Powstanie styczniowe
Powstanie
Nie dużo nas było, może osób kilka, bo inni ludzie na swoich podwórkach zgromadzali się i, tak samo jak my, kupkami stojąc, wszyscy ku stronie piasków obróceni, stuków i grzmotów słuchali, co tam toczyły się i turkotały, to dłużej, to krócej, to prędko, to pomaleńku, jakby z całego nieba pioruny zebrały się i w te miejsce biły. Słowik już wtenczas nie śpiewał, tylko gdzieniegdzie podejmowały się znad boru chmury wszelakiego ptastwa i jak zwariowane, z przeraźliwymi krzykami latały nad...
Ubożenie szlachty
Odrębnym zagadnieniem jest ubożenie szlachty, między innymi w wyniku carskich represji po powstaniu styczniowym. Biednieją Niechcicowie z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, zmuszeni do zarządzania cudzymi majątkami, Orzelscy z Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, rezydenci u bogatszych kuzynów, i Korczyńscy, coraz biedniejsi posiadacze majątku z tej samej powieści. Salomea Brynicka, bohaterka Wiernej rzeki , i jej sługa cierpią głód, zamknięci w dworze w czasach, gdy dogorywa powstanie. Biednieją...
Przegląd postaci
Jedną z takich postaci był bohater Granicy Zofii Nałkowskiej Walerian Ziembiewicz.Utracił własny majątek i wniesiony przez żonę posag. Został rządcą cudzego majątku w Boleborzy. Na tym stanowisku również nie radził sobie najlepiej. Nie był w stanie pokryć kosztów studiów syna, dlatego Zenon skorzystał z pomocy bogatszych osób, a potem całe życie pokutował, spłacając tym ludziom długi wdzięczności... Nie zawsze był przy tym w zgodzie ze swoimi poglądami, szedł na kompromisy moralne, ale i...
Romantyczna konspiracja
Romantyczną konspirację przedstawił Juliusz Słowacki w dramacie Kordian – spiskowcy spotykają się w podziemiach warszawskiej katedry św. Jana, wypowiadają umówione hasła, by rozpoznać „swoich” i uniknąć zdrady. Dyskutują o zabiciu cara– wielu ma wątpliwości, że zadania podejmuje się Kordian. Z kolei w Panu Tadeuszu Mickiewicz opisał działalność księdza Robaka – emisariusza, który w tajemnicy przed rosyjskimi władzami podgrzewa nastroje i przygotowuje szlachtę do wzniecenia powstania na...
Powstanie styczniowe 1863 roku
Od początku lat 60. XIX wieku zauważalny był w Królestwie Polskim wyraźny wzrost nastrojów patriotycznych. Przejawiał się on m.in. w organizowanych coraz częściej manifestacjach upamiętniających ważne dla Polaków wydarzenia (np. 30. rocznica powstania listopadowego, pogrzeb wdowy po gen. J. Sowińskim w czerwcu 1860 roku). Sprzyjało temu złagodzenie polityki narodowej przez nowego cara Aleksandra II (od 1855 roku), co było efektem tzw. odwilży posewastopolskiej ogarniającej Rosję po jej...
Marzenia patriotów
Na ogół piękne są marzenia patriotów – żyjących pod zaborami lub w czasie okupacji – o wolnej ojczyźnie. Za te marzenia przychodzi im płacić śmiercią, poświęceniem życia prywatnego. Tak jest w przypadku marzącego o wolnej ojczyźnie Konrada Wallenroda, bohatera utworu Adama Mickiewicza. Wybór walki z Krzyżakami o wolność Litwy przypłaca szczęściem osobistym, rycerską sławą, a w końcu życiem (idzie na daleko posunięte kompromisy moralne). Marzenia patriotów powstańców też kończą się osobistą...
Powstanie styczniowe
Bodaj najbardziej krwawym powstaniem, które odbiło się na dalszej historii Polski i jej literaturze, jest powstanie styczniowe. W zakamuflowanej formie,tzw. językiem ezopowym (mową ezopową) wspominają o nim utwory pozytywistów, zwłaszcza Elizy Orzeszkowej. W Nad Niemnem wspomina się o znajdującej się niedaleko Korczyna wspólnej powstańczej mogile, w której spoczywają prochy bohaterów z zaścianka(Bohatyrowiczów) oraz brata dziedzica Korczyna – Andrzeja. Stosunek do powstania trafnie...
Wysadzenie z siodła
– Więc ta panna, którąśmy jadąc spotkali, mieszka tu... jest kuzynką państwa... Pani Emilia przyłożyła dłoń do czoła; może w tej chwili uczuła ból głowy, ale grzeczna i słodka zawsze, gościowi odpowiedzieć pospieszyła: – Tak. Justysia jest krewną męża mego, córką jego ciotecznej siostry. Ojciec jej, pan Orzelski, przez nieszczęśliwe zdarzenia utracił swój majątek, a wkrótce potem owdowiał. Od tego czasu oboje u nas mieszkają. Justynka, kiedy przybyła do nas, miała lat czternaście,a w tym...
Przyczyna wysadzenia z siodła i towarzyszące mu zjawiska
Przyczyną wysadzenia z siodła bywały kłopoty majątkowe, wynikłe z parcelacji majątków szlacheckich czy gnębienia szlachty przez zaborców, zwłaszcza po powstaniu styczniowym. Drugim powodem tego zjawiska była, niestety, niegospodarność szlachty, życie ponad stan i niewprowadzanie nowoczesnych metod gospodarowania. Szlachcice utracjusze to też bogata plejada bohaterów. Co się z nimi działo po utracie majątków? Przenosili się do miast i tworzyli zręby nowej warstwy społecznej – inteligencji,...