Epoki i utwory do nich

ANTYK

Antyk rozpoczął się w IX wieku p.n.e. i trwał mniej więcej do IV-V wieku naszej ery.
· Iliada, Odyseja – Homer ( epos antyczny )
· Rzecz to piękna – Tyrtajos ( poezja tyrtejska – nawołująca do walki )
· Pogarda dla nie znającej poezji – Safona ( liryk – wiersz )
· Słodki bój – Anakreont ( anakreontyk )
· .......................... – Symonides
· Exegi monumentum aere perennius – Horacy
· Antygona – Sofokles ( tragedia antyczna )
· Mitologia - Parandowski

BIBLIA

Stary testament : od XIII do I wieku p.n.e.
Nowy testament : 51 r. – 96 r. naszej ery

· Stworzenie świata
· Upadek pierwszych ludzi
· Księga Hioba
· Księga Koheleta
· Przypowieści : O synu marnotrawnym, o siewcy, o dobrym samarytaninie
· Hymn do miłości – Święty Paweł
· Apokalipsa – Św. Jan

ŚREDNIOWIECZE

Trwa od IV-V w. (476 r., a w Polsce 966 ), do 1453 ( upadek Konstantynopola) lub do 1492 ( odkrycie Ameryki) lub do 1450 ( wynalezienie druku przez Gutenberga )
· Pieśń o Rolandzie – ( epos rycerski )
· Bogurodzica
· Legenda o św. Aleksym ( legenda )
· Kronika polska – Gall Anonim
· Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią

RENESANS

Włochy – od XIV w. , Europa północna od XV w. a rozwinięcie – XVI w. . Polska od końca XV w. po 30 lata wieku XVII.

· Boska komedia – Dante Aligieri
· Makbet – Szekspir lub Shaekspear’a ( dramat )
· Żywot człowieka poczciwego – M. Rej
· Krótka rozprawa między trzema osobami – Rej
· Odprawa posłów greckich – Kochanowski
· Pieśni – Kochanowski
· Fraszki – Kochanowski pewno...
· Treny – o kurde znowu Kochanowski
· Psalm 130 z Psałterza Dawidów „ Z głębokości wołam do Ciebie Panie” – Kochanowski
· Czego chcesz od nas panie za Twe hojne dary – Kochanowski
· O poprawie Rzeczpospolitej – A. F. Modrzewski
· Kazania Sejmowe – P. Skarga
· Żeńcy – Sz. Szymonowicz ( antysielanka )
· Sonet IV – o wojnie naszej która wiedziemy z szatanem, światem i ciałem M.S. Szarzyński
· Sonet V – O nietrwałej miłości rzeczy świata tego M.S. Szarzyński



BAROK
Europa – od końca XVI w. do początków XVIII w.
Polska - prebarok baroku – koniec lat 80 wieku XVI po lata 20 XVII wieku
- rozkwit baroku – lata 30 XVII wieku do 1700
- schyłek baroku – 1700 – 1730 – czasy Saskie

· Świętoszek – Molier
· Nurt dworski :
- Krótkość żywota – Daniel Naborowski
- Do Anny - Daniel Naborowski
- Cnota grunt wszystkiemu – Daniel Naborowski
- Marność – Naborowski – no napracował się facet ;)
- Cuda miłości – J.A. Morsztyn
- Do trupa – J.A. Morsztyn
- Niestatek – Morsztyn
- Do panny – Morsztyn
· Nurt ziemiański :
- Pamiętniki – Jan Chryzostom Pasek
- Nierządem Polska stoi – Wacław Potocki
- Pospolite ruszenie – Wacław Potocki
- Zbytki Polskie – Wacław Potocki
- Transakcja wojny chocimskiej - Wacław Potocki

OŚWIECENIE

Faza wczesna – 40 lata XVIII wieku do 1764 r. – koniec czasów Saskich
Faza dojrzała – 1764 – 1795 – czasy panowania S. A. Poniatowskiego
Faza schyłkowa – 1795 – 1822 – do wydania „Ballad i romansów” Adasia M.

· bajki – I. Krasicki – Szczur i kot, ptaszki w klatce, filozof, jagnię i wilcy, dewotka, malarze
· satyry – I. Krasicki – Do króla, pijaństwo i świat zepsuty, żona modna
· Monachomachia – I. Krasicki ( poemat heroikomiczny )
· Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – I. Krasicki ( powieść nowożytna )
· Powrót posła – J.U Niemcewicz ( komedia polityczna )
· Laura i Filon – Franciszek Karpiński ( sielanka )
· Anonima listów kilka – Hugo Kołłątaj
· Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego – Stanisław Staszic

ROMANTYZM

Europa – Rewolucja Francuska do Wiosny Ludów ( 1848 )
Polska - 1822 ( Ballady i romanse ) a koniec 1863 ( powstanie styczniowe )

· Cierpienia młodego Wertera - Johan Wolfgang Goethe (powieść w listach)
· Giaur – George Byron ( powieść poetycka)
· Król Olszyn - Johan Wolfgang Goethe
· Rękawiczka – Schiller ( wiersz )
· Oda do młodości – A. Mickiewicz (oda)
· Ballady i romanse – Też Adaś : Lilie, Świteź, Świtezianka, Rybka, Romantyczność
· Sonety Krymskie – A Mickiewicz : Burza, Czatyrdah, Bakczysaraj
· Konrad Wallenrod- A. Mickiewicz ( powieść poetycka)
· Dziady – Adaś M. (dramat romantyczny)
· Pan Tadeusz – Adaś M. (epos)
· Kordian – J. Słowacki
· Grób Agamemnona – J. Słowacki
· Beniowski – J. Słowacki
· Testament mój – J. Słowacki
· Hymn „ Smutno mi Boże” – J. Słowacki
· Nie-Boska komedia – Krasicki
· Bema pamięci żałobny rapsod – Cyprian Kamil Norwid
· Fortepian Szopena – C. K. Norwid

POZYTYWIZM

W Europie – Od połowy do lat 80 XIX w.
W Polsce - Od 1864 - 1890
· Ojciec Goriot – H. Balzac
· Zbrodnia i kara – F. Dostojewski
· My i Wy – A. Świętochowski (artykuł)
· Nowele :
- Szkice węglem – H. Sienkiewicz
- Janko muzykant – H. Sienkiewicz
- Antek – Bolesław Prus
- Gloria victis – Eliza Ożeszkowa
- Mendel Gdański – Maria Konopnicka
- Kamizelka – Prus
- Katarynka – Prus
- Dobra pani – Ożeszkowa
- Miłosierdzie gminy – Maria Konpnicka
- Nasza szkapa – Maria Konopnicka
- A...B...C… - Ożeszkowa
· Nad Niemnem – E. Ożeszkowa
· Lalka – Prus
· Do młodych – A. Asnyk ( wiersz )
· Daremne żale... – A. Asnyk (wiersz )

MŁODA POLSKA

Polska – 1890 ( debiut młodego pokolenia poetów )
Etapy :
- czas poetycki młodej polski 1890 - 1900
- okres lit. zaangażowanej w sprawę kraju 1900 – 1910
- faza schyłkowa 1910 – 1918 – odzyskanie niepodległości

· Koniec wieku XIX – K. Przerwa – Tetmajer – (wiersz)
· Nie wierzę w nic – Przerwa – Tetmajer - (wiersz )
· Fałsz, zawiść... – Przerwa – Tetmajer (wiersz)
· Ja, kiedy usta, ku twym ustom chylę – Przerwa – Tetmajer (wierz)
· Hymn do Nirvany – Przerwa – Tetmajer
· Eviva l’arte – Tetmajer (wiersz)
· Confieteor – Stanisław Przybyszewski ( artykuł programowy)
· Sonety – „Z chałupy” , I, XV, XXXIX – Jan Kasprowicz
· Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach – Kasprowicz
· Dies Irae – ?
· Na Anioł Pański - Tetmajer
· Sny o potędze – Leopold Staff
· Kowal – Staff
· O miłości wroga – Staff
· Przedśpiew – Staff
· Deszcz jesienny – Staff
· Wesele – Stanisław Wyspiański
· Moralność pani Dulskiej – G. Zapolska
· Chlopi – Rejmont, zreszta Włądysław
· Ludzie bezdomni – Stefan Żeromski

20 – LECIE MI?DZYWOJENNE

Między 1918 a 1939

· Proces – Franz Kafka
· Przedwiośnie – Stefan Żeromski
· Granica – Zofia Nałkowska
· Mistrz i Małgorzata - Bułchakow
· Ferdydurke – Witold Gombrowicz
· Wiersze :
- Do krytyków – Julian Tuwim
- But w butonierce – Bruno Jasieński
- XX wiek – S. Młodożeniec
- Notre Dame – Julian Przyboś
- Cieśle – Przyboś
- Dachy – Przyboś

LITERATURA WSPÓŁCZESNA

Od 1939 do dzisiaj
I etap – 1939 do 1945 – lata II wojny światowej
II etap – 1945 do 1989 – pokojowa literatura PRL’u
Od 1989 do dzis – najnowsza literatura

· wiersze :
- Pokolenie – K.K. Baczyński
- Z głową na karabinie – Baczyński
- Pieśń ostateczna – Tadeusz Gajcy
- Ten czas – K.K. Baczyński
· Medaliony – Zofia Nałkowska
· Opowiadania – Tedeusz Borowski
· Zdążyć przed panem Bogiem – Hanna Krall
· Inny Świat – Gustaw Herling Grudziński
· Kartoteka – Tadeusz Różewicz
· Tango – Sławomir Mrożek
· Dżuma – Albert Camus
· Początek – Andrzej Szczypiorski