Kobieta

Inne dobre narzeczone

Inną anielską narzeczoną jest niewinnie krzywdzona przez środowisko swego ukochanego panna Stefania Rudecka – piękna i dobra nauczycielka, kochana przez swą uczennicę Lucię i ordynata Waldemara Michorowskiego, bohaterka Trędowatej Heleny Mniszkówny. Niestety, niechęć środowiska odbierze jej zdrowie i życie, panna umrze, nie poślubiwszy Waldemara; pozostawi go w głębokiej rozpaczy. Jej portret zawiśnie na pamiątkę w domu Michorowskich. Kobietą aniołem okazuje się też Anka – narzeczona...

Żona anioł

Nie brak też w naszej literaturze żon aniołów. Jedną z nich jest niewątpliwie bohaterka Rodziny Połanieckich Henryka Sienkiewicza – Marynia Pławicka, potem Połaniecka. Nie zawsze dobrze traktowana przez męża Stacha, kocha go i wszelkie winy za niepowodzenia w małżeństwie przypisuje sobie. Jest Stachowi posłuszna, zawsze usprawiedliwia go i ostatecznie zyskuje jego miłość, gdy rodzi mu dziecko – męskiego potomka... Ten model kobiecości naiwnej, skłonnej do obwiniania się, pokornej, mocno...

Kobieta dziecko

– Hej, Danusia! Danusia! wyleź no na ławkę i uwesel nam serce tą samą pieśnią, którą w Zatorze śpiewałaś. Usłyszawszy to, dworzanie prędko postawili na środku izby ławkę. Rybałci siedli po jej brzegach, między nimi zaś stanęła owa młódka, która niosła za księżną nabijaną miedzianymi ćwieczkami lutnię. Na głowie miała wianeczek, włosy puszczone po ramionach, suknię niebieską i czerwone trzewiczki z długimi końcami. Stojąc na ławce, wydawała się małym dzieckiem, ale zarazem przecudnym jakby...

Kobieta histeryczna

Pani Barbara też jakąś chwilę po odjeździe doktora była spokojna i ożywiona. Prosiła o papierosa i rozważała: – Ja od razu mówiłam, że to nie może być wada serca. I bardzo możliwe, że to pochodzi z ucisku żołądka na serce. Zawsze myślę, że żołądek to moja główna choroba. Po pewnym czasie stwierdzała jednak ze zdumieniem, że serce znów jej zaczyna dokuczać. Upadała na duchu i mówiła głośno, by zbudzić śpiącego już Bogumiła. – On sobie swoje gada, a mnie jak było źle, tak jest. Ledwo żyję....

Histeryczka twardo stąpająca po ziemi

Typem histeryczki, która, co rzadkie, nie przestaje jednak myśleć bardzo trzeźwo, jest baronowa Krzeszowska z Lalki Bolesława Prusa. Znerwicowana wskutek utraty dziecka i nieodpowiedzialności męża, hulaki i uwodziciela, nadmiernie emocjonalnie reaguje na figle sąsiadów studentów (którzy jej nienawidzą i często straszą), wydatki męża, zachowanie służącej i innych mieszkańców kamienicy. Krzeszowska ma skłonność do nadinterpretacji faktów. Oszczędna, wręcz skąpa, nadmiernie kontrolująca...

Pracowita histeryczka

Histeryczką, w odróżnieniu od pani Emilii pracowitą i inteligentną, jest Barbara Niechcicowa z Ostrzeńskich – bohaterka Nocy i dni Marii Dąbrowskiej. Histeria pani Barbary przejawia się w czarnowidztwie i nadmiernie emocjonalnym stosunku do życia, nadinterpretacji faktów. Barbara zawsze spodziewa się wszystkiego, co najgorsze, wiecznie zamartwia się przyszłością dzieci, choroba każdego z nich wydaje się jej straszna i szczególnie groźna, martwią ją też jej własne dolegliwości – nierzadko...

Młodziutka histeryczka

Na histeryczkę wyrośnie zapewne jedna z córek tytułowej bohaterki Moralności pani Dulskiej – Mela. Nadwrażliwa, anemiczna, często skarżąca się na złe samopoczucie słabowita dziewczyna bardzo przeżywa romans brata Zbyszka z Hanką i jego konsekwencje. Naiwniutka, mówi o wszystkim ciotce, ostatecznie przyczyniając się do porzucenia przez brata ciężarnej służącej. Mela nie rozumie świata intryg, w jakim żyją jej rówieśniczka siostra Hesia, ciotka Juliasiewiczowa czy matka. Nie rozumie też...

Prowadząca korzystne interesy

Ucieleśnieniem kobiety zaradnej, prowadzącej korzystne dla siebie i rodziny interesy jest np. pani Aniela Dulska – krakowska mieszczka, właścicielka kamienicy, która przynosi dochód i utrzymanie całej rodzinie. Dulska sprawia wrażenie osoby bezdusznej i bezwzględnej, dyktuje wysokie czynsze za mieszkania, okazuje się bezlitosna wobec lokatorki – niedoszłej samobójczyni, która wywołała skandal w kamienicy. Jest jednak Dulska skuteczna, a zyski zapewne umożliwią jej córkom korzystne...

Wyrachowana kobieta w żałobie

Wyrachowaną kobietą w żałobie jest w Lalce Krzeszowska – baronowa wprawdzie,zachowująca się jednak niekiedy jak żebraczka. Dobrze grając rolę zbolałej matki i opuszczonej żony, wykorzystywanej i krzywdzonej biednej kobiety, Krzeszowska stara się wzbudzić współczucie i uchronić przed niepotrzebnymi wydatkami, np.płaceniem podwyższonego czynszu. Wielokrotnie podkreśla, że przepłaca za lokal w kamienicy, w której króluje rozpusta. Przypomina też nieustannie, że zajmuje mieszkanie, w którym...

Żona popychająca męża do kariery

Inny typ kobiety wyrachowanej prezentują żony popychające mężów do działań niemoralnych, a nawet zbrodni w imię kariery. Taka jest Lady Makbet, która przekonuje swego małżonka – tana Kawdoru, iż może zostać królem i powinien zabić goszczącego w zamku Makbetów Dunkana. Wspólnie dokonują mordu, jednak ostatecznie ponoszą klęskę – Lady Makbet umiera, a Makbet otoczony przez wrogów ginie. Wyrachowanie, ale też nadmierne ambicje (ale na pewno nie dobro pacjentów) kierują Emmą Bovary – tytułową...

Kobieta zimna jak lalka

Inną metaforę kobiety lalki stosuje w swej mistrzowskiej powieści Lalka Bolesław Prus. Krytycy przypisywali w tej książce rolę lalki Izabeli Łęckiej – pięknej i chłodnej arystokratce, która uwodziła mężczyzn i doprowadziła niemal do szaleństwa (a być może i zguby) warszawskiego kupca Stanisława Wokulskiego. Piękna i ubrana jak lalka, nie czuła jednak nic, bawiły ją hołdy i adoracja, flirty i bywanie w towarzystwie, strojenie się – wszystko jedno: czy na bale i spacery, czy kwesty...

Opieka ojca nad córką

Szczególna jest rola ojca w życiu kobiety. Andrzej Jurewicz skrzywdził w dzieciństwie Mariannę, odrzucając ją i traktując jak nienormalną oraz narażając na dokuczanie i wyśmiewanie przez rodzeństwo. Przez resztę życia Marianna będzie walczyć z kompleksami, których nabawiła się w dzieciństwie. W końcu jednak ojciec wydaje ją za mąż za sędziego, co jest pomyśli dziewczyny (fascynuje ją rola żony inteligenta, samodzielne życie w mieście, dopóki nie przekona się o zdradach wybranka). Zwłaszcza w...

Dyskusja sługi z panem

Dyskutuje ze swym panem Kubuś Fatalista, tytułowy bohater oświeceniowej powiastki filozoficznej Diderota. Często wypowiada słowa: „wszystko, co nas spotyka na świecie, zapisane jest w górze”. Chętnie opowiada panu o swych amorach. Ma niewątpliwy talent opowiadacza i zacięcie filozoficzne. Ze swym panem próbuje też dyskutować sługa z Don Juana Moliera, bardzo się jednak asekuruje, boi się bowiem otwarcie krytykować postępowanie swego pana uwodziciela, który igra sobie z uczuciami kolejnych...

Wulkan energii

Uosobieniem starej, ale pełnej energii, zaradnej kobiety jest bohaterka Chłopów Władysława Stanisława Reymonta, Dominikowa. To z inicjatywy matki jej piękna, młoda córka Jagna zostaje wydana za najbogatszego gospodarza we wsi, przywódcę gromady – Macieja. Ona też decyduje o przepisaniu najlepszego kawałka ziemi Jagnie. Po śmierci Boryny to ona skłania córkę do pilnowania swego majątku i nieustępowania w sporach z Borynami (które Jagusię zniechęcają i nużą– gdyby nie żelazna ręka matki,...

Majstersztyk uwodzicielskich intryg

Powieścią o uwodzeniu i skomplikowanej miłosnej grze oraz intrygach są kilkakrotnie filmowane Niebezpieczne związki Choderlosa de Laclosa. Jednym z głównych bohaterów utworu jest wicehrabia de Valmont, który po zawodzie miłosnym staje się słynnym donżuanem i libertynem. Ze swych podbojów zwierza się dawnej kochance, markizie de Merteuil, opowiadając między innymi o zalotach do prezydentowej de Tourvel. Zazdrosna kobieta knuje intrygę, której ofiarą padają uwodziciel Valmont, szczerze...

Hołdy średniowiecznych rycerzy

Starania średniowiecznych rycerzy o kobiety opisują np. romantyczne ballady, takie jak Rękawiczka Schillera czy powieści historyczne. W Krzyżakach Henryka Sienkiewicza czytamy o staraniach Zbyszka z Bogdańca o córkę Juranda ze Spychowa – Danuśkę. Urzeczony jej dziewczęcą urodą i śpiewem Zbyszko obiera ją sobie jako damę serca. Nie jest to jednoznaczne z małżeństwem, można było głosić, że jakaś panna jest najpiękniejsza, bronić jej honoru i czci, a jednocześnie żenić się z inną. Zbyszko...

Zemsta za osobiste urazy

Z zemstą za zdradę ojczyzny często idą w parze osobiste urazy. I tak np. Ksawery Horsztyński nienawidzi hetmana Szymona Kossakowskiego nie tylko dlatego, że jest on wrogiem ojczyzny, lecz również za to, że odbił mu ukochaną kobietę i ożenił się z nią (choć nie zyskał jej miłości), odebrał mu też dziecko. Z kolei Kossakowski nie może darować Horsztyńskiemu, że żona go nie kocha, bo i tak mimo ślubu z hetmanem nie zapomniała o Ksawerym. By się zemścić, hetman skupuje weksle Horsztyńskiego i...

Ślub jako nobilitacja kobiety

Pokutuje jeszcze w Konopielce przekonanie, iż zamążpójście nobilituje kobietę. W Chłopach symbolem przejścia panny do grona gospodyń jest ścięcie warkocza i włożenie czepca (oczepiny), czemu towarzyszą tradycyjne śpiewy, zbieranie datków dla młodych i lamenty kobiet, płacz panny młodej, która kończy beztroski czas panieński, a zaczyna dojrzałe życie u boku męża.

Bunt kobiety

Istotny aspekt buntu stanowi też działalność kobiet, upominających się o swe prawa i walczących z patriarchatem w rodzinie i społeczeństwie. Pozytywistyczni pisarze przyznają kobietom prawo do pracy i samostanowienia o swoim losie ( Lalka , Nad Niemnem , Emancypantki ). Kuncewiczowa, Boy, Krzywicka, Nałkowska idą dalej i mówią otwarcie, że kobieta ma prawo decydować o urodzeniu dziecka bądź przerwaniu ciąży. Ze stereotypami dotyczącymi kobiet i kobiecości walczy w swej prozie Manuela...

Aniela jak anioł

Imię panny Anieli kojarzy ze słowem anioł Aleksander Fredro w komedii Śluby panieńskie , czyli Magnetyzm serca . Jej bohaterka, córka pani Dobrójskiej, przeznaczona trzpiotowi Guciowi, za namową przyjaciółki Klary, chce zemścić się na rodzie męskim, przysięgając sobie nigdy nie wyjść za mąż. Dzięki swej anielskiej dobroci ulega jednak podstępowi Gucia, wciągającego ją w fałszywą historyjkę miłości do innej Anieli, surowo wzbronionej przez stryja. Wzruszona niedolą młodzieńca dziewczyna...

Przyjaźń dziewcząt

Specjalistkami od przyjaźni wydają się kobiety. Pensjonarską przyjaźń pokazuje np. Tadeusz Konwicki w Kronice wypadków miłosnych . Młoda Nałęczówna, ukochana Wicia, ma nieodłączną przyjaciółkę, która przekazuje chłopakowi informacje, np. wtedy, gdy Alina jest chora. Dziewczyna jest cieniem przyjaciółki, razem jeżdżą do szkoły, razem przebywają w klasie i po lekcjach razem chichoczą w parku. To właśnie jest rozchichotana pensjonarska przyjaźń, wypełniona zwierzeniami i „strzelaniem oczami”...

Babunia

Babki, dbające o wychowanie i byt wnuka, to np. ukazane w Dolinie Issy Czesława Miłosza Michalina Surkontowa (babcia Misia) – kobieta energiczna, oschła, na pozór egoistyczna indywidualistka, bardzo kochająca jednak wnuka, oraz jej przeciwieństwo, stara Dilbinowa, delikatna, elegancka, słabowita, również czuła dla Tomaszka... Postać babci, wspomnianą już, spotkamy też w Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej czy Bożej podszewce Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz. Ciepłe obrazy starości odnajdziemy...

Przyjaźń rycerzy

Wzorem przyjaźni są w literaturze antycznej bohaterowie Iliady Achilles i Patroklos (Patrokles) walczący razem pod Troją (Ilionem). Achilles, najsławniejszy w tej wojnie rycerz, syn króla Tesalii Peleusa i boginki Tetydy, wchodzi w konflikt z potężnym Agamemnonem, gdy naczelny wódz Greków zabiera mu brankę Bryzejdę. Urażony dumny Achilles odmawia dalszego udziału w walce, mimo przeprosin Agamemnona i obietnicy zwrotu kobiety. Wówczas przyjaciel Achillesa Patroklos (Patrokles) pożycza od...

Histeryczka – polska pani Bovary

Celina Mroczkówna, inna bohaterka Nocy i dni, nauczycielka zatrudniona przez Niechciców, to łagodna histeryczka straszona niekiedy przez dzieci i służbę. Jej nadmierna egzaltacja, przejmowanie się lekturami i zbyt wielkie przywiązywanie wagi do własnych strojów i fryzur skutkuje żartami najbliższego otoczenia, szydzącego z nadwrażliwej i wiecznie roztargnionej kobiety. Histeryczna panna, która kiedyś złamała nogę, uciekając przed rzekomym złodziejem (który prawdopodobnie w ogóle nie zaglądał...

Ukłon w stronę kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym

W dziennikach Zofii Nałkowskiej także pojawia się problem konieczności wyboru pomiędzy byciem kobietą a byciem człowiekiem. Młoda Zofia, wychowana w tradycji pozytywistycznej ojca – naukowca i społecznika, sama fascynująca się twórczością modernistów, uważa, że we współczesnym jej społeczeństwie nie da się pogodzić roli kobiety i człowieka, można być „albo kobietą, albo człowiekiem”– stwierdza dramatycznie. W jej dziennikach znajdziemy echa udziału w dyskusjach i odczytach na temat praw...

Uosobienie zła i zepsucia

Dla wielu bohaterów (np. Baryłeczki ) prostytutka stanowi uosobienie zła i zepsucia. Niekiedy w dziełach literackich zostaje zresztą ukazana jako kobieta perwersyjna, wyzywająca wobec mężczyzn, rozbijająca rodziny, niekochająca własnych dzieci (jeśli je ma) i męża. Taką jest bohaterka filmowanej kilkakrotnie powieści Johna St einbecka Na wschód od Edenu – Cathy Ames. Od dzieciństwa piękna, zainteresowana seksem i uwodzeniem mężczyzn oraz skłonna do wyrządzania krzywdy innym, w okrutny...

Kobieta zabawka

Nora, bohaterka dramatu Henryka Ibsena , traktowana jest przez męża– Torwalda jak zabawka służąca do rozweselania zajętego poważnymi sprawami małżonka, jak duża lalka, bawiąca się dziećmi – małymi lalkami, a nie matka, partnerka, dorosła kobieta. Każde wyjście z tej roli jest nieakceptowane. Dlatego Nora świetnie gra lalkę – piękną, wystrojoną, szczęśliwą, radosną, beztroską,rozszczebiotaną, której jedynym przewinieniem jest podjadanie słodyczy. Nikt nie wie, że Nora kryje wielką...

Narzeczona żołnierza

Dość często spotykaną w malarstwie i literaturze postacią jest narzeczona żołnierza. Taką postać spotykamy w młodopolskim dramacie Stanisława Wyspiańskiego Warszawianka , w którym młoda polska szlachcianka Maria oczekuje wieści z pola bitwy, spod Olszynki Grochowskiej, gdzie walczy jej ukochany – Józef Rudzki. Maria ma złe przeczucia, które nasilają się wraz z przybyciem Starego Wiarusa z meldunkiem. Niedługo potem młody oficer przekazuje dziewczynie zakrwawioną wstążkę – talizman, który...

Kobieta

Taniec szaleństwa

Taniec bywał też jednak symbolem szaleństwa. Tańczyli podczas szalonych, często urozmaicanych orgiami obrzędów mitologiczni czciciele boga wina, Dionizosa, członkowie jego orszaku, np. szalone kobiety – bachantki. Niekiedy w tańcu tym rozrywały one na strzępy napotkanych ludzi. Tańczyły niepociągające, szalone kobiety. Tak jest w piosence Agnieszki Osieckiej Wariatka tańczy . Skacze też po wodzie i tańczy w czasie wojny bohaterka Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz, sfilmowanej...

Stara panna, uboga krewna

Często w literaturze spotykamy także postać samotnej ubogiej krewnej, niejednokrotnie pozostającej na łasce dalszej rodziny. Budzi ona zwykle litość i pogardę, i bez ogródek nazywana jest starą panną. W czasach, gdy małżeństwo traktowano jako jedyną możliwą dla kobiety drogę awansu społecznego, kariery, osoby takie uważano za nieszczęśliwe, pechowe i jawnie gorsze od innych. Szybko starzeją się i nie wychodzą za mąż kobiety z ubogiej linii znakomitej kupieckiej rodziny Buddenbrooków–...

Swatka

Innym typem starych zaradnych kobiet są swatki. Na ogół do zajęcia się niezbyt chlubnym procederem skłania je niewysoka pozycja społeczna i fatalna sytuacja materialna. Często w tej grupie są wdowy i nieszczęśliwe kobiety, które muszą jakoś zarobić na swe utrzymanie, a nie mają innych możliwości, zmarli mężowie nie zabezpieczyli ich na przyszłość, a same bohaterki nie czują się już na tyle atrakcyjne, by starać się o mężów kolejnych (jak np. czyniła to Podstolina z Zemsty ). Taką swatką...

Mitologiczne wzorce

Boginią odzianą w zbroję, boginią wojny sprawiedliwej i mądrości była Atena. Również Artemida, bogini myśliwych, siostra Apollina często przemierzała knieje z łukiem i strzałami. Wojownicze plemię kobiet – Amazonki, które odcinały sobie jedną pierś, by wygodniej było im strzelać z łuku, opisuje np. mit o Heraklesie.

Bohaterska dziewica

W literaturze polskiego romantyzmu, w znanym wierszu Adama Mickiewicza Śmierć Pułkownika , zostaje oddany hołd Emilii Plater – kobiecie, która w męskim przebraniu walczyła w powstaniu listopadowym: W głuchej puszczy przed chatką leśnika Rota strzelców stanęła zielona; A u wrót stoi straż Pułkownika, Tam w izdebce Pułkownik ich kona. (...) Lecz ten wódz, choć w żołnierskiej odzieży Jakie piękne dziewicze ma lica? Jaką pierś? – Ach, to była dziewica, To Litwinka, dziewica-bohater, Wódz...

Szaleństwo religijne

Opętanie przez diabła świetnie odgrywa nadmiernie ambitna przeorysza pewnego klasztoru, matka Joanna od Aniołów, tytułowa bohaterka opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. Wraz z nią szaleją inne siostry, co przejawia się np. w rzucaniu całym ciałem, wypowiadaniu bluźnierstw. Prawdopodobnie chora psychika siostry, która marzy o zostaniu świętą, podsuwa jej coraz to nowe pomysły na zwrócenie na siebie uwagi. Wreszcie dzięki teatralnym pokazom sióstr zostaje do nich sprowadzony egzorcysta,...

Kobieta

1. ‘dorosły człowiek rodzaju żeńskiego’; 2. ‘pani’; 3. ‘żona’; 4. ‘pomoc domowa’.

