czerstwy (język polski)
- wymowa:
- IPA: [ˈʧ̑ɛrstfɨ], AS: [čerstfy], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.
-
- znaczenia:
przymiotnik
- (1.1) o chlebie nieświeży, suchy
- (1.2) o chlebie daw. gw. (Poznań)[1] świeży
- (1.3) o człowieku krzepki, zdrowy, gw. (Poznań) zdrowy, żwawy, młody[2]
- odmiana:
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik czerstwy czerstwa czerstwe czerstwi czerstwe dopełniacz czerstwego czerstwej czerstwego czerstwych celownik czerstwemu czerstwej czerstwemu czerstwym biernik czerstwego czerstwy czerstwą czerstwe czerstwych czerstwe narzędnik czerstwym czerstwą czerstwym czerstwymi miejscownik czerstwym czerstwej czerstwym czerstwych wołacz czerstwy czerstwa czerstwe czerstwi czerstwe - przykłady:
- (1.3) Nie bardzo już młoda, ale czerstwa i żwawa, trochę, zanadto otyła, jednak zgrabna […][3]
- składnia:
- kolokacje:
- (1.3) czerstwy staruszek
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. czerstwość ż
- przysł. czerstwo
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) Współcześnie używane znaczenie słowa „czerstwy” zostało przeinaczone ze względu na zmiany w postrzeganiu i produkcji chleba. Dawniej słowo „czerstwy” znaczyło 'zdrowy, dobrze trzymający się'. Chleb pieczony dawniej spożywany był dopiero na drugi dzień lub nawet po kilku dniach. Taki „świeży” bochenek prosto z pieca uważany był za niezdrowy (tak jak obecnie ciasta). A że smaczny, to można by go za dużo zjeść – co na pewno nie było ekonomiczne. Obecnie chleb kupujemy prosto ze sklepu/piekarni jeszcze ciepły, a po kilku dniach (ze względu na różne dodatki i spulchniacze) staje się twardy i nie do jedzenia. Dlatego określenie „czerstwy” jako chleb mający kilka dni, czyli przetrzymany, zmieniło swoje znaczenie z dobrego na złe.
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) stale
- białoruski: (1.1) чэрствы; (1.3) бадзёры
- chiński standardowy: (1.1) 老 (lǎo)
- esperanto: (1.1) malfreŝa
- niemiecki: (1.1) altbacken; (1.3) rüstig
- rosyjski: (1.1) чёрствый
- ukraiński: (1.1) черствий
- włoski: (1.1) raffermo
- źródła:
- ↑
Hasło „czerstwy” w: Słownik gwary miejskiej Poznania, red. Monika Gruchmanowa i Bogdan Walczak, Wydawnictwo Naukowe PWN. - ↑ Antoni Danysz, Odrębności słownikarskie kulturalnego języka polskiego w Wielkopolsce w stosunku do kulturalnego języka w Galicyi, „Język Polski” nr 8–10, s. 256.
- ↑ E. Orzeszkowa: Hekuba.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.