Inne tematy • Władza - powołanie, zobowiązanie, zaszczyt, namiętność, pokusa. Do jakich refleksji na ten temat skłania Cię lektura wybranych dzieł literackich? • Który z utworów starożytnych poleciłbyś do gruntownej lektury współczesnym elitom władzy? • Które z...
Odpowiedzialność to ponoszenie konsekwencji podjętych działań celowych lub przypadkowych. Jest to gotowość do odpowiadania przed sobą lub innymi. Każdy z nas już od maleńkości uczony jest życia w zgodzie z drugim człowiekiem. Jest to konieczne do zbudowania świata...
Na weselu Peleusa i Tetydy niespodziewanie pojawiła się nie zaproszona na uroczystości bogini niezgody - Eris. Ofiarowała trzem boginiom złote jabłko, na którym widniał napis: "Dla najpiękniejszej". Hera, Afrodyta i Atena pokłóciły się. Zeus wyznaczył...
Zawiera wizje abstrakcyjnej rewolucji - walki klasowej. Wzorce tej rewolucji wywodzą się z rzeczywistości: przewrót Cromwela w Anglii, powstanie listopadowe w Polsce i Wielka Rewolucja Francuska. Również w bohaterach możemy zauważyć wzorce rzeczywistych...
„Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej ukazały się w latach 1932-34. Na kształt ich wartości tej powieści w istotny sposób oddziałała wykorzystania przez pisarkę tradycja polskiej i europejskiej prozy II połowy XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wieku. U źródeł epoki...
Tadeusz Różewicz rozwija temat obrazu ,, Upadek Ikara '' Piotra Bruegla w wierszu ,, Prawa i obowiązki '' i stwierdza, że obojętna postawa ludzi z obrazu ,, Upadek Ikara '' , która wcześniej go drażniła, jest całkowicie normalnym zadaniem. ,, I nie ma w tym nic...
Należał do galerii pisarzy politycznych złotego wieku, ale był pisarzem politycznym w całej swej działalności. Tworząc dzieło poświęcone problemom państwowym szedł torami wytyczonymi przez starożytnych. Przywołuje traktaty: Platona - "Państwo", Arystotelesa -...
Ignacy Krasicki żartuje,wyśmiewa słabość natury ludzkiej w "Pijaństwie",jako brak hamulców wewnętrznych i bezsilność racjonalnych argumentów.Bawi czytelnika,ukazując stadium portretowe nałogowego pijaka,który poszukuje okazji do wypicia wódki i wie...
1. RAMY CZASOWE WŁOCHY Początek: przełom XII i XIV w. Koniec: XVI w. EUROPA Początek: XV w. Koniec: XVI w. 2. PODSTAWOWE CECHY KULTURY RENESANSU Epoka ta narodziła się we Włoszech w XIV wieku. Bogate mieszczaństwo przejmowało władzę w republikach włoskich....
1. RAMY CZASOWE EUROPA XVII w. we FRANCJI nie było 2. CHARAKTERYSTYKA CZASÓW BAROKU 2.1 SYTUACJA POLITYCZNA I KULTURALNA NA ZACHODZIE EUROPY - czas kontrreformacji - tolerancja religijna zanikała - we Francji rozwijała się kultura - zapanowała moda na...
1. RAMY CZASOWE FRANCJA Początek: XVII w. Koniec: lata 70 XVIII w. EUROPA Początek: początek XVII w. Koniec: lata 70 XVIII w. POLSKA Początek: początek XVIII w. Koniec: 1822 - wydanie przez Mickiewicza “Ballad i romansów” 2. KLASYCYZM WE FRANCJI 2.1...
Pozytywizm (w Europie nazywany realizmem czy naturalizmem) jest epoką zamykającą etap narodowych zrywów niepodległościowych, starając się pracą u podstaw i pracą organiczną pomóc ciemiężonym przez zaborców Polakom. Dysonans między twórczością „romantyczną” a...
Dwadzieścia lat między dwiema wojnami światowymi to nie tylko czas ogromnego rozwoju cywilizacyjnego, mediatyzacji i demokratyzacji społeczeństwa, unowocześnienia technicznego, wzrostu roli kobiet, czy rewolucyjnych teorii naukowych Einsteina i Freuda. To także...