Nora – kobieta lalka

Jak dziecko, bezwolne i zdolne jedynie do beztroskiej zabawy, traktuje swą żonę bohater dramatu Henryka Ibsena Dom lalki – Torwald Helmer. Sam piastuje odpowiedzialne stanowisko, zarabia na dom, a po żonie spodziewa się, że będzie wciąż roześmianą dziewczynką, służącą rozrywkom męża. Toteż przebiera ją, obmyśla jej strój na bal kostiumowy, uczy tańczyć, traktuje z pobłażaniem, nie dopuszczając nawet do siebie myśli, że żona może mieć jakiekolwiek problemy... A Nora je ma – kiedyś...

Żona w roli męża

Niekiedy żona występuje w roli męża – tak jest w Mickiewiczowskiej Grażynie.Gdy żona księcia Litawora dowiaduje się o knowaniach męża z Krzyżakami, prosi go o zerwanie z nimi układów. Gdy jednak to nic nie daje, spiskuje sama, czyniąc to, co jej zdaniem powinien zrobić mąż: posyła po kryjomu giermka obrażającego posłów krzyżackich i staje do walki z Zakonem. Przebrana w zbroję męża i nierozpoznana przez nikogo, jako Litawor wyprowadza żołnierzy do walki. Mąż odnajduje ją już martwą, jej...

Hipochondryczka niezdolna do pracy

Innym typem histeryczki jest przedstawiona w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej żona Benedykta Korczyńskiego – Emilia. Nienawykła do pracy, mająca wysokie wymagania finansowe, wciąż uskarżająca się na ciągłe migreny, unikająca ruchu na świeżym powietrzu i lękająca się „ciągów” dama spędza czas zamknięta w swym pokoju wraz z towarzyszką swych cierpień – dawną nauczycielką dzieci Terenią. Czas wypełniają jej skargi, pseudointelektualne rozmowy, lektury, picie kakao i marzenia o lepszym życiu. W...

Pogardzana profesja

Już Biblia opisuje potępianą przez społeczeństwo ladacznicę, nad którą ulitował się Jezus, przebaczając jej grzechy; motyw kobiety upadłej pogardzanej przez otoczenie wielokrotnie zresztą pojawia się w literaturze, stanowiąc jeden z wątków głównych lub dając okazję do charakterystyki bohaterów – postaci literackich, jak ma to miejsce np. w przypadku pani Dulskiej, tytułowej bohaterki sztuki Gabrieli Zapolskiej, zakłamanej mieszczki, która tak brzydzi się zawodem prostytutki, że nie mogłaby...

Niewinna dziewczyna

Niewinną dziewczyną, aniołem wydaje się Ewa z III części Dziadów Adama Mickiewicza – bohaterka epizodyczna. Modli się ona przed obrazem Maryi za rodziców, ojczyznę i Polaków cierpiących w więzieniach i na zesłaniu. Jednym z nich jest autor wierszy, które czytała i o którym wie, że także przebywa w więzieniu. Ewa jest ucieleśnieniem dziewczęcej niewinności, pobożną i szlachetną, gorliwą patriotką. Być może za kobietę anioła można też uznać Zosię z Pana Tadeusza , modlącą się za...

Kokota, prostytutka

Kobieta, jedna z tak zwanych kobiet lekkich obyczajów, była znana ze swej przedwczesnej tuszy, co zjednało jej przezwisko Baryłeczki. Mała, okrągła, tłuściutka, o pulchnych paluszkach zwężających się w stawach, podobnych do wiązki kiełbasek, miała skórę połyskliwą i jędrną i bujne piersi sterczące pod suknią; mimo to była apetyczna i pociągająca, i tak świeża, że przyjemnie było na nią patrzeć. Jej twarz była różowa jak jabłko lub pączek piwonii, który lada chwila się rozwinie. Z twarzy...

Szaleństwo na piedestale – we współczesnych tekstach

Odrębne zagadnienie stanowi przedstawianie we współczesnych tekstach kultury wykształconych, nadwrażliwych, chorych psychicznie kobiet. Codzienne życie, pracę i dylematy chorej psychicznie pisarki Virginii Woolf portretuje film Godziny . Na ekranie widzimy, jak tworzy ona wspaniałą powieść Pani Dalloway i jednocześnie coraz bardziej osuwa się w mrok swej choroby... Wspierana przez męża, próbująca uczestniczyć w życiu rodzinnym siostry i jej dzieci, coraz bardziej dramatycznie traci...

