گیرمك (język osmański)

wymowa:
(1.1-2) girmek
(2.1) geyürmek[1] lub giyürmek[2]
znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) wchodzić, wjeżdżać, wpływać, wlatywać, wstępować, wnikać, wkraczać, wpadać, wdzierać się, włazić[3][4]
(1.2) przen. wdawać się / zagłębiać się / wpadać / popadać (w coś), przystępować (do czegoś), włączać się (w coś), uczestniczyć (w czymś), zaczynać, rozpoczynać, podejmować (coś), podejmować się (czegoś)[3][4]

czasownik przechodni

(2.1) ubierać / odziewać / przyodziewać (kogoś), wkładać / zakładać (komuś) ubranie, kazać (komuś) włożyć / wdziać ubranie[1][2]
odmiana:
(1.1-2) aoryst: گیرر (girer[4] lub girür[5][6])
(2.1) aoryst: گیرر (geyürür lub giyürür)[2]
przykłady:
(1.1) بر گیجە اولرنە اوغری گیرر / او ایچندە نە واریسە درشرر.‏ (bir gece evlerine oğrı girür / ev içinde ne varise derşürür) → Pewnej nocy do ich domu wchodzi złodziej i cokolwiek w domu jest, to zbiera[7].
(1.1) شمدی بنم قمریجغم قفسنە گیرەجك.‏ (şimdi benüm kumrıcığum kafesine girecek) → Teraz moja gołąbeczka wejdzie do swojej klatki[8].
(2.1) اگننە خلعة گیردی.‏ (eğnine hil’at geyürdi) → Na plecy założył mu zaszczytną szatę[2].
składnia:
(1.1) C. + گیرمك → wchodzić w + B. (coś) / do + D. (czegoś)
(1.2) C. + گیرمك → wdawać się w + B. (coś)
(2.1) B. + C. + گیرمك → kazać + C. (komuś) włożyć + B. (coś), odziewać + B. (kogoś) w + B. (coś)
kolokacje:
(1.1) ایچرو گیرمك (içerü girmek) = ایچرویە گیرمك (içerüye girmek) → wchodzić do środka / w głąb[3][4]
(1.1) آرایە گیرمك (araya girmek) = اورتەیە گیرمك (ortaya girmek) → wchodzić (po)między; przen. pośredniczyć[3][4]
(1.1) گمیە گیرمك (gemiye girmek) → wchodzić na pokład statku, wsiadać na statek[3]
(1.1) صولرە گیرمك (sulara girmek) → wchodzić do wody; t. brać kąpiel[4]
(1.1) پوصویە گیرمك (pusuya girmek) → wpadać w zasadzkę[3][4]
(1.2) گناهە گیرمك (günâha girmek) → popadać w grzech, wpadać w sidła grzechu, popełniać grzech, dopuszczać się grzechu[3][4]
(1.2) رقصە گیرمك (raksa girmek) → ruszać w tan, puszczać się w taniec, zaczynać tańczyć[4]
(1.2) یولە گیرمك (yola girmek) → (wy)ruszać w drogę, rozpoczynać podróż[3][4]
synonimy:
(1.1) داخل اولمق • دخول ایتمك
(1.2) داخل اولمق
(2.1) گیدرمك
antonimy:
(1.1) چقمق / چیقمق
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1-2) rzecz. گیرش / گیریش • گیریجی
(1.1-2) czas. گیردرمك • گیرگورمك • گیرشمك / گیریشمك • گیرشدرمك
(2.1) rzecz. گیش • گیسی • گیم
(2.1) czas. گیمك • گیلمك • گیدرمك • گینمك • گیندرمك
(2.1) przym. گیملو
związki frazeologiczne:
(1.1) الە گیرمك (ele girmek) = دستنە گیرمك (destine girmek) → wpadać w ręce (czyjeś)[4]
(1.1) صورتنە گیرمك … (… sûretine girmek) → przyjmować postać / przybierać wygląd (czegoś), zmieniać się / przeobrażać się / przechodzić (w coś)[3][4]
etymologia:
(1.1-2) praturk. *kīr- → wchodzić[9]; por. azer. girmək, turkm. girmek (gīrmek), tatar. керергә (керү), kaz. кіру, uzb. kirmoq, tuw. кирер, jak. киир, czuw. кӗр; źródłosłów dla tur. girmek
(2.1) forma sprawcza od osm. گیمك (geymek) → wkładać, wdziewać
uwagi:
(2.1) inna pisownia: گیورمك
źródła:
  1. 1 2 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „كیرمك” w: Franciscus à Mesgnien Meninski, Thesaurus linguarum orientalium Turcicæ, Arabicæ, Persicæ, t. II, nakładem autora, Wiedeń 1680-1687, s. 4114-4115 (wg kolumn).
  2. 1 2 3 4 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „giyürmek” w: XIII. yüzyıldan beri Türkiye Türkçesiyle yazılmış kitaplardan toplanan tanıklarıyla tarama sözlüğü, Türk Dil Kurumu, Ankara 1963-1977.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „كیرمك” w: Franciscus à Mesgnien Meninski, Thesaurus linguarum orientalium Turcicæ, Arabicæ, Persicæ, t. II, nakładem autora, Wiedeń 1680-1687, s. 4114 (wg kolumn).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „كیرمك” w: Julius Theodor Zenker, Türkisch-arabisch-persisches Handwörterbuch. Dictionnaire turc-arabe-persan, t. II, Verlag von Wilhelm Engelmann, Lipsk 1866-1876, s. 784.
  5. ↑ Dwukrotny zapis oryginalny: ڭِرُرْ (girür) w: Milan Adamović, Kelile ü Dimne. Türkische Handschrift T 189 der Forschungsbibliothek Gotha, Georg Olms Verlag, Hildesheim, Zurych, Nowy Jork 1994, ISBN 3-487-09909-8, s. 210 (wers 2951) i 222 (wers 3140).
  6. ↑ Yunus Emre, Księga dobrych rad. Risāletü’n-nushiyye, przeł. i oprac. Jan Ciopiński, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2005, ISBN 83-89899-12-4, s. 118 (wers 448).
  7. ↑ Milan Adamović, Kelile ü Dimne. Türkische Handschrift T 189 der Forschungsbibliothek Gotha, Georg Olms Verlag, Hildesheim, Zurych, Nowy Jork 1994, ISBN 3-487-09909-8, s. 210 (wers 2951).
  8. ↑ İbrahim Şinasi, Şair Evlenmesi / شاعر اولنمەسی w: Grażyna Zając, «Ożenek poety» İbrahima Şinasiego i narodziny teatru tureckiego, Księgarnia Akademicka, Kraków 2014, ISBN 978-83-7638-518-1, s. 66-67.
  9. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „ги:р-” w: Этимологический словарь тюркских языков, red. Эрванд Владимирович Севортян i in., t. III, Наука i in., Moskwa 1974–, s. 47.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.