Hołdy średniowiecznych rycerzy

Starania średniowiecznych rycerzy o kobiety opisują np. romantyczne ballady, takie jak Rękawiczka Schillera czy powieści historyczne. W Krzyżakach Henryka Sienkiewicza czytamy o staraniach Zbyszka z Bogdańca o córkę Juranda ze Spychowa – Danuśkę. Urzeczony jej dziewczęcą urodą i śpiewem Zbyszko obiera ją sobie jako damę serca. Nie jest to jednoznaczne z małżeństwem, można było głosić, że jakaś panna jest najpiękniejsza, bronić jej honoru i czci, a jednocześnie żenić się z inną. Zbyszko do przyrzeczenia złożonego pannie dołączył śluby, iż dostarczy jej pawich piór z krzyżackiego hełmu – takich samych, jakie nosił rycerz, który zabił jej matkę. Wydarzenia tak się ułożyły, że zaślepiony chęcią ich zdobycia, zaatakował posła, co omal nie skończyło się śmiercią młodzieńca. Spod topora wyratowała Zbyszka właśnie Danusia,wedle starodawnego zwyczaju, krzycząc do kata: „mój ci on jest”, co ratowało rycerza przed wyrokiem, ale też zobowiązywało go do zaręczyn i małżeństwa... Ślubem młodej pary był nieco zaskoczony Maćko, planujący ożenić Zbyszka z Jagienką ze Zgorzelic, córką sąsiada. Śmierć Danusi ośmieliła jednak Jagienkę. Zdobywała ona Zbyszka jak żołnierz i kobieta zarazem, wspierała go w polowaniu na niedźwiedzia, jeździła z nim do lasu, pielęgnowała grób jego żony i zdrowie stryja... W efekcie, jakkolwiek cynicznie to zabrzmi, osiągnęła sukces i zdobyła serce Zbyszka.