, odcinek i pododdziały przejęła 26 Brygada WOP w Przemyślu. W miejscu postoju rozformowanej brygady sformowano 265 batalion WOP Krosno, któremu podporządkowano 7 strażnic[5] w tym strażnicę w Jasielu, która miała numer 174[6] w skali kraju.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[uwaga 2], a strażnica WOP Jasiel III kategorii otrzymała nr 174 w skali kraju, w strukturach 265 batalionu WOP[uwaga 3].

Działania bojowe

  • 1945 – 28 września w pobliżu Wisłoka Wielkiego oddział UPA napadł, rozbroił i uprowadził do lasu 14 żołnierzy formującej się strażnicy Jasiel. Zorganizowany pościg zaskoczył napastników na biwaku i odbił uprowadzonych[8].
  • 1945 – 18 grudnia wieczorem, we wsi Wisłok Wielki, oddział UPA zatrzymał dowódcę strażnicy ppor. Jarockiego i kpr. Józefa Stromiarza wracających saniami z odprawy w Komańczy. Żołnierze zostali rozbrojeni, uprowadzeni i zaginęli bez wieści. O powyższym powiadomił strażnicę woźnica, mieszkaniec Jasiela[9].
  • 1945 – 24 grudnia w wieczór wigilijny sotnie UPA zaatakowały tę strażnicę WOP Jasiel, podpalając kilka zabudowań. Po kilku atakach wycofały się[9].
  • 1946 – 20 marca w związku z działalnością w rejonie odpowiedzialności strażnicy dużych oddziałów UPA, grupa operacyjna 38 komendy odcinka Zagórze i załoga strażnicy Jasiel liczące w sumie 98 żołnierzy, opuściły rejon zakwaterowania we wsi Jasiel pod dowództwem por. Jana Gierasika. Zostały wtedy zaatakowane i rozbite przez sotnie UPA. Poległo lub zostało rozstrzelanych, po bestialskich torturach 60 żołnierzy i 4 milicjantów. Egzekucja oficerów miała miejsce w rejonie leśniczówki koło wsi Moszczaniec a podoficerów i szeregowców na wzgórzu koło Wisłoka Górnego. W czasie egzekucji rzucił się do ucieczki i mimo pościgu zbiegł szer. Paweł Sudnik[10]. Z pola walki uratowali się również ppor. Marian Myślicki, sierż. Warat i szer. Kowalenko. Ukryli się w stodole i w nocy przeszli na stronę Czechosłowacji. Pozostałych żołnierzy odarto z mundurów, pobito i puszczono wolno. Pod Jasielem zginęli: por. Jan Giersik, por. Bolesław Arabski, por. Władysław Szewczykowski, por. Jerzy Giernatowski oraz chor. Stanisław Gąsek i chor. Władysław Papierzański. Po ekshumacji wszyscy polegli zostali pochowani na cmentarzu w Zagórzu[11].

Strażnice sąsiednie

Komendanci/dowódcy strażnicy

  • ppor. Jarocki (do †18.12.1945)[9]
  • Jan Suraj (30.12.1948–31.01.1950)[12].

Uwagi

  1. ↑ Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
  2. ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego 1954[7].
  3. ↑ Archiwum SG, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954. k. 19.

Przypisy

  1. ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 80.
  2. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
  3. 1 2 Jackiewicz 1998 ↓, s. 125.
  4. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 126.
  5. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 119.
  6. ↑ Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962 s. 21. Archiwum Straży Granicznej.
  7. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
  8. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 129.
  9. 1 2 3 Jackiewicz 1998 ↓, s. 129–130.
  10. ↑ Jarosiński 2000 ↓, s. 81.
  11. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 130.
  12. ↑ Jan Piotr Suraj. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2023-03-15]. (pol.).

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.