Artystka niespełniona

Szaleje z miłości także bohaterka Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego– małżonka hrabiego Henryka, Poety. Opuszczona przez męża dla tajemniczej Dziewicy – trupiej zjawy, symbolizującej poezję, kobieta nie może pogodzić się z tym, że Henryk odszedł, zostawiając ją samą z dzieckiem. Przyczyn tragedii upatruje Żona w tym, iż sama nie jest artystką. Marzy o tym i w chwili chrztu życzy synkowi Orciowi, by był poetą i nie został odrzucony przez ojca.Jej życzenie okazuje się przekleństwem,...

Nieudane próby pozbycia się dzieci niechcianych

Nieudane próby pozbycia się dzieci niechcianych towarzyszą losom bohaterek tak literatury wysokiej, jak i uważanej za masową. Bezskutecznie próbuje wywołać poronienie Cathy Ames – piękna żona Adama z Na wschód od Edenu. Cathy porzuci zresztą męża i synów – wcześnie rozbudzona seksualnie, pożądająca silnych wrażeń, marzyć będzie o czymś zupełnie innym niż spokojna egzystencja w rodzinnym gniazdku. Chwilowe zadowolenie odnajdzie w wielkomiejskim życiu i przepychu oraz spełnianiu najbardziej...

Szalona inna

Za niezbyt rozgarniętą uchodzi córka Jurewiczów, Marianna, bohaterka Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz. Fakt, iż urodziła się przedwcześnie, skłania rodzinę do obaw o to, czy dziewczyna jest normalna. Niestety, te obawy przekształcają się w dyskryminację Marianny w rodzinie: słabsza od innych dzieci i mająca opinię dziwnej wciąż czuje się pokrzywdzona i niekochana przez rodziców. Rodzeństwo również nie traktuje jej dobrze. Jeden z braci powoduje wypadek, którego dziewczyna omal...

Szaleństwo w mitologii

W mitologii często spotykamy się z postaciami kobiet szalonych: będących w religijnym szale, wieszczym transie czy popadających w obłęd z bólu i rozpaczy. Szalone bachantki (menady) – kobiety ogarnięte tzw. szałem dionizyjskim towarzyszyły orszakowi boga wina, śpiewając, tańcząc i łamiąc wszelkie konwencje społeczne. Biegały po górach i żywiły się surowym mięsem. Przypominały zwierzęta. To one według jednej z wersji mitu rozerwały ciało trackiego śpiewaka Orfeusza, który wyszedł z Hadesu,...

Kobieta inteligentka

Pozytywizm przynosi pierwsze obrazy kobiet inteligentek. Bohaterka A...B...C... Elizy Orzeszkowej Joanna Lipska uczy za małe pieniądze dzieci sąsiadów, by wspomóc domowy budżet, ale też po to, by oświecić umysły małych uczniów. Madzia Brzeska, pogodna, naiwna, żartobliwie nazywana przez Bolesława Prusa emancypantką ( Emancypantki ), zarabia jako nauczycielka pensji i prywatna guwernantka. Postać guwernantki pojawi się też w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej (panna Terenia, która, gdy dzieci...

Zosia, Danuśka, Basia, Aniela i Klara

W literaturze polskiej mamy całą galerię kobiet dziewczynek. Niewątpliwie należy do niej nieletnia Zosia – bohaterka Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, zawstydzona zalotami Tadeusza i rozśmieszona czy nawet przestraszona umizgami Hrabiego. Kierowana przez ciotkę Telimenę i Sędziego oraz z dala przez Jacka Soplicę, dziecięcą miłością pokocha Tadeusza... Typowym dzieckiem – niedorosłą panną jest Danuśka Jurandówna, bohaterka Krzyżaków Henryka Sienkiewicza, chętnie bawiąca się, śpiewająca,...

Kobieta wyrachowana

PODSTOLINA Tak jest, wierzę – już się stało. Więc wam powiem – i niemało: Chciałam za mąż wyjść czym prędzej, By nie zostać całkiem w nędzy. Ów majątek zapisany – Na czas tylko był mi dany. (Aleksander Fredro, Zemsta ) Albo inna znajomość, jakaś pani Meliton, która zaszczyca nas wizytami od chwili powrotu Stasia z Bułgarii. Chuda baba, mała, trajkocze jak młyn, a czujesz, że mówi tylko to, co chce powiedzieć. Wpada raz, w końcu maja: – Jest pan Wokulski? Pewno nie ma, spodziewam...