Obłuda
Dewocja odbierająca zdrowy rozsądek
Najbardziej chyba znanym utworem o dewocji i rzekomej pobożności jest Świętoszek Moliera. Tytułowy bohater utworu, Tartuffe, wprowadza w błąd pobożnego pana domu, łatwowiernego i kierującego się pozorami Orgona. Obłudnik, zyskawszy bezgraniczne zaufanie gospodarza, z przesadną, dewocyjną gorliwością oddaje się praktykom religijnym, faktycznie jednak próbuje użyć życia kosztem Orgona: wzbogacić się, a nawet uwieść mu żonę. Orgon jest ślepy na wszystko: wierzy bardziej dobrej opinii...
obłuda
1. ‘nieszczere, dwulicowe zachowanie; fałsz, hipokryzja’ (od XV w.); 2. ‘przywidzenie, widziadło, mara; złudzenie, zawodne myśli; brednia’
Kobieta wyrachowana
PODSTOLINA Tak jest, wierzę – już się stało. Więc wam powiem – i niemało: Chciałam za mąż wyjść czym prędzej, By nie zostać całkiem w nędzy. Ów majątek zapisany – Na czas tylko był mi dany. (Aleksander Fredro, Zemsta ) Albo inna znajomość, jakaś pani Meliton, która zaszczyca nas wizytami od chwili powrotu Stasia z Bułgarii. Chuda baba, mała, trajkocze jak młyn, a czujesz, że mówi tylko to, co chce powiedzieć. Wpada raz, w końcu maja: – Jest pan Wokulski? Pewno nie ma, spodziewam...
Dulszczyzna jako synonim podwójnej moralności
Przede wszystkim pani Dulska jest obłudna. Właścicielka krakowskiej kamienicy – tytułowa bohaterka dramatu Zapolskiej, nie toleruje złej opinii, dlatego nie zezwala na „lumpowanie się” syna Zbyszka po mieście, daje jednak ciche przyzwolenie na jego romans ze służącą (dopóki dziewczyna nie zachodzi w ciążę). Jej usta są pełne frazesów na temat moralności, jest zwolenniczką surowych obyczajów, nie przeszkadzają jej one jednak skąpo ubierać córek, Meli i Hesi,na lekcje tańca – Dulska wie...
Tyran
ANTYGONA O tak! Czyż nie wiesz, że z poległych braci Kreon jednemu wręcz odmówił grobu? Że Eteokla, jak czynić przystoi, Pogrzebał w ziemi wśród umarłych rzeszy, A zaś obwieścił, aby Polinika Nieszczęsne zwłoki bez czci pozostały, By nikt ich płakać, nikt grześć się nie ważył; Mają więc leżeć bez łez i bez grobu, Na pastwę ptakom żarłocznym i strawę. Słychać, że Kreon czci godny dla ciebie, Co mówię, dla mnie też wydał ten ukaz I że tu przyjdzie, by tym go ogłosić, Co go nie znają, nie...