rozbić (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈrɔzbʲiʨ̑], AS: [rozbʹić], zjawiska fonetyczne: zmięk. ​

znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (ndk. rozbijać)

(1.1) uderzeniem, uderzeniami rozłupać coś na części, na kawałki^[1]

(1.2) rozdrobnić coś przez poddanie obróbce mechanicznej^[1]

(1.3) książk. pokonać nieprzyjaciela w walce, rozproszyć siły nieprzyjaciela^[1]

(1.4) uszkodzić część ciała przez uderzenie lub upadek^[1]

(1.5) zniszczyć coś przez uderzenie

czasownik zwrotny dokonany rozbić się (ndk. rozbijać się)

(2.1) rozpaść się na kawałki

(2.2) ulec wypadkowi^[1]

odmiana:

(1.1-5) koniugacja VIa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozbić
czas przyszły prosty		rozbiję	rozbijesz	rozbije	rozbijemy	rozbijecie	rozbiją
czas przeszły	m	rozbiłem	rozbiłeś	rozbił	rozbiliśmy	rozbiliście	rozbili
	ż	rozbiłam	rozbiłaś	rozbiła	rozbiłyśmy	rozbiłyście	rozbiły
	n	rozbiłom	rozbiłoś	rozbiło
tryb rozkazujący		niech rozbiję	rozbij	niech rozbije	rozbijmy	rozbijcie	niech rozbiją
pozostałe formy czas zaprzeszły m rozbiłem był rozbiłeś był rozbił był rozbiliśmy byli rozbiliście byli rozbili byli ż rozbiłam była rozbiłaś była rozbiła była rozbiłyśmy były rozbiłyście były rozbiły były n rozbiłom było rozbiłoś było rozbiło było forma bezosobowa czasu przeszłego rozbito tryb przypuszczający m rozbiłbym, byłbym rozbił rozbiłbyś, byłbyś rozbił rozbiłby, byłby rozbił rozbilibyśmy, bylibyśmy rozbili rozbilibyście, bylibyście rozbili rozbiliby, byliby rozbili ż rozbiłabym, byłabym rozbiła rozbiłabyś, byłabyś rozbiła rozbiłaby, byłaby rozbiła rozbiłybyśmy, byłybyśmy rozbiły rozbiłybyście, byłybyście rozbiły rozbiłyby, byłyby rozbiły n rozbiłobym, byłobym rozbiło rozbiłobyś, byłobyś rozbiło rozbiłoby, byłoby rozbiło imiesłów przymiotnikowy przeszły m rozbity, nierozbity rozbici, nierozbici ż rozbita, nierozbita rozbite, nierozbite n rozbite, nierozbite imiesłów przysłówkowy uprzedni rozbiwszy rzeczownik odczasownikowy rozbicie, nierozbicie

(2.1-2) koniugacja VIa

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		rozbić się
czas przyszły prosty		rozbiję się	rozbijesz się	rozbije się	rozbijemy się	rozbijecie się	rozbiją się
czas przeszły	m	rozbiłem się	rozbiłeś się	rozbił się	rozbiliśmy się	rozbiliście się	rozbili się
	ż	rozbiłam się	rozbiłaś się	rozbiła się	rozbiłyśmy się	rozbiłyście się	rozbiły się
	n	rozbiłom się	rozbiłoś się	rozbiło się
tryb rozkazujący		niech się rozbiję	rozbij się	niech się rozbije	rozbijmy się	rozbijcie się	niech się rozbiją
pozostałe formy czas zaprzeszły m rozbiłem się był rozbiłeś się był rozbił się był rozbiliśmy się byli rozbiliście się byli rozbili się byli ż rozbiłam się była rozbiłaś się była rozbiła się była rozbiłyśmy się były rozbiłyście się były rozbiły się były n rozbiłom się było rozbiłoś się było rozbiło się było forma bezosobowa czasu przeszłego rozbito się tryb przypuszczający m rozbiłbym się, byłbym się rozbił rozbiłbyś się, byłbyś się rozbił rozbiłby się, byłby się rozbił rozbilibyśmy się, bylibyśmy się rozbili rozbilibyście się, bylibyście się rozbili rozbiliby się, byliby się rozbili ż rozbiłabym się, byłabym się rozbiła rozbiłabyś się, byłabyś się rozbiła rozbiłaby się, byłaby się rozbiła rozbiłybyśmy się, byłybyśmy się rozbiły rozbiłybyście się, byłybyście się rozbiły rozbiłyby się, byłyby się rozbiły n rozbiłobym się, byłobym się rozbiło rozbiłobyś się, byłobyś się rozbiło rozbiłoby się, byłoby się rozbiło imiesłów przymiotnikowy przeszły m rozbity, nierozbity rozbici, nierozbici ż rozbita, nierozbita rozbite, nierozbite n rozbite, nierozbite imiesłów przysłówkowy uprzedni rozbiwszy się rzeczownik odczasownikowy rozbicie się, nierozbicie się

przykłady:

(1.1) Nie umiem tak rozbić jajko, by skorupka nie wpadła do miski.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) stłuc, zbić

(1.4) odnieść zwycięstwo, pobić, pokonać, przemóc, rozgromić, zetrzeć w proch, przest. znieść, zwyciężyć

(1.5) książk. obrócić w niwecz, książk. obrócić w perzynę, stłuc, strzaskać, zdewastować, zdruzgotać, zmiażdżyć, zniszczyć, zniweczyć, zrównać z ziemią

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. rozbicie n, bicie n, rozbijanie n, rozbitek m, rozbitki nmos

czas. bić ndk., bijać dk., rozbijać ndk., porozbijać dk.

związki frazeologiczne:

rozbić buty • rozbić w drobny mak • rozbić bank • rozbić namiot • rozbić obóz

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) break; (1.3) beat; (1.4) hurt; (2.1) break, break apart; (2.2) crash
• baskijski: (1.1) puskatu, hautsi, apurtu
• esperanto: (1.1) frakasi
• kataloński: (2.2) estavellar-se
• niderlandzki: (1.1) breken; (2.1) breken, opbreken
• tuvalu: (1.1) fatifati
• włoski: (1.1) spaccare; (1.3) sgominare

źródła: