święty
Sława świętego
Pozornie nie dbali o sławę święci. Zauważmy jednak, że św. Szymon Słupnik opisany w wierszu Grochowiaka gromadził wokół siebie tłumy, a św. Aleksy ( Legenda o św. Aleksym ) pozostawił list, w którym opisał swoje życie i motywy postępowania. Dbałość o sławę, a może nawet tanią popularność można zauważyć w postępowaniu pragnącej zostać świętą przeoryszy klasztoru – tytułowej bohaterki opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Matka Joanna od Aniołów .
Wojenni święci
Portret bezkompromisowego współczesnego męczennika za wiarę szkicuje w swych esejach Jan Józef Szczepański – ojciec Maksymilian Kolbe oddaje swoje życie za życie współwięźnia ( Święty ). O tym samym bohaterskim zakonniku opowiada film Krzysztofa Zanussiego Życie za życie. „Żydowskim świętym” nazywa się niekiedy dobrego doktora, utrwalonego w wielu tekstach kultury, m.in. w filmie Andrzeja Wajdy Korczak czy Pianiście Szpilmana.
Święty w nietypowej roli
W filmie Krzysztofa Kieślowskiego Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową święty objawia się w nietypowej roli. Jest bohaterem filmu, na planie którego przypadkowo znajduje się Tomasz. Akcja owego filmu rozgrywa się w średniowiecznej Francji. Na rynku mają wieszać zlęknionego koniokrada. I właśnie na tę egzekucję trafia św. Bernard z Clairvaux, mistyk, założyciel zakonu cystersów. Zabiera skazanego ze sobą,a po jakimś czasie wraca, aby go wydać sprawiedliwości. Tym razem...
Święty
Ludwik IX
Koronowany w 1226 po śmierci ojca, Ludwika VIII. Do czasu uzyskania pełnoletności rządy w jego imieniu sprawowała matka, Blanka Kastylijska. W czasie długiego panowania dążył do wzmocnienia państwa i władzy królewskiej.W latach 1236 i 1243 stłumił bunty wasali. Zreformował administrację i sądownictwo (ustawy z 1254 i 1256), powołał organy centralne państwa: Kurię Królewską, Radę Królewską oraz parlament. Wprowadził jednolity w całym państwie system monetarny (ustawy z 1263 i 1265). Zmusił...
Paweł z Tarsu
Urodził się w Tarsie w rodzinie żydowskiej, po ojcu przejął obywatelstwo rzymskie. Uczył się u Gamaliela,jednego z najlepszych nauczycieli w Jerozolimie. Brał udział w prześladowaniu chrześcijan. Ok. 36 przeżył objawienie na drodze do Damaszku i nawrócił się na chrześcijaństwo. Odtąd stał się niezwykle gorliwym misjonarzem nowej wiary. Odbył trzy podróże misyjne (45–49, 50–52, 53–58), które objęły m.in. Cypr, Grecję, Macedonię, Azję Mniejszą. W czasie ich trwania założył wiele gmin...
Król, władca
– To jest król! – Na Boga żywego! – zawołał Kmicic. Lecz w tejże chwili król się podniósł, bo ksiądz zaczął właśnie czytać ewangelię. Pan Andrzej ujrzał twarz wymizerowaną, żółtą i przezroczystą jak wosk kościelny. Oczy królewskie były wilgotne, a powieki zaczerwienione. Rzekłbyś, całe losy kraju odbiły się na tej szlachetnej twarzy, tyle w niej było bólu, cierpienia, troski. Noce bezsenne, rozdzielane między modlitwę a zmartwienie, zawody okrutne, tułactwo, opuszczenie, upokorzony...
Grzegorz I Wielki
Urodził się w rodzinie arystokratycznej. Ok. 570 został pretorem (namiestnikiem) Rzymu. Zrezygnował z urzędu po dwóch latach, poświęcając się życiu religijnemu,swój majątek oddał Kościołowi. Spędził sześć lat na dworze cesarza w Konstantynopolu jako wysłannik papieża, gdzie żył jak mnich. W 590 wybrano go na papieża. Uporządkował posiadłości ziemskie Kościoła (Patrymonium św. Piotra), tworząc jego bazę materialną, pozwalającą odgrywać znaczącą rolę w Rzymie i Italii. Podjął starania o...
Święty
1. ‘osoba kanonizowana’; 2. ‘cnotliwy, sprawiedliwy, bardzo dobry’; 3. ‘będący przedmiotem czci religijnej, należący do przedmiotów kultu’; 4. ‘taki, przeciw któremu nie można występować, nietykalny, nienaruszalny’.
Franciszek z Asyżu
Syn bogatego kupca, walczył jako żołnierz w wojnie z Perugią (1202), następnie w niewoli. Po powrocie do Asyżu stał się wędrownym kaznodzieją, prowadził życie wypełnione modlitwą, ascezą, służeniem ubogim, miłością bliźniego i całego świata. Wydziedziczony przez ojca. W 1210 wraz z 12 towarzyszami uzyskał w Rzymie od papieża Innocentego III zgodę na założenia nowego zakonu. Jego reguła, potwierdzona jedynie ustnie, zakładała wyrzeczenie się wszelkiej własności zarówno przez całą...
Lebbroso – „dobry trędowaty”
Opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Wieża przynosi obraz „dobrego trędowatego”, który nie tylko nie ulega niskim żądzom, ale wręcz wydaje się święty. Może stanowić wzór pobożności, łagodności i pokory. Jest współczesnym Hiobem. Człowiek ten godnie, w milczeniu znosi swe cierpienie. Szuka sobie małych przyjemności, takich jak hodowanie kwiatów, oglądanie pięknych widoków czy zabawy z pieskiem Miracolo. Siły dodaje mu modlitwa i obecność za murem mniej chorej, jak wydaje się...
Święty
A gdy się s nią pokładał, Tej nocy s nią gadał. Wrócił zasię pirścień jej, A rzekł tako do niej: „Ostawiam cię przy twym dziewstwie, Wróć mi ji, gdy będziewa oba w niebieskim krolewstwie. Jutroć się bierzę od ciebie Służyć temu, coż ci jest w niebie”. (Legenda o św. Aleksym) Motyw świętości w dzisiejszych czasach? Też. Ale zaczęło się od kreacji wczesnośredniowiecznych...
Świętość epoki współczesnej
W późniejszych tekstach kultury świętość wyrasta na wartość bardziej skomplikowaną i wielowymiarową. Mniej jest obrazów czy filmów sztampowych, realizujących ten sam schemat. Filmy współczesne pokazują świętych jako ludzi, którzy przeżywali swoje dramaty i wątpliwości, musieli do świętości dążyć, a nie po prostu byli święci. Film Jerzego Łukaszewicza Faustyna obrazuje odkrywanie powołania przez ubogą, pochodzącą z chłopskiej rodziny dziewczynę. Z kolei o drodze Żydówki Edyty Stein do...
Mikołaj II Romanow
Zasiadł na tronie w 1894 po śmierci ojca Aleksandra III. Kontynuator zachowawczej polityki, przeciwnik reform. Ulegał wpływom osób o podejrzanej reputacji, m.in. od 1906 G. Rasputina. Próbował stłumić rozwój niezależnego życia politycznego, represjonował działaczy powstałych nielegalnie partii i organizacji. Sprowokował przegraną wojnę z Japonią 1904–05. Odpowiedzialny za masakrę manifestantów w Petersburgu 1905 (tzw. krwawa niedziela). Jej następstwem była rewolucja 1905–07. Zmuszony do...
Włodzimierz Wielki
Po podziale w 970 Rusi Kijowskiej między synów przez księcia Świętosława, jako najmłodszy z braciotrzymał Nowogród. Po śmierci ojca w 972 został wygnany przez najstarszego Jaropełka. Kilka lat spędził na emigracji. Wrócił i stanął na czele opozycji, pokonał i zabił Jaropełka, w 980 władał już całą Rusią Kijowską. Prowadził politykę ekspansji terytorialnej i wzmacniania władzy książęcej. Zjednoczył plemiona wschodniosłowiańskie, wytyczył zachodnie i wschodnie granice państwa.W 981 zdobył...
Grzegorz VII
W młodości wstąpił do zakonu benedyktyńskiego na Awentynie, następnie przebywał w klasztorze w Cluny.Doradzał pięciu biskupom Rzymu. Wybrany na papieża w 1073 dzięki poparciu ludu rzymskiego, bez uzgodnienia kandydatury z królem niemieckim. Na synodach w 1074 i 1074 potwierdził wcześniej ogłoszone dekrety o zakazie symonii i nakazie celibatu. Autor notatki zwanej Dictatus papae, nie ujętej w formę urzędowego dokumentu, zawierającej postulaty zwierzchności władzy papieskiej nad cesarską,...
Święty bez Boga
Nad możliwością zostania świętym bez Boga zastanawia się bohater egzystencjalistycznej powieści Dżuma Alberta Camusa, ateista Jean Tarrou. Chce on postępować szlachetnie, nie spodziewając się wiecznej nagrody w niebie (zgodnie z zasadami większości egzystencjalistów). Udaje mu się to. Umiera z godnością. Świętym bez Boga można też chyba nazwać innego bohatera Dżumy – doktora Bernarda Rieux.