Poeta. Urodził się 22 stycznia 1921 w Warszawie, zginął 4 sierpnia 1944 w Powstaniu Warszawskim. Od 1933 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie w 1939 uzyskał świadectwo dojrzałości. Należał do półlegalnej Organizacji Młodzieży...
Zbigniew Herbert urodził się 29 października 1924 r. we Lwowie. Jego rodzina przybyła do Galicji z Wiednia, a była pochodzenia angielskiego. Przed wybuchem wojny Herbert uczęszczał do VIII Państwowego Gimnazjum, a potem Liceum im. Króla Kazimierza Wielkiego. Po 1...
Znany jest nam tylko jeden dokument przedstawiający biografię Horacego. Jest to tzw. Vita Horatii autorstwa Swetoniusza. Informacje dotyczące poety, zawarte w tym dziele, oparte są w większości na jego własnych wypowiedziach „wydobytych” z jego utworów. Quintus...
Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie niedaleko Radomia. Pochodził ze średnio zamożnej rodziny szlacheckiej, miał sześciu braci i pięć sióstr. Matka poety - Anna de domo Białaczowska herbu Odrowąż – była podobno bardzo ciekawą indywidualnością, dość, że...
Ignacy Krasicki to najjaśniejsza gwiazda polskiego oświecenia - poeta, prozaik, publicysta oraz komediopisarz. Zwany przez sobie współczesnych księciem poetów polskich. Jeden z najbliższych współpracowników Stanisława Augusta w jego działalności kulturowej,...
Poeta dwóch epok literackich: Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Na dorobek jego twórczości składają się zaledwie cztery tomiki: * ”Sad rozstajny” (1912) * „Łąka” (1920) * „Napój ciernisty” (1936) * „Dziejba leśna” (1938) –...
Podmiot liryczny zwraca się w inwokacji do kraju lat dziecinnych – Litwy, wspomina autobiograficzne wydarzenie z okresu dzieciństwa – „cudowne uzdrowienie” przez Matkę Boską Ostrobramską. Mickiewicz wyraża równocześnie prośbę o cud przeniesienia własnej duszy do...
Adam Mickiewicz jest najwybitniejszym poetą polskiego romantyzmu. Potrafił on z olbrzymią siłą i mocą oddziaływać na naród oraz pokazywać mu nową, acz nieznaną drogę dalszego postępowania. Jego postępowe myśli miały karmić szeregi pokoleń, dodawać otuchy...
ANTYK Antyk rozpoczął się w IX wieku p.n.e. i trwał mniej więcej do IV-V wieku naszej ery. · Iliada, Odyseja – Homer ( epos antyczny ) · Rzecz to piękna – Tyrtajos ( poezja tyrtejska – nawołująca do walki ) · Pogarda dla nie znającej poezji – Safona ( liryk –...
Cudzoziemka należy niewątpliwie do najwybitniejszych dzieł w dorobku literackim Kuncewiczowej i jest jedną z najwybitniejszych w dwudziestoleciu międzywojennym powieści psychologicznych. Utwór przedstawia poziom artystycznej doskonałości. W formie dojrzałej...
Pamiętnik z powstania warszawskiego jest pierwszym utworem epickim Mirona Białoszewskiego. Wydany w 1970 roku Pamiętnik wzbudził wiele kontrowersji jako książka bez patosu, jako forma odbrązowienia wizji powstania warszawskiego. Białoszewski nazywa swój utwór...
Legenda o świętym Aleksym - dążenie do świętości Aleksego przybrało formę jawnej ascezy, cierpienia na pokaz, które zapewniło wieczną chwałę umartwiającemu się ascecie. Gdy poczuł, że nadchodzi śmierć, spisał dzieje swego żywota. Po jego śmierci same rozdzwoniły się...
obrazy śmierci są przestrogą, buntem wobec pogwałcenia praw natury, oskarżeniem, sama śmierć przedstawiona jest jako igraszka Fortuny. Mit o Dedalu i Ikarze – nierozsądny Ikar, niepomny przestróg ojca, unosi się na skrzydłach zbudowanych z piór i wosku zbyt blisko...
