Ssaki są stałocieplnymi owodniowcami, u których mózg osiągnął najwyższy stopień rozwoju.
Ciało ssaka pokryte jest z reguły włosami, które pełnią rolę termoizolującą. U gatunków pozbawionych włosów (np. waleni) funkcję tę przejmuje gruba warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej. Niekiedy włosy ulegają przekształceniom, np. włosy czuciowe (wibrysy), szczecina, kolce. Oprócz włosów wytworami naskórka są łuski, paznokcie, pazury, kopyta, niektóre rodzaje rogów. W skórze znajdują się gruczoły potowe, łojowe, zapachowe oraz mleczne. Szkielet zbudowany jest według planu budowy kręgowców lądowych i wykazuje najwyższy stopień skostnienia w porównaniu ze szkieletami innych kręgowców. Czaszka, w postaci litej puszki, łączy się z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych. Dwa pierwsze kręgi kręgosłupa to dźwigacz i obrotnik. W kręgosłupie wyróżnia się odcinki: szyjny (zbudowany z reguły z 7 kręgów), piersiowy (zestawiony z żebrami), lędźwiowy, krzyżowy (zrośnięty w kość krzyżową) oraz ogonowy (o zmiennej liczbie kręgów). W pasie barkowym zanika kość krucza (występuje tylko u stekowców). W związku z różnym sposobem poruszania się kończyny ulegają przekształceniom, aż do ich redukcji (kończyny tylne waleni).
U ssaków występują zęby zróżnicowane na siekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe. Różne grupy ssaków mają odmienny skład i układ uzębienia, co jest związane z rodzajem pożywienia. Z reguły występują też dwa komplety zębów:mleczne i stałe. Układ mięśniowy cechuje wysoki stopień rozwoju. Zwłaszcza silnie rozwinięte są mięśnie poruszające żuchwę i mięśnie podskórne. Występuje przepona.
Plan budowy przewodu pokarmowego ssaków jest podobny. Różnice wynikają z rodzaju pobieranego pokarmu. Najbardziej złożony żołądek mają przeżuwacze. Narządami oddechowymi są płuca o budowie pęcherzykowej. W wentylacji płuc uczestniczą mięśnie międzyżebrowe i przepona. Serce ssaków utworzone jest z dwóch komór i dwóch przedsionków. Erytrocyty nie posiadają jądra. Układ wydalniczy składa się z nerek typu zanercza, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej.
Ssaki cechuje silny rozwój mózgu o bardzo dużym kresomózgowiu pokrytym pofałdowaną korą mózgową. Mają dobrze rozwinięty węch, słuch, nieco gorzej wzrok. Posiadają małżowiny uszne oraz trzy kosteczki słuchowe w uchu środkowym.
Męski układ rozrodczy składa się z parzystych jąder, nasieniowodów oraz narządu kopulacyjnego, żeński z parzystych jajników i jajowodów, macicy oraz pochwy. Ssaki są żyworodne, z wyjątkiem stekowców. Przechodzą rozwój zarodkowy w macicy matki, gdzie u łożyskowców powstaje łożysko. Młode karmione są mlekiem matki. Występuje opieka nad potomstwem.
Budowa ssaka (wg Frejlak, 1987, zmienione)
W obrębie gromady ssaki wyróżnia się dwie podgromady: prassaki i ssaki właściwe.
Ssaki mają duże znaczenie gospodarcze. Są zwierzętami hodowlanymi, gospodarskimi, domowymi, laboratoryjnymi. Niektóre tępią szkodniki, inne same wyrządzają szkody. Mogą być nosicielami chorób zakaźnych lub źródłem zakażenia pasożytami.