Benedykt z Nursji
Pochodził z bogatej rodziny rzymskiej Anicjuszów, studiował w Rzymie, naukę przerwał i następnie trzy lata żył jako pustelnik w górach koło Subiacowe Włoszech. Wkrótce powstała wokół niego grupa naśladowców.W 529 przeniósł się z nimi do Monte Cassino. Zbudował tam klasztor i ułożył przepisy organizujące tryb życia klasztornego, które stały się podstawą reguły zakonu benedyktynów, a zarazem całego ruchu monastycznego w Europie. Za przewodnie zasady nowej reguły uznał: ubóstwo, czystość i...
Święci męczennicy Rzymu
Postaci apostołów, męczenników pojawiają się w licznych filmach poświęconych Chrystusowi. Pierwsi chrześcijanie – historyczni święci (Piotr i Paweł) i postaci fikcyjne pojawiają się w powieści Henryka Sienkiewicza Quo vadis oraz wielu jej współczesnych ekranizacjach (ostatniej dokonał Jerzy Kawalerowicz). Zostają oni ukazani jako ludzie wierzący swemu Bogu, spotykający się potajemnie, bo są prześladowani przez cesarza; szlachetni i faktycznie wcielający w życie zasady swej religii:...
Asceci średniowiecza
Święty był wzorcem osobowym hagiograficznej literatury średniowiecza.Pisano wówczas, według określonego, sztampowego schematu, liczne żywoty świętych. Najbardziej popularne były te wychwalające ascezę lub męczeńską śmierć. Święty na ogół był zakonnikiem, a jeśli nawet jako osoba świecka zawierał związek małżeński, zachowywał czystość, jak św. Kinga, która ubłagała męża, władcę Polski, by nie żyli ze sobą jak mąż z żoną. Aleksy uciekł z domu w noc poślubną ( Legenda o św. Aleksym ). Na ogół...
Loyola Ignacy
Urodzony i wychowany w szlacheckiej rodzinie. Oficer w służbie wicekróla Nawarry podczas wojny z Francją. W czasie leczenia ciężkiej rany przeżył przemianę duchową. Lata 1920–22spędził w grocie koło Manresy medytując i prowadząc surowe ćwiczenia pokutne. Wówczas napisał Ćwiczenia duchowe. Odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej, studiował w Paryżu, gdzie wokół niego zgromadziła się grupa towarzyszy. W 1534 wraz z nimi założył wspólnotę, składając śluby czystości i ubóstwa. Od 1537 prowadził we...
Średniowiecze : Ważni bohaterowie literaccy
Rycerz – jest wierny słowom, które wypowiedział, i wybrance swego serca; kieruje się w życiu honorem i odwagą, jest mistrzem w walkach rycerskich. I, oczywiście, jest także pobożny (tak jak tytułowy bohater Pieśni o Rolandzie). Święty – wyrzeka się przyjemności ziemskich i cielesnych, jego życie sprowadza się do ascezy, umartwiania ciała, ubóstwa, pobożności w połączeniu z medytacją. Święty ma też zdolność czynienia cudów. Takie życie wiedli św. Aleksy, św. Kinga i św. Jerzy walczący...
Jestem świętym Aleksym i spróbuję przedstawić swoją kartkę z pamiętnika
Urodziłem się w bogatej rodzinie. Niczego nigdy mi nie brakowało. Zawsze dostawałem to o co prosiłem. W mojej miejscowości wszyscy mnie znali i szanowali. Jednak to mi nie odpowiadało. Nie byłem szczęśliwy. Pewnego razu moi rodzice zadecydowali o...
Asceta i rycerz, jako dwie różne średniowieczne postawy (parenetyczny charakter lit. średniowiecza)
Wsceta i rycerz stanowią dwa podstawowe wzorce osobowe propagowane w parenetycznej literaturze średniowiecznej, obok postawy franciszkańskiej; trzeba wspomnieć, że pareneza polega właśnie na propagowaniu pewnych wzorców osobowych, ideałów i...
Średniowiecze - konspekt. Sztuka barokowa
9-10. „Bogurodzica” jako zabytek języka polskiego, historia utworu, walory literackie „Bogurodzica” jest najwspanialszą i najstarszą polską pieśnią religijną. Nie znamy dokładnej daty jej powstania. Jej powstanie wiąże się z okresem pomiędzy...
Która z filozofii i postaw życiowych św. Aleksego czy św. Franciszka jest mi bliższa i dlaczego?
Utwory, w których poznajemy żywot św. Franciszka z Asyżu oraz św. Aleksego reprezentują nurt średniowiecznej literatury hagiograficznej. Obaj święci mają zbliżone wzorce osobowe. Pochodzą oni z zamożnych rodzin. Zostawiają cały majątek oraz swoich...
Świętość.
Święty - co rozumiemy pod tym pojęciem? Cóż to za osoba? Jakie były i są warunki uzyskania kanonizacji (bo tylko z tym mi się to kojarzy)? Przyjrzyjmy się może niektórym postaciom i spróbujmy w ten sposób odpowiedzieć na powyższe pytania....
Wizerunki świętych i rycerzy w literaturze
Wymienione w tytule pracy motywy literackie swój początek, jak się łatwo domyślić, mają już we wczesnym średniowieczu. Równie oczywisty jest fakt, że większość dzieł, w których występują, nawiązuje, lub wręcz pochodzi z tych właśnie, tchnących...
Człowiek współczesny wobec ideałów średniowiecza
Od okresu średniowiecza minęło już ok. V wieków i świat tamtego czasu zmienił się w dużym stopniu. Najbardziej jednak zmienili się ludzie, ich poglądy, problemy i, co najbardziej różni nas od tamtej epoki, podejście do życia. Odzwierciedlenia...
Literackie wzory osobowe na przestrzeni średniowiecza, renesansu, baroku
Literackie wzory osobowe. Dokonaj oceny konkretnych postaw na podstawie analizy wybranych utworów. W średniowieczu kreuje się obraz ascety/świętego . W średniowieczu mocno zakorzeniło się chrześcijaństwo, nic więc dziwnego, że panowała moda na...
Inny świat
Jest to najwybitniejszy utwór nurtu literatury łagrowej. Zbliża się swoją formą do powieści, opartej na przeżyciach autora. Herling-Grudziński wielokrotnie odwołuje się do twórczości Fiodora Dostojewskiego, szczególnie do Zapisków z martwego domu,...
Człowiek i jego wartości.
Człowiek i jego świat wartości. Człowiek zawsze szukał w literaturze odpowiedzi na pytania o sens własnej egzystencji, o sposób rozumienia świata i samego siebie, o ideały, ku którym ma dążyć, o system wartości, jaki powinien wyznawać. Literatura...
Wzory ideowe epoki Średniowiecza.
Każda epoka tworzy własne , zgodne ze swoją ideologią wzory zachowań ludzkich i stara się je upowszechniać . Mogą one mieć charakter ogólny , powszechny , bądź elitarny czy klasowy . W średniowieczu wykształciły się dwa typy wyidealizowanych...
"Kwiatki świętego Franciszka" to utwór hagiograficzny - rozprawka
Żarliwa wiara w Boga, umartwianie się, a także surowy tryb życia to niewątpliwie cechy ascety. Asceta natomiast jest to człowiek całkowicie oddany Bogu, na podstawie życia którego spisano hagiografie, tj. żywotopisarstwo świętego. Przedstawia ona...
Przykłady swiętych w różnych epokach
Słowo “święty” jest najczęściej kojarzone z czymś wzniosłym, szlachetnym i wzbudza szczególne uczucia. Kim są święci ludzie i co ich charakteryzuje? Czy są to ci, którzy przybierają pobożną minę, zatapiają się w mistycznej kontemplacji i nie...
Średniowieczny wzorzec Władcy, Świętego i Rycerza-rozważ problem odwołując się do wybranych utworów literackich.
Okres Średniowiecza był najdłuższą epoką w dziejach nowożytnych i był uznawany za czasy zacofania i upadku kultury ,jednak oprócz wielu zjawisk negatywnych niesie wiele pozytywnych. Jakie postawy i wzorce kształtowały się, skąd brano...
Wzorce osobowe Średniowiecza - rozwiń temat na podstawie poznanych tekstów literatury średniowiecznej.
Średniowiecze to termin na określenie dziejów w kulturze i historii, obejmujący czas miedzy starożytnością, a nowożytnością. Wykształciły się w nim pewne wzorce osobowe, ideały postaw i zachowań ludzkich. Było one rozpowszechniane przez ówczesną...
Czy w dzisiejszych czasach łatwo zostać świętym?
W dzisiejszych czasach wielu ludzi uważa, że trudno zostać świętym, jednak ja nie zgadzam się z tym twierdzeniem. Postaram się to uzasadnić odpowiednimi argumentami. Po pierwsze – nie ma ludzi idealnych, każdy jest grzeszny, a mimo to coraz...