dziadek (język polski)

dziadek (1.1-2) z wnukiem

dziadkowie (1.3)

dziadek (2.1)

wymowa:

IPA: [ˈʥ̑adɛk], AS: [ʒ́adek], zjawiska fonetyczne: zmięk. ​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) ojciec ojca

(1.2) ojciec matki

(1.3) pot. starszy pan, mężczyzna w podeszłym wieku

(1.4) karc. w brydżu: wymyślony gracz, który zastępuje brakującego partnera

(1.5) daw. wojsk. Józef Piłsudski^[1]

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(2.1) zob. dziadek do orzechów

(2.2) środ. żegl. fala zalewająca pokład

odmiana:

(1.1-4)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	dziadek	dziadkowie
dopełniacz	dziadka	dziadków
celownik	dziadkowi	dziadkom
biernik	dziadka	dziadków
narzędnik	dziadkiem	dziadkami
miejscownik	dziadku	dziadkach
wołacz	dziadku	dziadkowie
depr. M. i W. lm: (te) dziadki

przykłady:

(1.1) Mój dziadek ma osiemdziesiąt lat.

(1.4) Skoro jest nas tylko trzech, to zagrajmy chociaż z dziadkiem.

składnia:

kolokacje:

(1.1-2) dziadek stryjeczny / wujeczny

synonimy:

(1.1) dziadek ojczysty, gw. (Górny Śląsk) starzyk, upa

(1.2) dziadek macierzysty, gw. (Górny Śląsk) starzyk, upa

(1.3) staruszek, gw. (Górny Śląsk) starzyk

(2.2) dziad

antonimy:

(1.3) chłopiec, dziecko, młodzieniaszek, młodzieniec, młodzik

hiperonimy:

(1.1) ascendent

(1.2) ascendent

hiponimy:

holonimy:

(1.1) dziadkowie

(1.2) dziadkowie

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. dziad m, dziady nmos, dziadkowie mos, dziadostwo n, dziadzienie n, zdziadzienie n

zdrobn. dziadziuś m, dziadunio m, dziadeczek m

zgrub. dziadyga m

czas. dziadzieć ndk., zdziadzieć dk.

przym. dziadkowy, dziadowski

związki frazeologiczne:

dziadek do orzechów • dziadek z miedzianą brodą • leśny dziadek • nie śmiej się, dziadku, z czyjegoś wypadku / nie śmiej się, dziadku, z czyjegoś wypadku – dziadek się śmiał i to samo miał • gdyby babcia miała wąsy, toby była dziadkiem

etymologia:

uwagi:

zob. też dziadek w Wikipedii

zob. też dziadek w Wikicytatach

(1.4) por. czwarty do brydża

tłumaczenia:

(2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: dziadek do orzechów

• afrykanerski: (1.1) oupa
• ajnoski: (1.1) エカㇱ
• angielski: (1.1) grandfather, granddad, grandpa; (1.2) grandfather, granddad, grandpa
• arabski: (1.1) جد m; (1.2) جد m
• baskijski: (1.1) aitona, aitaita; (1.2) aitona, aitaita
• białoruski: (1.1) дзядуля m; (1.2) дзядуля m
• bułgarski: (1.1) дядо m; (1.2) дядо m
• chiński standardowy: (1.1) 爷爷 (yéye); (1.3) 爷爷 (yéye)
• chorwacki: (1.1) djed m; (1.2) djed m
• czeski: (1.1) dědeček m, děd m, děda m; (1.2) dědeček m, děd m, děda mů (1.3) dědeček m
• czukocki: (1.1) миргын
• dolnołużycki: (1.1) starki m, stary nan m; (1.2) starki m, stary nan m; (1.3) źěd
• duński: (1.1) farfar w; (1.2) morfar w; (1.3) olding w
• esperanto: (1.1) avo
• estoński: (1.1) vanaema
• fiński: (1.1) isoisä; (1.2) isoisä
• francuski: (1.1) grand-père m, papy m; (1.2) grand-père m, papy m
• galicyjski: (1.1) avó m; (1.2) avó m
• górnołużycki: (1.1) dźěd m; (1.2) dźěd m
• grenlandzki: (1.1) aataq; (1.2) aataq
• gruziński: (1.1) ბაბუა
• hebrajski: (1.1) סב m (saw), סבא m (saba); (1.2) סב m (saw), סבא m (saba)
• hetycki: 𒄷𒀪𒄩𒀸
• hiszpański: (1.1) abuelo m; (1.2) abuelo m; (1.3) abuelo m
• ido: (1.1) avulo; (1.2) avulo
• irlandzki: (1.1) seanathair m
• islandzki: (1.1) afi m; (1.2) afi m
• jidysz: (1.1) זיידע m (zejde); (1.2) זיידע m (zejde)
• kabowerdeński: (1.1) donu m; (1.2) donu m
• kannada: (1.1) ತಾತ m; (1.2) ತಾತ m
• kaszubski: (1.1) stark m
• kataloński: (1.1) avi m, iaio m
• koreański: (1.1) 할아버지; (1.2) 외할아버지
• kurmandżi: (1.1) bapîr m; (1.2) bapîr m
• litewski: (1.1) senelis m; (1.2) senelis m
• luksemburski: (1.1) Grousspapp m; (1.2) Grousspapp m
• łaciński: (1.1) avus m; (1.2) avus m
• maltański: (1.1) nannu m; (1.2) nannu m
• marwari: (1.1) दादो m; (1.2) दादो m
• maya: (1.1) nohoch taat, nohoch taatah; (1.2) nohoch taat, nohoch taatah
• mongolski: (1.1) өвөө
• niderlandzki: (1.1) grootvader, opa; (1.2) grootvader, opa
• niemiecki: (1.1) Großvater m, Opa m; (1.2) Großvater m, Opa m; (1.3) Opa; (1.4) Tisch m, Strohmann m
• norweski (bokmål): (1.1) bestefar m; (1.2) bestefar m
• nowogrecki: (1.1) παππούς m; (1.2) παππούς m; (1.3) παππούς m
• ormiański: (1.1) պապ
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1-2)
• portugalski: (1.1) avô m
• rosyjski: (1.1) дедушка m; (1.2) дедушка m; (1.3) дедушка m
• sindhi: (1.1) ڏاڏو m; (1.2) نانو m
• słowacki: (1.1) dedo m, dedko m, starý otec m; (1.2) dedo m, dedko m, starý otec m
• słoweński: (1.1) dedek m; (1.2) dedek m
• suahili: (1.1) babu; (1.2) babu
• sycylijski: (1.1) nonnu m; (1.2) nonnu m
• szwedzki: (1.1) farfar w; (1.2) morfar w
• tajski: (1.1) ปู่
• tamilski: (1.1) தாத்தா
• tupinambá: (1.1) amỹîa
• tuvalu: (1.1) tupuna tagata
• tybetański: (1.1) སྤོ་ལགས; (1.2) སྤོ་ལགས
• ukraiński: (1.1) дід, дідусь m; (1.2) дід, дідусь m
• wenedyk: (1.1) potrun m
• węgierski: (1.1) nagyapa; (1.2) nagyapa
• wilamowski: (1.1) dziada m, dziodek m, dźjȧda m, dźada m, dźjada m; (1.2) dziada m, dziodek m, dźjȧda m, dźada m, dźjada m; (1.3) dziada m, dziodek m, dźjȧda m, dźada m, dźjada m
• włoski: (1.1) nonno; (1.2) nonno
• zazaki: (1.1) bakal; (1.2) bakal

źródła: