| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1948 |
| Rozformowanie |
1950 |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
28 września 1948[1] |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
.svg.png.webp){kind=small}
13 Brygada Ochrony Pogranicza – jedna z brygad w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Sformowana w 1948 na bazie Lubelskiego Oddziału WOP nr 7, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[3]. Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1160 żołnierzy i 10 pracowników cywilnych[4]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[5]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[6]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[5].
Sztab brygady stacjonował w Chełmie.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 13 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 23 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
W 1948[3]:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 21 – Terespol
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 23 – Włodawa
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 25 – Hrubieszów
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 27 – Bełz
Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1160 wojskowych i 10 pracowników cywilnych[9].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały cztery GPK[10]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 28 „Terespol” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 29 „Terespol” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 30 „Dorohusk” (kolejowo-drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 31 „Lubycza” (kolejowo-drogowa)
Dowódcy brygady
- ppłk Eugeniusz Angerman
- ppłk Witold Kłoczko
Przekształcenia
7 Oddział Ochrony Pogranicza → 7 Lubelski Oddział WOP → 13 Brygada Ochrony Pogranicza → 23 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Tomaszów (Chełm) Lubelski → 23 Oddział WOP → 23 Chełmski Oddział WOP → Nadbużańska Brygada WOP → Nadbużański Batalion WOP → Nadbużański Oddział Straży Granicznej
Przypisy
- ↑ Niedziela 1995 ↓, s. 11.
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- 1 2 Jackiewicz 1998 ↓, s. 103.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- 1 2 Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/11, Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.