Jest to grudka cytoplazmatyczna otoczona błoną komurk. zawiera jądro kom, siateczkę wewnątrzpaz., cytoszkielet (z włukien białkowych mikrotubule i makrofilamenty), centriole, rybosomy, mitochondria, struktury Golgiego, lizosomy, wakuole, ziarna substancji, zapasowych...
rośliny wrażliwe na fotoperiod, ich kwitnienie wywoływane jest przez nagromadzenie form fitochromów powstałych na świetle (krótkie okresy ciemności, czyli krótkie noce nie są w stanie odtworzyć odpowiedniego stężenia form wyjściowych). Przykład: ozime odmiany zbóż,...
segmentacja, kolejne podziały jaja w pierwszym etapie rozwoju zarodkowego zwierząt i człowieka na coraz mniejsze komórki, aż do powstania blastuli; w czasie bruzdkowania ani masa zarodka, ani objętość nie wzrastają. DWUPIENNE ROŚLINY -rośliny, u których występują...
>0,01% C,O,N,H,P,S,Ca,Na,K,Cl,Mg Mikroelementy od 0,01% do 0,00001% Fe,B,Mo,J,Mn,Zn,Cu,F,Co Ultra elementy Hg,Se,Ra,Pb,Ag,Au H2O – termoregulacyjna (duża pojemność cieplna), transportująca (krew i limfa i skłądniki odżywcze), rozpuszczalnik, substrat fotosyntezy...
1. Wiadomości ogólne. Środowiskiem życia ryb jest woda. Ich ciało jest bocznie spłaszczone lub spłaszczone grzbietobrzusznie ( np. płaszczka, flądra ) Części ciała : - głowa z zaznaczoną na jej końcu tarczą pokrywową - tułów twardo połączony z głową Znajdują się...
"Ludzie bezdomni" kończą cykl utworów rozrachunkowych. We wszystkich poprzednich utworach Żeromski pokazał podobnych bohaterów do Tomasza Judyma. Wszyscy walczyli o zrealizowanie swoich ideałów. Spotykali się z oporem i sprzeciwem ze strony społeczeństwa, byli gotowi...
Henryk Sienkiewicz urodzony dnia 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, w rodzinie ubożejącego szlachcica, po matce spokrewniony był ze znanymi w dziejach Polski rodami. Studia historyczne i umiłowanie tradycji dały pisarzowi poczucie silnego związku z...
Akcja powieści rozgrywa się w obrębie lat 1878 - 1879 i obejmuje szeroki obraz społeczeństwa polskiego. Społeczeństwo podzielone jest na klasy, które jednak nie współpracują ze sobą tak jak chcieli tego pozytywiści. Te, które powinny stanowić o sile kraju:...
Osobowość twórcza Wyspiańskiego nieraz nasuwała badaczom porównania do postaci z epoki renesansu, łączącym w sobie geniusz artystyczny i wielostronność zainteresowań, dzięki czemu zdołali w różnych uprawianych przez siebie dziedzinach wiedzy lub sztuki osiągnąć...
Wiadomo, że każdy prąd, oprócz cech tylko sobie właściwych zawiera też takie, które wystąpiły wcześniej w prądach o podobnej strukturze. Na tej zasadzie istnieją cechy wspólne dla romantyzmu i Młodej Polski. Związki, które wynikają z kontynuacji, czy też rozwiązań do...
Spojrzenie na wieś w utworach Reymonta i Żeromskiego jest bardzo różne, co wynika z różnych intencji pisarskich obu autorów. Stefan Żeromski, którego nazywano sumieniem Polaków, za cel postawił sobie ukazanie rodakom najbardziej żywotnych problemów społecznych,...
W okresie pozytywizmu dominował realistyczny typ twórczości. Poetyka prozy realistycznej odwoływała się do przeświadczenia o rozumnej i celowej ewolucji, o istnieniu nienaruszalnych praw w świecie natury, do której należy i człowiek. Zakładała możliwość pełnego...
