Załoga strażnicy (1950–1958)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Zwierzynie/Jarnołtówek – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 48 komendy odcinka jako 223 strażnica WOP (Zwierzynie)^[1]  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 223 strażnica OP Zwierzynie została włączona w struktury 71 batalionu Ochrony Pogranicza^[3], a 1 stycznia 1951 45 batalionu WOP w Prudniku^[4].

Żołnierze WOP podczas zajęć ze strzeleckiego (1950–1958)

15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[6], a strażnica WOP Jarnołtówek otrzymała nr 232 w skali kraju i była w strukturach 45 batalionu WOP Prudnik^[7].

Zajęcia z zatrzymywania osób, z wykorzystaniem pozoracji (1950–1958)

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica III kategorii Jarnołtówek była 22 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[8].

Strażnica znajdowała się na końcu wsi Jarnołtówek w kierunku tamy, w poniemieckim obiekcie należącym do niemieckiej policji granicznej. Z głównej drogi, by dostać się do zabudowań, należało skręcić w lewo, przejść po drewnianym moście (obecnie żelbetowy) na rzece Złoty Potok^[9]). Załoga strażnicy liczyła 20. kilku żołnierzy z kadrą zawodową^[9]).

Żołnierz WOP Eugeniusz Woźniak na koniu z córeczką (1950–1958)

Strażnica WOP Jarnołtówek została rozformowana w maju 1958. Odcinek został podzielony pomiędzy strażnice WOP: Pokrzywna i Konradów.

Od 1967 w budynkach byłej strażnicy zorganizowano Ośrodek Szkolno–Kolonijny Górnośląskiej Brygady WOP. W 1984 ośrodek został zlikwidowany^[9][10].

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Ośrodek Wczasów WOP w Jarnołtówku istniejący według etatu nr 44/0138 o stanie osobowym na okres „P” 1 pracownik cywilny^[11].

Ochrona granicy

Strażnica WOP Jarnołtówek IV kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej między Srebrną Kopą, a wsią Starowice^[9].

Wydarzenia

• 1951 – 12 marca doszło do dezercji trzech żołnierzy strażnicy (strzelcy: Józef Staniszewski, Karol Olszewski i Henryk Stańczak) wraz z trzema żołnierzami i praczką Walerią Kaczor z 222a strażnicy WOP Pokrzywna (starszy strzelec – kucharz Zenon Majchrzak, strzelcy: Józef Gałuszewski, Józef Waszkiewicz) pod dowództwem i z inicjatywy sierż. Jana Kępy zastępcy dowódcy ds. specjalnych strażnicy Pokrzywna. Dezerterów ujęto na terytorium Czechosłowacji, a następnie skazano na karę pozbawienia wolności, a sierż. Kępę na karę śmierci, którą wykonano w Areszcie Śledczym w Bytomiu^[12][13].
• 1956 – koniec czerwca–początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[14]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[15].

Sąsiednie strażnice

• 222 strażnica WOP Kunzendorf ⇔ 224 strażnica WOP Głuchołazy – 1946
• 222a strażnica WOP Pokrzywna ⇔ 224 strażnica WOP Głuchołazy – po 1946
• 222a strażnica OP Pokrzywna ⇔ 224 strażnica OP Głuchołazy – 1949
• 231 strażnica WOP Pokrzywna ⇔ 233 strażnica WOP Konradów – 1954
• 21 strażnica WOP Pokrzywna II kat. ⇔ 23 strażnica WOP Konradów I kat. – 1956.

Komendanci/dowódcy strażnicy

Wykaz dowódców strażnicy podano za: Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (86) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 1. „Tygodnik Prudnicki”. 13(800), s. 10, 2006-03-29. 

• por. Domański (był w 03.1951)
• por. Korusiewicz
• chor./por. Stefan Wolny^[16]
• por. Antoni Zalewski^[17] (09.1956–05.1958) – do rozformowania.

Zobacz też

• 6 pułk piechoty.

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (45) Sylwetki dowódców jedn. WOP - kpt. Franciszek Gajdemski. „Tygodnik Prudnicki”. 23(758), s. 10, 2005-06-08. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (86) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 1. „Tygodnik Prudnicki”. 13(800), s. 10, 2006-03-29. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (87) Strażnica jako ośrodek kolonijny cz. 2. „Tygodnik Prudnicki”. 14(801), s. 10, 2006-04-05. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.