Odrębnym zagadnieniem jest ubożenie szlachty, między innymi w wyniku carskich represji po powstaniu styczniowym. Biednieją Niechcicowie z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, zmuszeni do zarządzania cudzymi majątkami, Orzelscy z Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, rezydenci u bogatszych kuzynów, i Korczyńscy, coraz biedniejsi posiadacze majątku z tej samej powieści. Salomea Brynicka, bohaterka Wiernej rzeki, i jej sługa cierpią głód, zamknięci w dworze w czasach, gdy dogorywa powstanie. Biednieją wreszcie Ziembiewiczowie, pan Walerian zarządza cudzym majątkiem– bez powodzenia zresztą. Ojciec tytułowego bohatera opowiadania Stefana Żeromskiego Doktor Piotr, Dominik Cedzyna, zarabia jako zarządca w cegielni,oszukując robotników, byle zaoszczędzić pieniądze dla kształcącego się ubóstwianego syna. Piotr, gdy dowie się o tym oszustwie, postanowi zwrócić dług.
Materiał opracowany przez eksperta