Cezary Baryka. "Przedwiośnie" Jest on nowym typem bohatera w twórczości Żeromskiego - poszukuje idei. Biografia Cezarego jest w pewien sposób typowa dla młodego pokolenia Polaków. Poddany jak wielu indoktrynacji radzieckiej, długo miał problemy z...
Stanisław Wyspiański, najwybitniejszy przedstawiciel Młodej Polski, w swoich dramatach często podejmował zagadnienie wyzwolenia narodu. Jest ono także widoczne także w "Weselu". Inspiracją do napisania utworu były autentyczne wydarzenia, mianowicie zabawa...
Filister to człowiek o ciasnych horyzontach myślowych, obojętny na dobro ogółu, ograniczony, nie mający wyższych aspiracji. Filisterstwo to bezideowość i kołtuństwo. W literaturze polskiej odnajdujemy wiele przykładów filisterstwa. Jednym z utworów przedstawiających...
"I przeszłość ... wróci ideą" cytat z wiersza Cypriana Norwida pod tytułem "Post scriptum II" znakomicie inspiruje do rozważań o powinowactwie duchowym bohaterów literackich, a zwłaszcza postaci wykreowanych przez Stefana Żeromskiego. Swój talent...
Naturalizm będący odmianą późnego realizmu dziewiętnastowiecznego powstał we Francji, a głównym teoretykiem i reprezentantem naturalizmu był Emil Zola. Założenia zawarł w studium programowym pt. "Powieść eksperymentalna". Na ostateczny kształt kierunku...
"Proces" to opowieść o człowieku żyjącym w świecie opanowanym przez wszechobecną władzę sądowniczą. Bohaterem powieści jest Józef K., nie przedstawiony z nazwiska, wysoki urzędnik, prokurent bankowy. To sumienny, solidny pracownik całkowicie pochłonięty...
Granica została wydana w 1935 roku i jest najwybitniejszym dziełem pisarki. Widać w nim kunsztowną analizę psychologiczną. Nałkowska rekonstruuje mechanizmy zachowań, uczuć i odruchów jednostki uwikłanej w procesy społeczne. Fabuła utworu ma na celu ukazanie...
Bolesław Leśmian, jego właściwe nazwisko - Lesman, urodzony w 1877 roku lub rok, dwa lata później w Warszawie. Zmarł w 1937 roku również w tym mieście. Poeta, prozaik, eseista, tłumacz, dramaturg, z zawodu rejent. Pochodził ze środowiska spolszczonej inteligencji...
Zbiór "Medaliony" składa się z siedmiu opowiadań. Mieszczą się one w zakresie literatury faktu, ponieważ najczęściej używaną formą są relacje naocznych świadków pewnych wydarzeń. Relacje przybierają charakter niemal wywiadów. Rozmówcami autorki są ofiary...
Literatura faktu - tendencja zrodzona w literaturze XX wieku wynikająca z niechęci do fikcji, do psychologii i subiektywizmu i z przeciwstawiania im ścisłego opisu, konkretnych faktów, dokumentów. Uprzywilejowała ona takie formy jak reportaż, pamiętnik, biografia. W...
Wybuch II wojny światowej zmienił sytuację polskiej kultury i literatury. Zlikwidowane zostały wszelkie instytucje życia artystycznego, a środowisko pisarzy uległo rozproszeniu. Literatura rozwijała się nadal w konspiracyjnych podziemnych warunkach i poza granicami...
Zbigniew Herbert urodził się we Lwowie w 1924 roku. Data urodzin wiąże go z pokoleniem Kolumbów, jednak ze względu na spóźniony debiut w 1956 roku, zalicza się go do generacji poetów współczesnych. Tomiki wierszy Herberta: "Struna światła" (1956),...
"Dżuma" ma wiele interpretacji, wiele osób analizowało znaczenia ukryte za symbolicznymi obrazami, z których złożona jest powieść. Jedno ze znaczeń to rzeczywista choroba, która wydarzyła się w Oranie, albo w innym mieście lub jeszcze może się zdarzyć,...
Miron Białoszewski wywód jestem'u jestem sobie jestem głupi co mam robić a co mam robić jak nie wiedzieć a co ja wiem co ja jestem wiem że jestem taki jak jestem może niegłupi ale to może tylko dlatego że wiem że każdy dla siebie jest najważniejszy bo...
