Morska Graniczna Kontrolna Kołobrzeg/Graniczna Placówka Kontrolna Kołobrzeg – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i jednostek pływających bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy morskiej.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołobrzegu – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób i jednostek pływających bezpośrednio w przejściu granicznym na granicy morskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Morska Graniczna Kontrolna Kołobrzeg (MGPK Kołobrzeg) sformowana została w 1947 według etatu nr 7/35 o stanie 16+1^{[uwaga 2]}

W 1948 pododdział przekazany został do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego^{[uwaga 3]}. Graniczna Placówka Kontrolna nr 18 „Kołobrzeg” (morska) podlegała 12 Brygadzie Ochrony Pogranicza^[2].

W 1949 przeformowana została na etat 96/9^{[uwaga 4]}

W 1950, będąc w składzie w składzie 15 Brygady WOP graniczna placówka kontrolna przeformowana została na etat 96/13^{[uwaga 5]}.

W 1952 włączona została w etat 15 Brygady WOP nr 352/7^{[uwaga 6]}.

Do 30 kwietnia 1960 funkcjonowała jako Placówka Kontroli Rybołówstwa w Kołobrzegu w strukturach 15 Bałtyckiej Brygadzie WOP, a od 1 maja 1960 jako Graniczna Placówka Kontrolna w Kołobrzegu ww. brygady WOP^[3].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej^[4]. GPK Kołobrzeg weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej^{[uwaga 7]}, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW^[6].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej^[7]. GPK Kołobrzeg podlegała bezpośrednio pod sztab Bałtyckiejj Brygady WOP w Koszalinie.

Żołnierz WOP podczas służby dyżurnego telefonisty GPK Kołobrzeg (wiosna 1990)

Graniczna Placówka Kontrolna Kołobrzeg do marca 1990 była w strukturach Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, a od kwietnia utworzono Bałtyckiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza, do 15 maja 1991^[8].

Graniczna Placówka Kontrolna Kołobrzeg miała początkowo swoją siedzibę na komendzie milicji i kolejno: samodzielny budynek przy ulicy Sienkiewicza, a następnie na terenie PŻB i dysponowała dwoma budynkami o powierzchni użytkowej 1400 m², 150 m nabrzeża służbowego i 60 miejsc parkingowych.

Straż Graniczna:

16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna, Graniczna Placówka Kontrolna Kołobrzeg weszła w podporządkowanie Bałtyckiego Oddziału Straży Granicznej^[9] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołobrzegu' (GPK SG w Kołobrzegu).

Od 2 czerwca 1992 Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołobrzegu weszła w struktury Morskiego Oddziału Straży Granicznej, który przystąpił do realizacji zadań w ochronie granicy państwowej w oparciu o nową strukturę organizacyjną^[10] .

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, z dniem 2 stycznia 2003 strażnice SG w: Kołobrzegu, Dźwirzynie i GPK SG w Kołobrzegu^[10]  zostały połączone w jeden organizm pod nazwą Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołobrzegu^{[uwaga 8][11]} w strukturach Morskiego Oddziału Straży Granicznej.

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kołobrzegu funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Kołobrzegu (PSG w Kołobrzegu)^{[uwaga 9]} w strukturach Morskiego Oddziału Straży Granicznej.

Podległe przejście graniczne

• Kołobrzeg (morskie).

Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej

• por. Jan Sawicki (od 1947)
• Włodzimierz Mieszczak (01.10.1960–08.09.1963)^[3]
• mjr Henryk Kęsicki (był w 1982–był w 1983)
• ppłk Tadeusz Kaczyński (01.12.1986–był 31.07.1990)^[12]

Komendanci GPK SG:

• kpt. SG Jarosław Tarnawczyk (od 1991)^[13]
• mjr SG Jerzy Mazur (był w 2002)^[14].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej w latach 1989–2004. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Julian Rymaszewski. Wpływ zmieniających się celów i metod szkolenia na ewolucję struktur organizacyjnych. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/02, 2002. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Tadeusz Gruchalla: Straż Graniczna od 1991 – Morski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-05-04]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.