O ile istnienie niepodległego państwa polskiego było przesądzone w ostatnim okresie I wojny światowej, o tyle sporną kwestią pozostawała sprawa ukształtowania granic Polski. Dotyczyło to m.in. granicy wschodniej. Już podczas I wojny światowej stworzone zostały dwie koncepcje dotyczące ukształtowania tej linii granicznej.
Józef Piłsudski i PPS proponowali, aby na wschód od Polski utworzyć sprzymierzone z Polską, ale niepodległe państwa: Ukrainę i Białoruś. W ten sposób Polska nie graniczyłaby z ogromnym, silnym militarnie i wrogo ustosunkowanym państwem rosyjskim. Piłsudski obawiał się, że jeśli nasz kraj znajdzie się między Niemcami a Rosją, ewentualny sojusz tych dwóch państw może być dla Polski niezwykle groźny. Odgrodzenie się od Rosji przez utworzenie niepodległej Ukrainy i Białorusi gwarantowało przynajmniej bezpieczeństwo na wschodzie. Jako że utworzone na wschodzie państwa miały być z Polską sfederowane, koncepcję Piłsudskiego nazwano federacyjną. Przeciwnego zdania był Roman Dmowski i popierająca go Narodowa Demokracja. Polityk ten w ogóle odmawiał Ukraińcom praw przynależnych odrębnemu narodowi, za taki go nie uznając. Nie przewidywał więc utworzenia państw Ukraińców czy Białorusinów. Twierdził, iż korzystając z dogodnej sytuacji międzynarodowej, armia polska powinna zająć jak największy teren leżący na wschodzie (podstawą mogła tu być granica Polski sprzed I rozbioru) należy jednak zwrócić uwagę na to, by w przyszłym niepodległym państwie nie znalazły się zbyt duże grupy ludności niepolskiego pochodzenia. Tylko ten fakt powinien ograniczać aspiracje Polski na wschodzie. Zająć, według Dmowskiego, należało te tereny, gdzie w zwartych grupach mieszkała ludność polska, z tych zaś terenów, gdzie przeważały inne społeczności, należało zrezygnować. Koncepcję Dmowskiego nazwano inkorporacyjną. Niemal do końca I wojny światowej oba programy miały jedynie charakter teoretyczny, bo ziemie, których dotyczyły, zajmowały armie państw centralnych. Ich klęska jednak w 1918 roku spowodowała wycofanie się stamtąd Niemców oraz Austriaków i uczyniła aktualnym problem przynależności państwowej tych terenów. Chętnych do ich zajęcia było wielu: Polska, Ukraińcy, tak popierający utworzenie burżuazyjnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, jak i zwolennicy przyłączenia tych ziem do Rosji Radzieckiej. Liczyły się wreszcie wojska rosyjskie: bolszewickie oraz uznające jeszcze rząd Kiereńskiego.
Młody obrońca,Wojciech Kossak
Starcia na wschodzie z udziałem Polaków rozpoczęły się 1XI 1918 roku, gdy doszło do walki o Lwów. W pierwszym okresie wojsko polskie dowodzone przez gen. Wacława Iwaszkiewicza powstrzymało ofensywę ukraińską i samo przeszło do udanego kontrnatarcia w lutym i marcu 1919 roku. Doprowadziło to do stanu, w którym w maju 1919 roku Polacy (walczyły tu również oddziały armii gen. Józefa Hallera) dotarli do Zbrucza. Na froncie litewsko-białoruskim z kolei gen. Stanisław Szeptycki w marcu 1919 roku zajął Pińsk, a 19 IV 1919 roku wojsko polskie wkroczyło do Wilna. Pod koniec września 1919 roku Polacy opanowali teren na zachód od linii Połock, Borysów, Zbrucz. Sukcesy polskie na wschodzie, a równocześnie wzmacnianie się na tym terenie Armii Czerwonej doprowadziło do podjęcia rozmów ze stroną polską przez dowódcę sił Ukraińskiej Republiki Ludowej, atamana Semena Petlurę, na temat ewentualnego sojuszu. Piłsudski proponował Ukraińcom wspólną walkę przeciw bolszewikom, ponieważ było to zgodne z koncepcją federacyjną. Dopóki jednak Petlura dysponował odpowiednio dużą siłą wojskową, dopóty nie chciał uzależniać się od Polski i nie podejmował rozmów. Dopiero w obliczu ofensywy Armii Czerwonej, której nie był w stanie samodzielnie się przeciwstawić, zgodził się na sojusz polsko-ukraiński. Podpisano go 21 IV 1920 roku. Obie strony miały toczyć wspólną walkę z Armią Czerwoną, by w jej efekcie powstało niepodległe państwo ukraińskie.