Artykuł publikacja prasowa wyrażająca stanowisko autora lub redakcji wobec istotnych problemów oraz zjawisk społecznych, która posługując się różnorodnymi metodami oddziaływania intelektualnego i emocjonalnego zmierza do kształtowania opinii czytelnika według swoich...
Tytuł (wg "Słownika terminów literackich") to nazwa nadana dziełu przez jego autora, stanowiąca integralną część tekstu dzieła i będąca pierwszym wyodrębnionym w nim odcinkiem. Jest jednym z podstawowych czynników umożliwiających identyfikację dzieła. Jego forma...
Według Stanisława Skorupki Frazeologia - dział gramatyki określający strukturę składniową połączeń wyrazów. Ale przede wszystkim stara się określić stopień łączliwości tych wyrazów. Jednym słowem frazeologia zajmuje się badaniem stałych lub zbliżonych do...
Każdy młody człowiek z niecierpliwością czeka na dojrzałość, snuje plany na przyszłość i wierzy, że jego życie będzie wyjątkowe. Z pewnością tak myśleli młodzi Polacy, którym wypadło żyć w czasie II wojny światowej. Do pokolenia tego należeli: Krzysztof Kamil...
Wielu twórców literatury pojmowało historię jako siłę niszczącą człowieka. Takie katastroficzne rozumienie historii stało się szczególnie popularne w epoce romantyzmu. Adam Mickiewicz w „Sonetach krymskich” podkreślił, że historia niszczy dorobek kultury, piękne...
Różnorodność tematyczna i formalna utworów poetyckich Czesława Miłosza pozwala nazwać autora Proteuszem. Tak nazywał się stary pasterz trzody fok Posejdona. Miał zdolność widzenia przyszłości, ale był odludkiem i trzeba było nie byle jakiej siły i sprytu, aby...
Wisława Szymborska była 16 - letnią dziewczyną, kiedy wybuchła wojna. Przeżyła jej koszmar, którego echa odzywały się w wielu późniejszych utworach. Do nich należy „Obóz głodowy pod Jasłem” - poetycka próba uzmysłowienia tego, co przeżywali więźniowie rosyjscy...
Wisława Szymborska jako człowiek imponuje mi swą skromnością. Jej reakcją na wiadomość o przyznaniu Nagrody Nobla było zaskoczenie i przestrach. W wywiadzie powiedziała: „Prawdopodobnie spróbuję się wykręcać, jak tylko będę mogła, od różnych spotkań, które są trochę...
Wielu pisarzy i twórców sztuki traktowało mitologię jako źródło inspiracji. Jednym z takich twórców jest Zbigniew Herbert, poeta współczesny. Jest to człowiek o rozległych zainteresowaniach: studiował filologię polską, prawo, ekonomię, filozofię, a także sztuki...
Odrodzenie (renesans) rozpoczęło się w XIV w. we Włoszech, a w krajach północnoeuropejskich w końcu XV w.; trwało - we Włoszech do początku XVI w., a na północy Europy do końca tego wieku (po lata trzydzieste XVII w.). Na ostatnie dwa dziesięciolecia XV wieku...
Humanizm - (łac. humanitas 'człowieczeństwo', 'ludzkość'), prąd umysłowy renesansu, poprzedził jakby całą epokę, był jej zwiastunem, 'świtem' - jak zwykło się mówić. Waga tego pierwszego objawienia polegała przede wszystkim na uzmysłowieniu sobie wartości własnej,...
Szymon Szymonowic - stanął w obronie chłopów w "Żeńcach"; patrz pkt. 12; Andrzej Frycz Modrzewski - "O poprawie Rzeczypospolitej" to jego jedno z największych dzieł. Pisane po łacinie składa się z pięciu ksiąg: "O obyczajach", "O...
"Treny" Kochanowskiego powstały na przełomie 1579 i 1580 roku. Geneza tego cyklu jest problemem złożonym i nie należy doszukiwać się jej jedynie w śmierci dziecka - trzydziestomiesięcznej córki Urszuli. "Treny" to cykl całkowicie oryginalny, a na-...
Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego najbliższa jest twórczości Eurypidesa, bowiem fatum (przekleństwo, wina, wola bogów) nie ma żadnego znaczenia dla rozwoju akcji. Podobnie jak u Erypidesa wszystko jest dziełem ludzi. Tragedia Kochanowskiego respektuje...
"Żeńcy" Szymona Szymonowica to sielanka. Jej treść, z punktu widzenia cech gatunku, jest nietypowa, przedstawia bowiem pracę pańszczyźnianą, buduje obraz niedoli chłopa. O sielankowym charakterze utworu Szymonowica decyduje więc nie temat, ale spo- sób, w...
Gatunki literackie oświecenia - charakterystyka, przydatność, przykłady utworów Gatunki literackie oświecenia: bajka - wierszowana alegoryczna opowieść o zwierzętach lub ludziach, niekiedy o roślinach czy przedmiotach, która służy do wypowiedzenia pewnej nauku...
Adam Mickiewicz. Urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu koło Nowogródka, a w roku 1801 rodzina Mickiewiczów przeniosła się do Nowogródka, gdzie w latach 1807-1815 poeta uczęszczał do szkoły prowadzonej przez dominikanów. W latach 1815-19 Mickiewicz studiuje na...
Do "Ballad i romansów" należą m.in.: "Romantyczność", "Świteź", "Świtezianka". W balladach można dostrzec trzy podstawowe składniki romantyzmu: ludowość, naturę i historię. Ludowość. Łatwo wyróżnić w balladach pewne typowe dla...
a) wewnętrzne: JAJNIK - żeński gruczoł rozrodczy (płciowy), z reguły parzysty, wytwarzający jaja, u kręgowców także hormony. JAJOWÓD - przewód wyprowadzający jaja z jajnika; u kręgowców uchodzi do macicy (u ssaków) albo do steku (np. u płazów, gadów, ptaków). MACICA...
jest to grudka cytoplazmatyczna otoczona błoną komurk. zawiera jądro kom, siateczkę wewnątrzpaz., cytoszkielet (z włukien białkowych mikrotubule i makrofilamenty), centriole, rybosomy, mitochondria, struktury Golgiego, lizosomy, wakuole, ziarna substancji, zapasowych...
Oświecenie było pierwszą epoką w nowożytnych dziejach formacją kulturową całkowicie świadomą swego istnienia. Ówcześni mówili często o swych czasach jako o "wieku rozumu" ( w Anglii ), "wieku filozofów" ( we Francji ) czy wieku...
Hybrydalność polskiego oświecenia to zgodne współistnienie trzech prądów literackich; nie było między ich przedstawicielami sporów i polemik, było natomiast wspólne zaspokajanie różnych czytelniczych potrzeb. Trzy nurty artystyczne: Klasycyzm - wyznaczał poezji cele...
Stanisław Konarski (1700-1773) pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej. Po ukończeniu szkoły wstąpił do zakonu pijarów. Był nauczycielem w kolegium pijarskim w Warszawie. Dwa lata studiował w Rzymie, a następnie wyjechał do Paryża, gdzie dokładnie poznał stan i...
Jacek Soplica jest głównym bohaterem "Pana Tadeusza". W młodości był ulubieńcem okolicznej szlachty, typowym warchołwem i zabijaką. Bywał nawet zapraszany przez miejscowego magnata Stolnika Horeszkę. Jacek był potrzebny Horeszce, bo miał on wpływ na głosy...
"Grób Agamemnona" - wiersz dzieli się na dwie części. Część pierwsza ma charakter luźnych refleksji dotyczących własnej poezji, które poeta snuje w trakcie zwiedzania grobu Agamemnona, króla Argos i Myken, naczelnego wodza wojski tureckich pod Troją....
Akt I Kordian wygłasza monolog o śmierci przyjaciela. Rozumie, że przyczyną, która doprowadziła go do samobójstwa była zbyt wybujała wyobraźnia i rozdźwięk między marzeniami, a rzeczywistością. Ta śmierć może być przestrogą, ale Kordian nie dba już o skutki swych...