żreć (język polski)

wymowa:

IPA: [ʒrɛʨ̑], AS: [žreć], ​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) o zwierzęciu: jeść^[1]

(1.2) posp. obraź. o człowieku: jeść chciwie, łapczywie lub niechlujnie^[1][2]

(1.3) o rdzy lub substancji chemicznej: niszczyć, przeżerać^[1][2]

(1.4) powodować pieczenie^[1]

(1.5) przen. o uczuciu, doznaniu itp.: opanowywać, męczyć kogoś^[1][2]

czasownik zwrotny niedokonany żreć się (dk. brak)

(2.1) gryźć, kąsać jeden drugiego^[2]

(2.2) pot. kłócić się z kimś^[3], dokuczać sobie wzajemnie, żyć w niezgodzie^[2]

odmiana:

(1.1-5) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		żreć
czas teraźniejszy		żrę	żresz	żre	żremy	żrecie	żrą
czas przeszły	m	żarłem	żarłeś	żarł	żarliśmy	żarliście	żarli
	ż	żarłam	żarłaś	żarła	żarłyśmy	żarłyście	żarły
	n	żarłom	żarłoś	żarło
tryb rozkazujący		niech żrę	żryj	niech żre	żryjmy	żryjcie	niech żrą
pozostałe formy czas przyszły m będę żarł, będę żreć będziesz żarł, będziesz żreć będzie żarł, będzie żreć będziemy żarli, będziemy żreć będziecie żarli, będziecie żreć będą żarli, będą żreć ż będę żarła, będę żreć będziesz żarła, będziesz żreć będzie żarła, będzie żreć będziemy żarły, będziemy żreć będziecie żarły, będziecie żreć będą żarły, będą żreć n będę żarło, będę żreć będziesz żarło, będziesz żreć będzie żarło, będzie żreć czas zaprzeszły m żarłem był żarłeś był żarł był żarliśmy byli żarliście byli żarli byli ż żarłam była żarłaś była żarła była żarłyśmy były żarłyście były żarły były n żarłom było żarłoś było żarło było forma bezosobowa czasu przeszłego żarto tryb przypuszczający m żarłbym, byłbym żarł żarłbyś, byłbyś żarł żarłby, byłby żarł żarlibyśmy, bylibyśmy żarli żarlibyście, bylibyście żarli żarliby, byliby żarli ż żarłabym, byłabym żarła żarłabyś, byłabyś żarła żarłaby, byłaby żarła żarłybyśmy, byłybyśmy żarły żarłybyście, byłybyście żarły żarłyby, byłyby żarły n żarłobym, byłobym żarło żarłobyś, byłobyś żarło żarłoby, byłoby żarło imiesłów przymiotnikowy czynny m żrący, nieżrący ż żrąca, nieżrąca żrące, nieżrące n żrące, nieżrące imiesłów przymiotnikowy bierny m żarty, nieżarty żarci, nieżarci ż żarta, nieżarta żarte, nieżarte n żarte, nieżarte imiesłów przysłówkowy współczesny żrąc, nie żrąc rzeczownik odczasownikowy żarcie, nieżarcie

(2.1-2) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		żreć się
czas teraźniejszy		żrę się	żresz się	żre się	żremy się	żrecie się	żrą się
czas przeszły	m	żarłem się	żarłeś się	żarł się	żarliśmy się	żarliście się	żarli się
	ż	żarłam się	żarłaś się	żarła się	żarłyśmy się	żarłyście się	żarły się
	n	żarłom się	żarłoś się	żarło się
tryb rozkazujący		niech się żrę	żryj się	niech się żre	żryjmy się	żryjcie się	niech się żrą
pozostałe formy czas przyszły m będę się żarł, będę się żreć będziesz się żarł, będziesz się żreć będzie się żarł, będzie się żreć będziemy się żarli, będziemy się żreć będziecie się żarli, będziecie się żreć będą się żarli, będą się żreć ż będę się żarła, będę się żreć będziesz się żarła, będziesz się żreć będzie się żarła, będzie się żreć będziemy się żarły, będziemy się żreć będziecie się żarły, będziecie się żreć będą się żarły, będą się żreć n będę się żarło, będę się żreć będziesz się żarło, będziesz się żreć będzie się żarło, będzie się żreć czas zaprzeszły m żarłem się był żarłeś się był żarł się był żarliśmy się byli żarliście się byli żarli się byli ż żarłam się była żarłaś się była żarła się była żarłyśmy się były żarłyście się były żarły się były n żarłom się było żarłoś się było żarło się było forma bezosobowa czasu przeszłego żarto się tryb przypuszczający m żarłbym się, byłbym się żarł żarłbyś się, byłbyś się żarł żarłby się, byłby się żarł żarlibyśmy się, bylibyśmy się żarli żarlibyście się, bylibyście się żarli żarliby się, byliby się żarli ż żarłabym się, byłabym się żarła żarłabyś się, byłabyś się żarła żarłaby się, byłaby się żarła żarłybyśmy się, byłybyśmy się żarły żarłybyście się, byłybyście się żarły żarłyby się, byłyby się żarły n żarłobym się, byłobym się żarło żarłobyś się, byłobyś się żarło żarłoby się, byłoby się żarło imiesłów przymiotnikowy czynny m żrący się, nieżrący się ż żrąca się, nieżrąca się żrące się, nieżrące się n żrące się, nieżrące się imiesłów przymiotnikowy bierny m żarty, nieżarty żarci, nieżarci ż żarta, nieżarta żarte, nieżarte n żarte, nieżarte imiesłów przysłówkowy współczesny żrąc się, nie żrąc się rzeczownik odczasownikowy żarcie się, nieżarcie się

przykłady:

(1.1) Prosięta żarły aż miło.

(1.2) Żryj to szybciej!

składnia:

kolokacje:

(1.2) żreć obiad

synonimy:

(1.2) pot. wcinać, szamać; wulg. wpierdalać; daw. pot. ćpać

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. żerca mos, żer m, żerowisko n, żarłok m, żarłocznik m, żarłoctwo n, żarło n, żarłacz m, żarcie n, zżarcie n, żarłoczność ż

czas. zeżreć dk.

przym. żarłoczny, żarłocki

przysł. żarłocznie

przyr. -żerny

związki frazeologiczne:

żreć jak świnia

etymologia:

prasł. *žerti^[4] < prabałtosł. *gerˀtei → pożreć, wychlipać, wychłeptać < praindoeur. *gʷerh₃- → pożerać

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.2) gobble, guzzle, guzzel
• białoruski: (1.1) жраць, жэрці; (1.2) жраць, жэрці
• dolnołużycki: (1.1) žraś; (1.2) žraś
• duński: (1.1) æde; (1.2) æde; (1.3) ætse
• esperanto: (1.1) vori; (1.2) vori
• japoński: (1.2) 食う (くう, kuu)
• łaciński: (1.1) lurco; (1.2) lurco
• niemiecki: (1.1) fressen; (1.2) fressen
• rosyjski: (1.1) жрать; (1.2) жрать
• ukraiński: (1.1) жерти; (1.2) жерти; (1.3) жерти
• wilamowski: (1.1) frasa, frassa, fraosa; (1.2) frasa, frassa, fraosa
• włoski: (1.2) abbuffarsi, rimpinzarsi, strafogarsi, strippare, tranguggiare

źródła: