sowizdrzał (język polski)

Dyl Sowizdrzał

wymowa:

IPA: [sɔˈvʲizḍʒaw], AS: [sovʹizḍžau̯], zjawiska fonetyczne: zmięk.• udziąs.

​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) przest. żartowniś charakteryzujący się prześmiewczą i niepokorną postawą wobec wysoko postawionych osób oraz wobec oficjalnych norm społeczno-kulturowych

odmiana:

(1.1)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	sowizdrzał	sowizdrzałowie
dopełniacz	sowizdrzała	sowizdrzałów
celownik	sowizdrzałowi	sowizdrzałom
biernik	sowizdrzała	sowizdrzałów
narzędnik	sowizdrzałem	sowizdrzałami
miejscownik	sowizdrzale	sowizdrzałach
wołacz	sowizdrzale	sowizdrzałowie
depr. M. i W. lm: (te) sowizdrzały

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) dowcipniś, figlarz, filut, wesołek

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

(1.1) błazen

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. sowizdrzalstwo n

przym. sowizdrzalski

związki frazeologiczne:

etymologia:

Od Dyla Sowizdrzała (niem. Till Eulenspiegel < dolnoniem. Dyl Ulenspegel), postaci z folkloru północnych Niemiec. Polskie słowo, niegdyś zapisywane też sowiźrzał, to kalka przydomka niem. Eulenspiegel rozbitego na Eule → sowa + Spiegel → zwierciadło (st.pol. źrzadło^[1]). Istnieją sugestie, że ten dolnoniemiecki przydomek był grą słów z dolnoniem. ul'n + Spegel → dosł. wytrzyj^[2] (mi) lustro^[3], przy czym "lustro" należy rozumieć jak w dzisiejszej polskiej gwarze łowieckiej, gdzie oznacza jasny zad zwierzyny płowej. Cały przydomek miałby więc być odpowiednikiem podałuj mnie w dupę^[4].

uwagi:

tłumaczenia:

• niemiecki: (1.1) Eulenspiegel m
• wilamowski: (1.1) suøvižoł m

źródła: