Tereny położone nad dwoma rzekami, Tygrysem i Eufratem, stanowią ośrodek tworzenia się jednych z pierwszych cywilizacji ludzkich. Łatwy dostęp do obszarów Mezopotamii powodował, że na terenie tym ścierały się wpływy różnych kultur i bardzo często dochodziło do najazdów plemion koczowniczych na ludność osiadłą.
W IV tysiącleciu p.n.e. na południu Mezopotamii osiedlili się Sumerowie. Oni to uchodzą za twórców kultury ludzkiej na tym terenie. Przypisuje się im m.in. wynalezienie pisma klinowego, zastosowanie nowych technik uprawy roli, rzemiosła oraz stworzenie mitów i wierzeń, które zostały przejęte przez inne ludy Mezopotamii. Wśród ośrodków, które przejęły po Sumerach supremację nad Mezopotamią, były Babilonia oraz Asyria.
Za główne zasługi dla rozwoju kultury mieszkańców Mezopotamii należy uznać rozwój astronomii i matematyki (znajomość równań kwadratowych, pierwiastków).
Wierzenia ludów Mezopotamii były niezwykle skomplikowane, gdyż każdy z ludów osiedlających się na terenach Międzyrzecza przynosił ze sobą wiarę we własnych bogów, własne mity oraz odrębne formy kultu. Najpopularniejszymi bogami czczonymi w Mezopotamii byli Aszur – bóg narodowy państwa asyryjskiego, Marduk – narodowy bóg Babilończyków oraz bogini Isztar.
Dekoracja z pałacu Dariusza I w Suzie
Warto pamiętać
Wśród mitów pochodzących z Mezopotamii znajdziemy pierwszą wersję opowieści o potopie. Opowieść tę znali zarówno Sumerowie, jak i Babilończycy. W micie sumeryjskim jedynym człowiekiem, który uratował się z potopu, był król Ziusudra. W babilońskiej wersji mitu nosi on imię Utanapisztim. Opowieść o potopie jest najprawdopodobniej wspomnieniem ogromnej powodzi, która miała miejsce na terenie Międzyrzecza i była zapewne wynikiem zarówno wylania Tygrysu i Eufratu, jak i podniesienia się poziomu wód Zatoki Perskiej.
Pojęcia
Sumerowie – lud żyjący w końcu IV i w III tysiącleciu p.n.e. na terenach południowej Mezopotamii, który stworzył jedną z pierwszych cywilizacji ludzkich. Wpływy kultury Sumerów odnajdujemy w wielu innych cywilizacjach Międzyrzecza
Międzyrzecze – tereny nad Tygrysem i Eufratem
Literatura
S.N. Kramer: Historia zaczyna się w Sumerze. Warszawa 1961.
K. Łyczkowska, K. Szarzyńska: Mitologia Mezopotamii. Warszawa 1986.
H.W.F. Saggs: Wielkość i upadek Babilonii. Warszawa 1973.
Babilońskie zaklęcia magiczne. Wybór, przekład z akadyjskiego, komentarz
K. Łyczkowska. Warszawa 1995.
Daty
IV-III tysiąclecie p.n.e. - rozwój cywilizacji Sumerów w południowej Mezopotamii
Oś czasu
1900-1400 p.n.e. - kamienny krąg w Stonehenge
ok. 1400 p.n.e. - kultura mykeńska rozprzestrzenia się na część Grecji kontynentalnej
